حرام ترین حرام ها زدن حرف های بی سند در حوزه است

با توجه به هجمه هایی که اخیرا در نشست دوره ای اساتید علیه طرح های جدید آموزشی، کتب درسی تازه تألیف شده و موسسات حوزوی صورت گرفت و انتقادات زیادی را از سوی نخبگان و بزرگان حوزه به همراه داشت؛ خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، در این باره با حجت الاسلام والمسلمین حسین بنیادی، از اساتید حوزه علمیه قم به گفت‌وگو پرداخته است.

وی معتقد است در زمینه فقه معاصر تحرک جدید، پرشتاب و باکمیت و کیفیتی مناسب را شاهد هستیم که لازم است در رابطه با علم اصول هم مشابه این تحرک را ایجاد کنیم.

او می گوید بنده آینده حوزه علمیه را بسیار مثبت می بینم اگر کسی سری به موسسات حوزوی بزند، متوجه خواهد شد که حوزه های علمیه در قالب همین موسسات چه آثار فاخر و ارزشمندی را تولید کرده اند و شاگردان فاضلی را ترییت می کنند.

 رسا- لطفا نظرتان را راجع به مزایای نظام آموزشی حوزه، دروس حوزه و مؤسسات حوزوی بفرمایید:

الحمدلله یک ویژگی منحصر به فردی که در حوزه وجود دارد این نو آوری است که از سنت ها جوشش پیدا می کند. ما اگر گذشته حوزه را مشاهده کنیم؛ متقدمین، متأخرین و علمای معاصر این نوآوری را به وجود آوردند. ماهیت سنت های علمی حوزه این چنین است.

در چند سال اخیر با توجه به نیازها، احتیاجات میدانی و استقرائی که در مجامع نخبگانی صورت گرفت جمع بندی به وجود آمد که ما در فقه و اصول نیاز به تحرک و تلاش بیشتری داریم البته که در سایر علوم نظیر کلام و... هم همینطور است و نیازمند ارتقاء هستیم.

الحمدلله در بحث فقه؛ فقه معاصر تحرک جدید، پرشتاب و باکمیت و کیفیتی مناسب را شاهد هستیم که لازم است در رابطه با علم اصول هم مشابه این تحرک را ایجاد کنیم؛ چرا که پویایی فقه ما وابسته به نو آوری های ما است.

اگر  کلیت حوزه، از نوآوری هایی که در ماهیت حوزه علمیه نهفته است غافل شود به فرموده رهبر معظم انقلاب منزوی شده و به حاشیه رانده می شود.

امروز ما در جای جای کشور و خارج از کشور مواجه هستیم با موضوعات جدیدی که برای یک فقیه مسائل مستحدثه ایجاد می کند، یعنی موضوع محور یک مسئله یا مسائل می شود. از این رو نوآوری هایی نظیر فقه معاصر، کتب الشخص الاعتباری و الفائق شروع خوبی برای جوابگویی به مسائل جدید است.

فقه پاسخگو زمانی محقق می شود که از قالب شعار بیرون بیاید و در قالب عمل و مدرس های اساتید مورد بررسی و چالش قرار بگیرد؛ ما در مجامع علمی موازی می بینیم این گونه تلاش ها وجود دارد.

اگر ما حرکت نویی را مشاهده می کنیم در حوزه علمیه، این حرکت نو در ماهیت حوزه نهفته شده و اگر ما کوتاهی در این رابطه داشته باشیم یا اگر راضی باشیم به اندک حرکت هایی که صورت می گیرد و متوقف شویم، حتما خسارت خواهیم دید. امروز نیروهای جوان و مستعد تحت راهنمایی و رهبری اساتید بزرگ، مراجع عظام تقلید و با جهت دهی که رهبری معظم در این زمینه دارند، می بینیم که امکان و استعداد حوزه های علمیه بیش از چیزی است که امروز به چشم می آید و باید بیشتر تلاش کنیم.

چنانچه معاصرین، متاخرین، متقدمین توانستند وظیفه خودشان را بفهمند و انجام بدهند و فقه جعفری را پویا نگه دارند، امروز اساتید و علما هم این وظیفه را دارند و باید آنقدر روی علوم حوزوی و خصوصا فقه و اصول کار شود که جوابگوی همه مسائل کشور و حتی جهان باشد.

رسا- نظر شما در رابطه با موسسات حوزوی و فعالیتشان در کنار دروس سنتی حوزه چیست و آیا مزیتی دارند؟

سنت اصلی در حوزه های علمیه داشتیم که اساتید منحصرا به درس گفتن بسنده نمی کردند و هدایت تحصیلی و اخلاقی و حتی کمک معیشتی جزء وظایفشان بود و این از امتیازات حوزه علمیه بوده و هست.

تمام جوانب طلاب را در نظر می گرفتند. این نمونه از آموزش و پرورش در تمام مجامع آموزشی جهان بی نظیر است. پس این سنت ما است. امروز همین سنت در قالب موسسات در حال  اجرا است.

طلاب آزاد هستند اساتید خودشان را انتخاب کنند و موسسات نقش راهبری و هدایت تحصیلی طلاب را دارند؛ این امری مبارک و به اقتضای زمانه است.

البته این امور یعنی موسسات گاهی نسبت به آنها اشکالاتی وارد می شود ما نسبت به این هم باید توجه داشته باشیم که دروس آزاد حوزه به معنای واقعی خودش الآن وجود دارد اما باید تلاش شود که این دروس به حاشیه نرود و این سنت باید حفظ شود.

