مظلوم‌نمایی برای بهائیت و فریاد «وا کرامۀَ انسانا»

به گزارش سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، اخیراً نقل قولی در سایت جماران در باب حق شهروندی و حکومتی دینی در نقد نظریه آیت الله فاضل لنکرانی پیرامون عدم برخورداری فرقه ضاله بهائیت از حق شهروندی و مستند بودن نظریه «الاسلام هو الحکومة» با آیه ۱۳ سوره شوری، منتشر گردیده است. برخی سایت­های معلوم الحال نیز، مطالب سایت جماران را باز نشر نموده ­­اند.

اگر چه ناقل، فردی مجهول به لحاظ علمی و وثاقت رجالی است و ناقد نیز چندان مورد مراجعه فضلای حوزوی نیست؛ لکن انتشار آن از سوی سایت مذکور که وابسته به بیت امام رضوان الله تعالی علیه بوده، اقدامی غیر حرفه­ای، غیر اخلاقی و غیر اسلامی در تأیید فرقه اسلام­ستیز بهائیت و تخریب چهره اساتید و فق‌های مسلّم و انقلابی حوزه است. جریانی که در برابر جنایات و ظلم صهیونیسم و استکبار جهانی، صائمان سکوت هستند؛ حتی در عین ناباوری در جریان توهین به قرآن و آتش زدن آن، آزار و اذیت مؤمنان و متدینان در فتنه ۱۴۰۱ و حتی شکنجه و به شهادت رساندن آنان، سکوت اختیار کرده بودند، در دفاع از فرقه ضاله بهائیت که نسبت سببی آن با صهیونیسم، غیر قابل انکار است؛ فریاد "واکرامۀ انسانا" سر برآورده­اند. حال آنکه که پیروان این فرقه­ گمراه، منحرف و ضد اسلام نه به آتش کشیده شده ­اند؛ نه شکنجه و نه آزاری متوجه­شان شده است. در این راستا مطالب پیش­رو جوابیه­ای است بر:

توهم حقّ شهروندی برای بهائیان.
انگاره عدم دلالت آیات قرآن بر حکومت دینی.
بهائیت و حق شهروندی
ادعا شده که حق شهروندی برای بهائیان ثابت است و این حکمی عقلائی بوده و مادامی که شرع به صراحت از آن نهی نکرده باشد، حکم عقلاء متبع خواهد بود.

رعایت حقوق شهروندی مانند حق تعلیم و تعلم، حق طبابت، حق قضاوت عادلانه، حق اشتغال به‌کار (تا وقتی به سبیل و سلطه بر مؤمنین نیانجامد) وحق ازادی قانونمند و... یک امر عقلائی است و تا وقتی شرع انور مخالفت صریح با آن نداشته باشد مثل سایر بنا‌های عقلاء که الی ماشاءالله فراوان هم هست، متبع است.

در پاسخ به این مدعا مطالبی چند بایسته توجه است:

حق شهروندی و لوازم آن

یکی از آسیب‌های غیر قابل انکار در عرصه استنباطات فقهی عدم شناخت دقیق موضوع و مساله، فهم حقیقت عرفیه و حقیقت تخصصی الفاظ مرتبط با آن موضوع و مساله است. متاسفانه در عرصه علوم انسانی این نقیصه در گفتار و استنباطات فقهی برخی مدعیان فقه پژوهی به وضوح قابل مشاهده است. اصطلاح شهروندی و حقوق شهروندی از جمله این تعابیر است. به گونه­ای که در برخی سخنرانی و موضع گیری­های این افراد به وضوح خود را نشان داده است.

