رژیم پهلوی در چنگال منافع امریکا و امنیت اسرائیل + سند

ساواک (سازمان اطلاعات و امنیت کشور) به عنوان یک سازمان ­امنیتی فعالیت خود را در اسفند 1335 شروع­­کرد.  این سازمان  از نُه اداره ­کل تشکیل می‌­شد. گرچه این نُه ­رکن ارتباط تنگاتنگی با هم داشتند و هر کدام مکمل دیگری بودند، اما به ­طور ویژه اداره دوم، کسب اطلاعات در خارج  از کشور را بر عهده­ داشت و با ستاد ارتش همکاری داشت و با اداره­ کل­ هفتم مرتبط بود. اداره هفتم نیز جمع‌­آوری اطلاعات داخلی و خارجی و تجزیه و تحلیل آن‌ها را به عهده داشت.

شعار اصلی­ سازمان حفظ امنیت ­ملی کشور و حمایت از حقوق اساسی مردم ایران بود، اما با نگاهی به فعالیت‌های خارجی ساواک می­توان به سیاست دوگانۀ آن در قبال منافع ­ملی با برتری منافع کشورهایی مانند امریکا و اسرائیل پی ­برد.

چرا که رویکرد و سیاست  ساواک در قبال قدرت­‌های برتر دنیا بر اساس اهدافی از پیش­ تعیین شده توسط آنان بوده است که خود حکایت از آن دارد که این سازمان منافع ومصالح ملی را در خدمت کشور ایران اجیر نکرده، بلکه صرفاً در راستای اهداف بلند­مدت دولت امریکا و قدرت­های برتر پیش می­رفت که با بررسی اجمالی اسناد به ­جای مانده از ساواک نیز می­توان به این مهم رسید.

در این راستا می‌توان به برخی از اسناد ثبت ­شدۀ ساواک و وضعیت حضور بلامانع مستشاران دولت‌­های خارجی و بررسی شاهراه­‌های حیاتی ایران اشاره کرد. این حضور که امری عادی تلقی می‌­شد، نشان از باز ­بودن دست سیاستمداران و نظامیان امریکایی در استفاده از موقعیت خاص و ویژۀ این آبراه ­جهانی از نظر سیاسی، اقتصادی و جغرافیایی در جهت پیش­برد سیاست‌­های خود محسوب می‌­شد که عملاً هیچ­ مخالفتی از سوی دستگاه امنیتی رژیم پهلوی که مسئولیت تامین و حفظ امنیت ملی ایران را داشتند صورت نمی‌­گرفت.

متن سند ساواک در مرداد ماه 1348 بدین شرح است:

«موضوع: مستر برون، مستشار وابستۀ نظامی امریکا در ایران

مستربرون، مستشار وابستۀ نظامی امریکا در ایران به اتفاق سرکار ستوان یکم خاکسار که مترجم وی می­باشد از بندرعباس به بوشهر وارد و ساعت 09:30 روز 48/5/11 با تیمسار سرتیپ کوتوال سرپرست و معاون ناحیۀ ژاندارمری جنوب ملاقات نمودند. ستوان خاکسار تخصص مستر برون را در قسمت راه‌­ شناسی دریایی اعلام و هدف از این مسافرت را بررسی و تعیین و شناسائی راه­های دریائی خلیج­فارس اعلام داشت و افزود که مدت یک­ ماه است در بنادر و خلیج­فارس به همین­منظور مسئول بررسی می‌­باشد.»

از سویی دیگر خرید تسلیحات نظامی از جانب دولت ایران نیز وابسته به الگوی ارائه ­شده از جانب قدرت­‌های بیگانه از جمله امریکا بود.

در همین زمینه یکی از اسناد ساواک انتشار مقاله‌ای در روزنامه معاریو اسرائیل درباره سفر شاه به امریکا و دیدار او با نیکسون را گزارش می‌کند که در بخشی از آن آمده است: «...ضمن دو ملاقات و مذاکراتی که شاه با پرزیدنت[نیکسون] و همچنین با آقایان کیسینجر و روجرز و شفرینگر مشاور ریاست‌جمهوری و وزرای خارجه و دفاع امریکا به­ عمل آورد بیشتر درباره دو موضوع زیر بحث کرده بوده ­است یکی نگرانی از تمرکز روز­افزون نظامی شوروی در شبه ­جزیره عربستان یعنی در جنوب یمن و سومالی و عراق و دیگر لزوم تقویت­ نظامی بیش از پیش ایران و تبدیل آن به عامل  ثبات در خلیج فارس.

در این مورد گفته شده که شاه طی این مذاکرات موافقت کرده 30 فروند هواپیماهای جنگی از نوع اف/ 14 موسوم به تامکت و 50 فروند هواپیماهای شکاری از نوع اف/ 15 از ایالات متحده خریداری نماید.

قرار است وزارت دفاع امریکا بطورخصوصی این دو نوع هواپیمای جنگی را در حضور شاه و مشاوران نظامیش مانور دهد. قبلاً شایع شده بود که شاه حاضر به خرید این هواپیماهای خیلی گران قیمت نیست ولی پس از مذاکراتش با پرزیدنت نیکسون متقاعد شده بود با خرید آن‌ها موافقت نماید. افراد وزارت دفاع امریکا از این معامله با ایران ابراز خرسندی می­نمایند زیرا از طرفی به کشورهای همجوار خلیج فارس اجازه می­دهد ثبات خود را حفظ نمایند و از خود دفاع کنند و هم اینکه این معامله به بهبود وضع مالی ایالات متحده کمک می­کند. شاه می­خواست اسلحه مورد لزوم خود از ایالات متحده را تضمین نماید و امریکائی‌ها علاقمند بودند ادامه جریان نفت از آن کشور به باختر را تضمین کنند. شاه همچنین دربارۀ تحولات اخیر افغانستان نیز با سران امریکائی  و نتایج احتمالی آن بر خلیج­فارس را  مورد تحقیق قرار داده بود به­ویژه تقویت نظامی عراق در برابر ضعف پاکستان در نتیجه از دست­رفتن قسمتی از خاک آن­کشور مورد بحث قرار گرفته بوده است.

نظریه: شاه ایران که در زمرۀ دوستان صمیمی پرزیدنت نیکسون محسوب می­گردد در پایان مذاکرات خود با نیکسون توانسته است به عنوان نخستین کشور خارجی با بهترین و مدرن­ترین اسلحه و هواپیماهای جنگی مجهز گردد. بلاشک ایران یکی از پایه­های مهم صلح و ثبات در خاورمیانه بود و با اینکه از لحاظ احساسات مذهبی و مخالفت با اشغال بزور اراضی از کشورهای عربی طرفداری می­نماید حاضر نیست از همکاری و روابط دوستانه وصمیمانه خود با اسرائیل دست بردارد.»

به این ترتیب علاوه بر خوش‌خدمتی­‌های بی‌­­حد و حصر رژیم پهلوی به ایالات متحده، سیاست‌های امنیتی او نیز وابسته به منافع امریکا و در راستای تامین امنیت اسرائیل تفسیر می‌شد.