ما منکر موسسات علمی نیستیم اما باید نسبت به سنت هایی نظیر دروس آزاد هم توجه داشته باشیم.

الحمدلله مدیر حوزه های علمیه  و اعضای شورای عالی حوزه نگاه بازی نسبت به سنت ها و دروس آزاد دارند و همه باید تلاش کنیم که این حوزه ای که به صورت امانت  و به واسطه مجاهدت های فراوان علما استمرار پیدا کرده و به دست ما رسیده را به درستی حفظ کرده و ارتقاء دهیم که این امر با گفت و گو در فضایی منطقی و علمی میان موافقان و مخالفان  امکان پذیر است و در مقابل سختی هایی که در گذشته و در دوران طاغوت متحمل شدیم، همدل شدن کار آسانی است.

بنده آینده حوزه علمیه را بسیار مثبت می بینم اگر کسی سری به موسسات حوزوی بزند، متوجه خواهد شد که حوزه های علمیه در قالب همین موسسات چه آثار فاخر و ارزشمندی را تولید کرده اند و شاگردان فاضلی را ترییت می کنند.

رسا- اخیرا گروهی از اساتید در نشستی موسوم به «نشست دوره ای اساتید» صحبت های در انتقاد به طرح های جدید حوزه داشتند و مشخصا آقای علوی بروجردی که یکی از متولیان اصلی این نشست است؛ در صحبت هایش و در بیانیه ای که تنظیم کرده بود بیان کرده بودند که موسسات و طرح های جدید تعطیل شود و طرح ها را غیر کارشناسی خواندند. نظر شما در مورد صحبت های اقای بروجردی و این بیانیه چیست و چه پشتوانه علمی دارد؟

باید یک نگاه روانشناسانه به این موضوع داشته باشیم. حوزه علمیه ای که این آقایان از آن خبر می دهند این است که دروس در مسجد اعظم، مدراس گلپایگانی و خان و دارالشفا پویا و شلوغ باشد و موسسات حوزوی نقطه ضعف حوزه علمیه است.

نکته روانشناسانه این است که اگر کسی نقدی می کند، باید با دو نگاه تحلیلش کنیم؛ یک موقع نگاه دلسوزانه است، یک موقع نه به واسطه این که دروس برخی شلوغ شود یا خلوت می شود این حرف ها زده می شود. ما باید بنا بر تکلیف شرعی خودمان حمل بر صحت می کنیم؛

چون شناخت آنها از حوزه مناسب همان است که عرض شد، به همین دلیل آن حوزه را می خواهند ادامه دهند؛ یعنی به همان صورت قدیم که در اطراف حرم برگزار می شد و منظورشان این نیست که این حوزه موجود آزاد نیست، منتها تعریف حوزه آزاد در میان اساتیدی که در آن نشست شرکت کردند و حوزه آزادی که ما از آن صحبت می کنیم تفاوتی وجود ندارد.

نکته مهم این است که نگاه بد بینانه را کنار بگذاریم و اختلافات را در جلسات، با گفت و گوی دو طرفه و به معنای واقعی کلمه با کارشناسی حل کنیم، برنامه های شورای عالی و مدیرت آن از اتقان  برخوردار است و آقای اعرافی هم از این نوع گفت و گو ها استقبال می کنند.

بحث آینده پژوهی بسیاری از اساتید و مخالفان را اقناع می کند اما ما در حوزه علمیه در زمینه آینده پژوهی کمترین جلسه را برگزار کردیم.

نسبت به انتقادات نباید هراسی داشته باشیم اما به شرط اینکه این انتقاد منجر به ایجاد وحدت و گفتمان واحد شود؛ باید نسبت به صحبت ها و مواضعی که در نشست دوره ای می شود دقت کرد.

رسا- اما آیا در یک تریبون عمومی یکسری صحبت هایی مطرح شود نظیر اینکه که در حوزه اساتید خودمانی و انقلابی داریم و اساتید ملا و یک دوقطبی ایجاد شود و باعث تشویش اذهان طلاب شود درست است؟

خیر درست نیست؛ حرام ترین حرام ها زدن حرف های بی سند در حوزه است. ما به اندازه کافی دشمن داریم. این نوع حرکت ها موجب تضعیف حوزه های علمیه است؛ تضعیف حوزه های علمیه نه تنها حرام شرعی است که حرام سیاسی نیز هست نباید ما حرفهایی را که هیچ مستندی ندارد به زبان بیاوریم و موجب دلسردی طلاب شویم. این با مبنا صحبت کردن و مستند صحبت کردن در هر مجموعه ای حتی در نشست دوره ای باید مورد دقت قرار بگیرد و اگر موجب تضعیف حوزه شویم یک خطای بزرگی است که آثار سوء آن به این زودی ها برطرف نمی شود. امروز باید فضای گفت و گو را بلد باشیم.

همه باید نشست و گفت گویی برادرانه داشته باشیم؛ عده ای از اساتید در آن نشست دوره ای این اعتراض را داشتند که باید گفت گویی دوطرفه و علمی صورت بگیرد.

بسیاری از کشور های دیگر امیدشان به این حوزه علمیه ایران است و بسیار باید مراقب این درخت تناور باشیم، مبتلا به فروعی نشویم که خطرناک است. خیلی از کشورها به ما حوزه امید دارند نباید تضعیف کنیم.