توضیح مطلب آنکه در دانش سیاسی مردم در پاسخ به سئوال "حکومت بر چه کسانی"، واقع می­شوند. از این نوع مردم با عنوان people"" در لسان لاتین و "ناس و رعیت"در لسان روایی (۱) و قرآنی (۲) یاد می­شود. در این نوع استعمال مردم صرفا نقش حکومت شونده را دارند بدون اینکه نقشی در نحوه حکومت کردن آنان مورد توجه باشد. این نوع استعمال علاوه بر آنکه عموم مردمِ ساکن در یک سرزمین خاص را شامل می­شود، در تمام اقسام حکومت -حتی در حکومت­های بر آمده از تغلب و زور نیز-، وجود دارد. اما گاهی تلقی از مردم در حکومت صرفا نقش حکومت­شوندگی نیست. بلکه مطالعه مردم از حیث تأثیری که در تعیین حاکم و چگونه حکومت کردن حاکم –یعنی قانون- و حقوقی که نسبت به حکومت دارند، مورد ارزیابی قرار می­گیرد. از مردم با این نگرش تحت عنوان شهروندان جامعه -Citizens- تعبیر می­شود. البته در اینکه شهروندان جامعه آیا عموم مردم ساکن در سرزمین خاص هستند یا عنوان شهروندی اختصاص به بخشی از حکومت­شوندگان دارد، میان اندیشمندان سیاسی –اعم از کلاسیک و مدرن- اتفاق نظر وجود ندارد. شهروند در ادبیات لبیرالی که خاستگاه سکولاریستی و اومانیستی دارد، عبارت است از حق تصدی گری حکومت، حق تعیین حاکم، حق تعیین قانون و حق بهره­مندی از حمایت­های حکومت مستقر است. روشن است که هر حقی تکلیفی را به دنبال دارد که رعایت آن الزامی و واجب است. تکلیف در حق شهروندی متوجه حکومت است و بنابراین می­توان حکومت را در صورت عدم رعایت آن، مقصر دانست و آن را محکوم کرد.

عادتا محال است همۀ افرادی که به نوعی تحت سلطۀ حکومت قرار می­گیرند، به لحاظ اعتقادی و رفتاری یکسان باشند. بلکه حتی در زمان نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و آله نیز، افراد تحت سلطه حکومت اعم از مؤمنین، کفار و منافقین بوده­اند. در اندیشه‌های سکولاریستی که مبتنی بر اومانیسم یعنی انسان خدایی است به لحاظ نظری هر کسی که تابعیت کشوری را داشته باشد فارق از جنسیت، دین و رنگ و نژاد، با هم برابر بوده و شهروند جامعه محسوب می­شود؛ بنابراین در برخورداری از حقوق یاد شده تمایزی میان مرد و زن، مسلمان و کافر، سیاه و سفید، روستایی و شهری و نوع دینی که به آن متشرع­اند، نیست. این ایده­ی به ظاهر زیبا و عرف پسند که هیچ­گاه در مقام عمل محقق نشده است، عمدتا ابزار و حربه­ای از سوی لیبرال مسلکان برای نفوذ در جوامع مسلمان و دینی بوده و فرایندی برای سکولارسازی جوامع اسلامی و تبدیل آن به باور عمومی است. این حربه گاه آنقدر وسیع و پر طمطراق و متنوع صورت می­گیرد که حتی برخی خواصِ به ظاهر صاحب ایده و فکر را نیز تحت تأثیر قرار داده و آن را تلقی به قبول می­نمایند.

برابری مطرح در فلسفه سیاسی غرب –خصوصا فلسفه سیاسی مدرن و معاصر- با آموزه­های اسلامی در تضاد است. تقسیم بندی انسان­ها بر اساس ایمان و کفر، فسق و عدل، و به تبع آن سلب طبقۀ کافر و فاسق از دخالت در امور حکومتی، از تأسیسات شرع مقدس است. در بینش اسلامی تمایز رفتاری و اعتقادی موجب طبقه­بندی مردم به لحاظ دخالت در سیاست و بلکه تمایز در حقوق آنان را نیز به دنبال دارد. تمایزی که بر اساس آن، طبقۀ مومنین دارای برتری بوده و مقدم بر طبقه دیگر دانسته شده است. آیات و روایات فراوانی شاهد این سخن است. (۳) در واقع همان­طور که ایمان و عمل صالح بر کفر و فجور مقدم است، فرد مؤمن و مرتکب عمل صالحه، بر کافر و مرتکب معاصی مقدم است.

انگاره حق شهروندی برای فرقه ضاله بهائیت

نظر به مطالب پیش گفته مع الأسف -چنانکه اشاره شد- برخی مدعیان عرصه دانشِ فقه بدون اینکه شناختی از ماهیت فرقه ضاله بهائیت (۴) داشته باشند و توجه نمایند که اساسا عنوان شهروندی و حق شهروندی دارای بارِ معنایی لیبرالی است و اشاره به معنای پیش گفته دارد، بر خلاف فتوای مسلم فقیهان شیعه، تلاش نموده­اند با توجیهات بارده و غیر معتبر به لحاظ فقهی، حق شهروندی را برای فرقه­های ضاله و معاند –مانند بهاییت- نیز امرِ مسلمِ فقهی جلوه دهند.

