چرا مجبوریم اینترنت گران مصرف کنیم؟

کاربران اینترنت آخر هفته گذشته را با خبر افزایش شدید تعرفه بسته‌های اینترنت سیار سپری کردند. اپراتورهای تلفن همراه این افزایش تعرفه را به توسعه زیرساخت‌هایشان گره زدند. بیشتر کاربران اینترنت ایران، از مشتریان دائمی همین اپراتورها هستند.

آخرین آمار سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی نشان می‌دهد که تعداد مشترکان پهن باند سیار از ۹۵ میلیون مشترک در زمستان ۱۴۰۰ به بیش از ۱۰۵ میلیون مشترک در زمستان ۱۴۰۱ رسیده است. این در حالی است که تعداد مشترکان اینترنت ثابت در این ۲ سال تقریبا ثابت بوده و تنها به میزان ۱۱ میلیون مشترک است. به عبارت دیگر، اغلب ایرانیان استفاده از اینترنت گران‌قیمت سیمکارت را به اینترنت ارزانتر مودم‌های اینترنت خانگی ترجیح می‌دهند؛ چیزی بر خلاف آنچه در دنیا روی می‌دهد.

سالهاست که فناوری اینترنت خانگی ایران به علت توسعه کم نتوانسته توجه مردم را به خود جلب کند. مهمترین عامل،  سیاست‌های غلط وزارت ارتباطات در دهه ۹۰ است که باعث توسعه ضعیف اینترنت خانگی و عقب‌ماندگی فناوری آن شد. فناوری مورد استفاده در ارائه سرویس اینترنت همراه، هزینه بیشتری را روی دوش اپراتورها می‌گذارد و از طرفی، تعداد کاربران بالای این سرویس اینترنت نیز باعث ترافیک بالای آن و در نتیجه کاهش کیفیت خدمات می‌شود.

عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در یادداشتی در روزنامه ایران نوشت: «ظرفیت شبکه تلفن همراه در شرایط فعلی تقریباً اشباع شده است و هرگونه افزایش بار در این بخش، باعث کاهش کیفیت این شبکه می‌شود.» از طرفی به گفته امیر محمدزاده لاجوردی، رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در آبان‌ماه سال جاری، «در لایه دسترسی، اصلاح الگوی مصرف در دستور کار وزارت ارتباطات است. ۸۰ درصد ترافیک ما روی شبکه سیار است که برای ما چالش‌هایی را ایجاد کرده است. بار ترافیکی کاربران ما کاملاً بر شبکه سیار است. بنابراین توسعه شبکه ثابت یکی از کارهایی است که ما در لایه دسترسی در حال انجام آن هستیم.»

اینترنت بهتری که یک دهه مغفول ماند

مقایسه قیمت‌های اینترنت فیبر نوری و همراه نشان می‌دهد که فیبر نوری علی‌رغم سرعت بالاتر، توجیه اقتصادی بهتری نیز دارد. سرعت اینترنت فیبر نوری تا ۱۰۰۰ مگابیت بر ثانیه نیز می‌رسد، در حالی که سرعت اینترنت همراه حدود ۶۰ تا ۸۰ مگابیت بر ثانیه اعلام شده است.

از طرفی بسته ماهانه ۱۲۰ گیگابایتی اینترنت با سرعت ۵۰ مگابیتی در اپراتورهای داخلی با مبلغی حدود ۱۳۵ هزار تومان ارائه می‌شود (یعنی هر گیگ حدود ۱۱۰۰ تومان )؛ در صورتی که اپراتورهای تلفن همراه بسته ماهانه ۷ گیگابایتی را تقریبا ۳۸ هزار تومان می فروشند‌(یعنی هر گیگ، حدود ۵۴۰۰ تومان). با یک حساب سرانگشتی، اینترنت فیبر نوری با  «چندین برابر سرعت بیشتر»، حدود «پنج برابر ارزان‌تر» برای کاربر تمام می‌شود.

از طرفی با افزایش تعداد کاربر اینترنت همراه، بار ترافیک روی آن بیشتر شده و کیفیت سرویس به شدت افت می‌کند و این امر باعث می‌شود که اینترنت همراه برای بازی یا فیلم مناسب نباشد؛ در صورتی که اینترنت ثابت فیبر نوری پایدارتر بوده و کیفیت بالاتری را برای کاربران به ارمغان خواهد آورد.

توسعه فیبر نوری و زیرساخت‌های اینترنت ثابت به قدری منطقی و بدیهی است که در کشورهای پیشرفته جهان به‌صورت جدی در دستور کار قرار دارد و برای مثال، کشور انگلستان این فناوری را در اختیار بیش از ۴۰ درصد خانه‌های مسکونی خود قرار داده است. در حالی که این امر حدود یک دهه در ایران مغفول مانده و باعث سوق دادن بیشتر کاربران به سمت اینترنت همراه شده است.

از طرفی، با اینکه گزینه فناوری فیبر نوری روی میز وزارت ارتباطات بوده است، وزیر وقت ارتباطات آذری جهرمی در تیرماه ۱۳۹۸، شرط افزایش قیمت برای اپراتورهای اینترنت ثابت را تغییر سرویس رو به انقراض ADSL و حرکت به سمت VDSL اعلام کرد؛ با اینکه فناوری فیبر نوری پرسرعت‌تر و به‌روزتر از VDSL است.

خروجی این سیاست‌گذاری، وابستگی هرچه بیشتر مردم به اینترنت گران‌قیمتی شد که برای توسعه خود، چاره‌ای جز هزینه‌های بالا ندارد؛ البته هزینه‌هایی از جیب مردم.