پیروان فرقه ضاله بهاییت -که عمری دویست ساله دارد-، نه مسلمان و نه از پیروان ادیان توحیدی محسوب می­شوند. اینان به لحاظ فقهی کافر بوده و به جهت ماهیت ضد اسلامی خود به صورت تشکیلاتی در صدد مبارزه با اسلام ناب هستند. نمی­توان فقیهی را یافت که این فرقه و پیروان آن را کافر ندانند. حتی محدود شدن و تحت کنترل در آمدن اینان در حکومت اسلامی باعث نشده است که فقیهان معاصر در کفر اینان تردید نمایند و لذا به صراحت بر کفر اینان تأکید ورزیده­اند. (۵) بلکه اگر کفار را به چهار دسته ذمی، معاهد، مستأمن و حربی تقسیم نمائیم، اینان قطعا در شرایط عادی از سه قسم ابتدایی نیستند.

نظر به اینکه بهائیت در دسته کفار و از سنخ حربی آن هستند، یکسان انگاری کفار و مسلمین و قول به حق شهروندی –طبق معنایی که از آن متبادر است-، خلاف صریح قرآن است؛ بر اساس دستورات شرع مبین اسلام نوع مواجهه حکومت دینی و پیروانش با اهل اسلام و کفر متمایز است؛ «وَ اخْفِضْ جَناحَکَ لِمَنِ اتَّبَعَکَ مِنَ الْمُؤْمِنینَ (شعراء/ ۲۱۵)  مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَ الَّذینَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْکُفَّارِ رُحَماءُ بَیْنَهُمْ» (فتح/۲۹) أَ رَأَیْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلهَهُ هَواهُ أَ فَأَنْتَ تَکُونُ عَلَیْهِ وَکیلاً أَمْ تَحْسَبُ أَنَّ أَکْثَرَهُمْ یَسْمَعُونَ أَوْ یَعْقِلُونَ إِنْ هُمْ إِلاَّ کَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ سَبیلاً (فرقان/۴۳ و ۴۴) یا أَیُّهَا النَّبِیُّ جاهِدِ الْکُفَّارَ وَ الْمُنافِقینَ وَ اغْلُظْ عَلَیْهِمْ وَ مَأْواهُمْ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمَصیرُ (تحریم/۹) و «وَ لا تَرْکَنُوا إِلَى الَّذینَ ظَلَمُوا فَتَمَسَّکُمُ النَّارُ وَ ما لَکُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ أَوْلِیاءَ ثُمَّ لا تُنْصَرُونَ». کاش قائلین به حقوق شهروندی برای بهائیان توضیح می‌دادند که چگونه می‌توان بر کفار شدید بود، با آنان به غلظت رفتار کرد، آنان را در مرتبه پائین‌تر از حیوانات دانست و به آنان اعتماد نکرد و در عین حال حق شهروندی برایشان قائل شد. در کجای سیره پیامبر و امیر المومنین و بیانات اهل بیت وجود دارد که آنان سهمی از بیت المال را برای کفار در کنار مسلمانان قائل بوده­اند؛ در کدام آیه و روایت مسلمان بودن، شرط تصدی منصب حکومتی نیست؛ در کدام آیه و روایت اعتماد به اهل کفر بلامانع تلقی شده است؟ به نظر می­رسد اگر خوشبینانه قضاوت نمائیم باید بگوئیم که طرفداران حقوق شهروندی، نمی­دانند معنای حق شهروندی چیست و چه لوازمی دارد. یا بگوئیم در فهم آیات و روایات و بلکه احکام شریعت مقدسه از توانایی لازم برخوردار نیستند. شاید به همین جهت تصور کرده­اند که در برخورداری از حق شهروندی میان کافر عنود و غیر عنود تمایز وجود دارد و فرقه ضاله بهائیت از مصادیق کافر عنود و لجوج نیست!

 انگاره اعتماد به بهائی

عجیب آن که برخی از اینان مسأله رفتار با غیر مسلمان را بر قاعده نفی سبیل متمرکز کرده­اند و گفته ­اند:" مثلا یک غیر مسلمان امین کاردان را شهردار و یا مسئول اب و برق یک منطقه‌ای قرار دهیم که عزل و نصب آن هم به عهده مسلمان و با انتخاب آنان باشد آیا عرفا این سبیل بر مسلمین است؟ "

باید گفت: اولا حق شهروندی معنایش این نیست که فرد غیر مسلمان بلکه کافر به معنای مطلق مسئول آب و فاضلاب باشد؛ متبادر از حق شهروندی در لسان عرفی و تخصصی دانش سیاسی معنایی بسیار عام دارد. ثانیا، امین بودن چگونه با کفر قابل جمع است؟ کدام فقیه و یا مستند فقهی، امین بودن را با کفر قابل جمع دانسته است؟ انحصار حق شهروندی به مصداق یاد شده یا نظایر آن، نوعی تخصیص اکثر از معنا و مصادیق حق شهروندی است و بعید است حتی کسی که اندکی با دانش اصول آشنایی دارد، ملتزم به آن شود. ثالثا، از سوی این عده ادعا شده که قاطبه فقهاء دلیل حرمت معامله با بهائیت را ارسال پول و امکانات به اسرائیل جهت ترویج بهائیت دانسته­اند، فارغ از آنکه صحت و سقم این مدعا به شدت مورد تردید است؛ آیا فرقه­ای را که مروج آن صهیونیست و اسرائیل است، می­توان امین دانست؟ و با این فرض چگونه می‌توان اینان را از مصادیق فتنوا المؤمنین و المؤمنات (۶) استثناء نمود؟

کرامت انسانی و حق شهروندی

متاسفانه برخی قائلین به حق شهروندی برای فرق ضاله بهائیت که کفر آنان مورد انکار هیچ فقیه صاحب نام و مدققی نیست؛ ادعای وجود مستندات روایی و قرآنی نموده­اند. بدون اینکه ذکری از این آیات و روایات آورده و به لحاظ دلالی نشان دهند که چگونه کافر -که در بهترین حالت شاید بتوان وصف حربی بودن را از آنان سلب نمود-، حق شهروندی دارد؟!

 عمده­ی استدلال اینان برای حق شهروندی بهائیت، کرامت انسانی است که در آیه «وَ لَقَدْ کَرَّمْنا بَنی‏ آدَمَ ...» (۷) به آن اشاره شده است. فارغ از آنکه تکریم انسان در این آیه مجمل است و نشان داده نمی‌شود که مقتضای تکریم انسان و جهت آن چیست. حتی این توضیح در سایر آیات و حتی روایات نیز بیان نشده است. جز اینکه در برخی روایات تعبیری حداقلی از آن شده است. به عنوان نمونه در روایت ... امام صادق غذا خوردن انسان به کمک دستان و نه مستقیما از مسیر سر و دهان را نوعی تکریم انسان توسط خداوند متعال معنا نموده­اند.

اما روشن است که فقیه و مجتهد واقعی در مقام استدلال به آیات قرآن از وجود مخصص و مقید و سایر قرائنی که در فهم و تفسیر آیه دخیل است را مورد مداقه قرار داده و از آن چشم­پوشی نمی­کند؛ بنابراین با غمض عین از اجمال آیه از حیث بیان چیستی کرامت انسانی و لوازم آن و پذیرش عمومیت معنای کرامت انسانی -به گونه­ای مصادیق حقوق شهروندی را نیز شامل شود-، اینان باید نشان دهند که چگونه آیات فراوانی از قرآن کریم که بین مؤمن و کافر تمایز گذاشته (۸) و سبیل کافر بر مؤمن را بر نمی­تابد، (۹) اجازه رابطه مودت­آمیز حتی با کافر نسبی را نمی­دهد، (۱۰) لزوم برخورد غیر ملاطفت­آمیز با کفار و عکس آن با مؤمنین را صادر نموده، (۱۱) حق حیات کافر کتابی در درون جامعه اسلامی را منوط به پرداخت جزیه نموده، (۱۲) و به کافر ذمی اجازه نمی­دهد تا عملی را که شرع اسلام حرام نموده را علنا مرتکب شود (۱۳) و دستور به جهاد و مقاتله با کافر حربی را داده است؛ نمی­توانند مانع عمومیت و اطلاق کرامت انسانی باشند؟ به گونه­ای که حتی محتمل القرینه بر تخصیص یا تقیید نیز محسوب نشوند؟!

مضحک آنکه برخی از اینان از یک سو نسبت انحراف از فقه به خود و هم فکرانشان را بر نمی­تابند و از سوی دیگر برای اثبات حق شهروندی، رفتار غرب در مواجهه با فردی به ظاهر مسلمان و دادن پست شهرداری به او را مستمسک قرار می­دهند. بسیار واضح است که غرب با مسلمانی که مسمای به اسلام است و لکن به محتوای آن پایبند نیست و از چارچوب لیبرالیسم خارج نشده، هیچ مشکلی ندارد. یا برای اثبات حق شهروندی برای فرقه ضاله بهائیت، به قیاس آن با حق حیوانات و نباتات روی آورده­اند و توجه نکرده‌اند که این دو موضوع کاملا متفاوت است و فقیه مدقق و صاحب اندیشه در استدلال خویش دست به دامن تمثیل منطقی یا قیاس فقهی نمی­شود.

قوام بخشی به مدعا از طریق استناد آن به برخی مراجع تقلید

اما استناد ادعای حق شهروندی برای بهائیان و استناد آن به آیت الله العظمی سیستانی و  سخنان ایشان در ملاقات‌هایی که با برخی فرقه و گرو‌هایی غیر مسلمان و احیانا غیر شیعه داشته­اند، تهمتی آشکار به ایشان و ظلم به مرجعیت شیعه و تحریف آن است. آیا می‌توان کلامی را که برای برخی ادیان توحیدی یا برخی فرق مسلمان غیر شیعی است، به طایفه‌ای که کفر و الحاد آنان مسلم است، تعمیم داد؟ کدام سخن آیت الله سیستانی تأیید بهائیت و پذیرش حق شهروندی برای آنان است؟

حق شهروندی و اخلاق اسلامی

روشن و واضح است که انکار حقوق شهروندی - به معنای پیش گفته - تلازمی با عدم رعایت اخلاق دینی و اسلامی و عدم رعایت عدالت و رفتار عادلانه نسبت به افراد فاقد این حق نیز، نمی­باشد؛ بنابراین تعمیم انکار حق شهروندی برای فرقه ضاله یا هر انسان کافری به جواز رفتار غیر اسلامی، نشان از عدم فهم مسأله و موضوع دارد.

انکار حکومت دینی در قرآن

ادعا شده که حکومت دینی از آیات قرآن کریم -خصوصا آیه ۱۳ شوری و ۲۵ حدید- مستفاد نیست؛ زیرا هیچ یک از مفسرین چنین برداشتی را از آیات قرآن نداشتند و اقیموا در آیه ۱۳ شوری به معنای ایفای حق دین بوده و همانند اقیموا الصلاه باید معنا شود.

هیچ‌یک از مفسرین به این دو آیه کریمه مورد استدلال شما (اقیمواالدبن) و (لیقوم الناس بالقسط) را برای اثبات حکومت استناد نکرده‌اند..!

در رد این تصور ناصواب گفتنی است که.

یک.   آیه ۱۳ شوری
انکار یک نظریه بدون اینکه از نظریه جایگزین سخنی به میان آورده و برای آن استدلالی ارائه شود، هنر نیست. این امر حتی برای منکرین نبوت و معاد و بلکه توحید نیز، عویصه و مشکل به نظر نمی­رسد. چنانکه در مقابل دعوت انبیاء، بر حربه­ی انکار اصرار داشتند. (فرقان/۱۱ و ۳۶؛ غافر/۷۰) بنابراین اینکه برخی در مقابل نظریه حضرت استاد آیت الله فاضل منکر این هستند که از آیه ۱۳ سوره شوری (۱۴) حکومت دینی استنباط شود، شاهکار علمی محسوب نمی­شود.

 اولا، رد نظریه ایشان به جهت اینکه دیگر مفسرین از این آیه حکومت دینی را برداشت نکرده­اند، فارغ از آنکه نشان از عدم تسلط مستشکل بر آرای تفسیری مفسرین، نمونه­ای از انحراف در فقه است.

ثانیا، آیا فقیه در مقام استنباط باید هر آنچه سلف گفته­اند را ارائه دهد و حق ارائه نظر و نظریه ندارد؟

 ثالثا، ایشان ادعا نکرده­اند که از این آیه و آیه ۲۵ سوره حدید (۱۵) می­توان ولایت فقیه را استنباط کرد. بلکه مدعای ایشان اثبات حکومت دینی از این آیه و آیات دیگری از قرآن بوده و تأیید نظریه الاسلام هو الحکومه با استناد به این آیه می­باشد. نحوه استدلال کاملا واضح و روشن است؛ قوام حکومت به قانون و مجریان قانون است. بر اساس آیه شریفه مذکور، دین که مجموعه احکام اجتماعی و فردی برای سعادت دنیا و آخرت بشر است، باید توسط انبیاء اقامه شود؛ و این یعنی حکومت دین.

رابعا، تشابه دلالی أقیموا الدین به اقیموا التوراة و الإنجیل از سوی مستشکل برای رد نظریه حکومت دینی اگر چه صحیح است لکن مستشکل با این ادعا پیش از آنکه استنباط حکومت دینی را رد نماید، نادانسته بر حکومت دینی صحه گذاشته است. چرا که قرآن می­فرماید غایتی که بشر از حکومت دارد، در اقامه صحیح تورات و انجیل وجود داشت، اما اهل انجیل و تورات به جای تبعیت از آن، آن را تحریف کردند. (۱۶) بنابراین آیه صراحت در حکومت دینی دارد.

خامسا، اینکه مستشکل ادعا کرده است أقیموا الدین به معنای اقیموا الصلاه است؛ و ربطی به حکومت دینی ندارد، سئوال این است که به فرض پذیرش این ادعا که اقیموا الدین به معنای اقیموا الصلاه است، معنای دین تغییر کرده است؟ یا نحوه اقامه تغییر کرده است؟ و اساسا چگونه می‌توان اقامه دین به همان معنایی که از اقیموا الصلاه اراده شده است را بدون حکومت محقق ساخت؟

سادسا، طبق مبنای مستشکل، اگر معنای اقیموا الدین به معنای ایفای حق دین است و کلام مفسرین معیار فهم آیه است؛ چرا مفسرین چنین برداشتی را فهم نکرده­اند؟

 آیه ۲۵ حدید.
اما استدلال به فراز لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ (۱۷) برای اثبات حکومت دینی از سوی آیت الله فاضل لنکرانی، پیش از آنکه استدلال ایشان باشد؛ استدلال طرفداران مردمی بودن حکومت و نافین حکومت دینی است. ایشان این مدعا را رد کرده و معتقد هستند توجه به صدر آیه نافی حکومت مردمی است. زیرا در

صدر آیه خداوند قانون و مجری قانون را معین فرموده و سپس اقامه قسط برای مردم را بیان فرموده است؛ «لَقَدْ أَرْسَلْنا رُسُلَنا بِالْبَیِّناتِ وَ أَنْزَلْنا مَعَهُمُ الْکِتابَ وَ الْمیزانَ لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ» و حال آنکه در حکومت مردمی و غیر دینی، قانون و حاکم توسط مردم تعیین می­شوند؛ بنابراین اقامه قسط توسط مردم در قالب اطاعت از انبیاء و عمل به شریعت حاصل می­شود.

محمد قاسمی

[۱]. به عنوان نمونه در بخشی از نامه امیرالمؤمنین علیه السلام خطاب به مالک اشتر به صراحت تعبیر والی برای حاکم و  ناس و رعیت برای مردم آمده است: «فَإِنَّ فِی النَّاسِ‏ عُیُوباً الْوَالِی‏ أَحَقُّ مَنْ سَتَرَهَا» (نهج البلاغه، نسخه صبحی صالح، ص ۴۲۹) «.. فَلَا تُطَوِّلَنَّ احْتِجَابَکَ عَنْ رَعِیَّتِکَ فَإِنَّ احْتِجَابَ الْوُلَاةِ عَنِ الرَّعِیَّةِ شُعْبَةٌ مِنَ الضِّیق». (همان، ص ۴۴۱)؛ همچنین رجوع شود به: (محمد بن یعقوب کلینی/ کافی/ ج ۱، ص ۳۶۹)

مردم در قرآن کریم و متون روایی با عناوینی، چون الناس (بقره/ ۲۱)، الانسان (نساء/ ۲۸)، بشر (ابراهیم/ ۱۱) و بنی­آدم (اسراء/ ۷۰) اشاره شده است. واژه ناس ۱۷۷ بار، واژه اناس ۵ مرتبه و واژه بنی آدم ۷ مرتبه در قرآن کریم ذکر شده است؛ و واژه انسان و انس قریب به ۶۰ بار در قرآن آمده است. علاوه بر اینکه گاهی با ضمیر جمع به مردم اشاره شده است. با این همه نوعا توصیف انسان در قرآن کریم، از سنخ تمجید و تعریف نبوده، بلکه بیان اوصاف طبیعی و نه روحانی انسان بوده است.
مانند: غافر/ ۵۸؛ بقره/ ۲۲۱ و انفال/ ۵۵، و کلینی، کافی، ج ۸، ص ۱۰۷.
بهائیت فرقه‌ای صهیونیستی که در راستای ترویج اهداف صهیونیسم فعالیت می­کند. مرحوم امام رضوان الله علیه بار‌ها خطر اینان را حتی قبل از پیروزی انقلاب اسلامی گوشزد نموده است. به عنوان نمونه (صحیفه امام/ ج ۱، ص ۲۱۶)
(سید علی خامنه­ای، أجوبة الاستفتاءات (فارسى)؛ ص ۶۵؛ محمد فاضل لنکرانی، جامع المسائل (عربی - للفاضل)؛ ص ۲۴، علی صافی گلپایگانی، جامع الأحکام (صافى)؛ ج‌۲، ص ۹۵؛ ناصر مکار شیرازی، استفتاءات جدید (مکارم)؛ ج‌۲، ص ۵۰۳؛ محمد تقی بهجت، استفتاءات (بهجت)؛ ج‌۱، ص ۱۱۰؛ محمد رضا گلپایگانی، مجمع المسائل (للگلبایگانی)؛ ج‌۴، ص ۳۲؛ جواد تبریزی، استفتاءات جدید (تبریزى)؛ ج‌۲، ص ۱۹۹ و میرزا هاشم آملی، المعالم المأثورة؛ ج‌۲، ص: ۲۲۶)
بروج/۱۰؛ «إِنَّ الَّذینَ فَتَنُوا الْمُؤْمِنینَ وَ الْمُؤْمِناتِ ثُمَّ لَمْ یَتُوبُوا فَلَهُمْ عَذابُ جَهَنَّمَ وَ لَهُمْ عَذابُ الْحَریقِ».
اسراء/ ۷۰.
بقره/۲۲۱.
نساء/ ۱۴۱.
توبه/۲۳.
توبه /۷۳ و تحریم/۹.
توبه/۲۹.
محمد بن حسن طوسی، المبسوط فی فقه الامامیه، ج ۲، ص ۱۳.
«شَرَعَ لَکُمْ مِنَ الدِّینِ ما وَصَّى بِهِ نُوحاً وَ الَّذی أَوْحَیْنا إِلَیْکَ وَ ما وَصَّیْنا بِهِ إِبْراهیمَ وَ مُوسى‏ وَ عیسى‏ أَنْ أَقیمُوا الدِّینَ...».
«لَقَدْ أَرْسَلْنا رُسُلَنا بِالْبَیِّناتِ وَ أَنْزَلْنا مَعَهُمُ الْکِتابَ وَ الْمیزانَ لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ...».
المائدة/؛ ۶ «۶ وَ لَوْ أَنَّهُمْ أَقامُوا التَّوْراةَ وَ الْإِنْجیلَ وَ ما أُنْزِلَ إِلَیْهِمْ مِنْ رَبِّهِمْ لَأَکَلُوا مِنْ فَوْقِهِمْ وَ مِنْ تَحْتِ أَرْجُلِهِمْ مِنْهُمْ أُمَّةٌ مُقْتَصِدَةٌ وَ کَثیرٌ مِنْهُمْ ساءَ ما یَعْمَلُونَ»
حدید/۲۵.