علت کسری بودجه فرهنگی، نگاه حاشیه‌ای به فرهنگ است

اشاره: در سال های اخیر با ارائه لایحه بودجه کل کشور به شیوه ای غیرکارشناسانه، اعتبارات فرهنگی به ویژه اعتبارات بخش مذهبی و حوزوی مورد انتقاد قرار گرفته است با توجه به اینکه هیچ کدام از اعتبارات دولتی برای معیشت طلاب و اساتید حوزه های علمیه مصرف نمی شود و اداره حوزه های علمیه به طور سنتی از سوی مراجع تقلید از طرق گوناگونی مانند وجوهات شرعی و کمک های مردمی تأمین می شود، کاهش سهم اعتبارات امور فرهنگی که به فعالیت های فرهنگی نهادهای مربوطه گره خورده است نشان می دهد که دولت تمرکز زیادی بروی حمایت از بخش فرهنگ ندارد، در همین راستا خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، گفت‌و‌گویی با حجت الاسلام غریبی دبیر کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای حوزوی شورای عالی انقلاب فرهنگی و دبیر اجتماعی گروه فرهنگی اجتماعی مرکز تحقیقات مجلس شورای اسلامی انجام داده است که در ادامه می‌خوانیم:

دبیر کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای حوزوی شورای عالی انقلاب فرهنگی در این گفت وگو با اشاره به علت کاهش سهم اعتبارات فرهنگی در سال ۱۴۰۲ اظهار داشت: باید در ابتدا یک نکته کلیدی را در نظر بگیریم و آن نکته این است که با توجه به اینکه سازمان برنامه و بودجه که متولی اصلی تدوین برنامه های پنج ساله کشور و لایحه بودجه است، سال ها است نوعا توسط افرادی که صبغه اقتصادی آنان بر سایر صبغه ها غلبه دارد، اداره می شود و این افراد با این صبغه اقتصادی،برنامه ها و لایحه ها را تصویب می کنند این امر طبیعی است که مباحث اقتصادی در تخصیص بودجه بر بحث های فرهنگی تقدم داشته باشد!

وی در ادامه افزود: در مورد پیشنهادهایی که ناظر به برنامه هفتم توسعه توسط سازمان تدوین شده است، کاملا مشخص بود که اولویت هایی که این افراد در تدوین برنامه در نظر گرفته اند، اولویت‌های اقتصادی است و مباحث مربوط به فرهنگ، بهداشت، آموزش و پرورش و مباحث دیگر به صورت کمرنگ و با نوعی کم لطفی مورد نظر قرار گرفته است.

حجت الاسلام غریبی عنوان داشت: علت این نوع نگاه در مورد برنامه هفتم -بنا بر ادعای برخی از متولیان این امر- این است که اگر چه برنامه بر اساس سیاست های ابلاغی رهبر معظم انقلاب اسلامی، تدوین شده است؛ اما کار خطایی که صورت گرفته است این است که تدوین کنندگان سیاست‌های ابلاغی رهبر معظم انقلاب اسلامی را به دو بخش تقسیم کرده و بخشی از سیاست های ابلاغی را در اولویت اول قرار داده و بخشی دیگر را در اولویت دوم در نظر گرفته اند! در حالی که قطعاً تمامی این سیاست ها در نگاه مقام معظم رهبری حائز اهمیت بوده است و این نوع اولویت بندی اشکال مبنایی دارد.

وی در ادامه افزود: قطعاً تفکیک سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری، بخصوص در حاشیه قرار دادن برخی از سیاست ها، روش غلطی است که متاسفانه در برنامه‌ریزی‌ها دنبال شده است.

دبیر کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای حوزوی شورای عالی انقلاب فرهنگی ابراز کرد: آنچه که ما در همایش فرهنگ و برنامه هفتم توسعه دنبال آن بودیم این بود که بسیاری از مشکلات اقتصادی نیز با تغییر نگاه فرهنگی قابل اصلاح است و رویکرد اقتصاد محور به تنهایی نمی تواند حتی برای مباحث اقتصادی نیز راهگشا باشند و لذا باید فرهنگ در متن قرار گرفته تا بر اساس آن بتوانیم مباحث اقتصادی را نیز دنبال کنیم.

حجت الاسلام غریبی بیان داشت: علت اصلی کاهش اعتبارات فرهنگی در بودجه سال ۱۴۰۲ به نوع رویکردها و نگاه برنامه‌ریزان برگشت داده می شود که اولویت اول را امور اقتصادی دانسته و به مسائل فرهنگی با عنوان اولویت دوم و امری حاشیه ای نگاه شده است.

وی در ادامه افزود: اینکه چرا اولین قربانی در تخصیص بودجه ها، کمبود بودجه فرهنگی است، همین رویکردها و نگاه افراد به اولویت ها و مسائل کشور است و آنچه که تحت عنوان فرهنگ، صنایع فرهنگی و اقلام فرهنگی در اذهان است معمولاً به عنوان اولویت دوم به آنها نگاه می شود؛ درحالی که به فرموده رهبر معظم انقلاب اسلامی، فرهنگ به منزله هوا و اکسیژنی است که انسان تنفس می کند و اگر هوا آلوده باشد زندگی انسان ها را با خطر مواجه می کند.[1]

دبیر اجتماعی گروه فرهنگی اجتماعی مرکز تحقیقات مجلس بیان داشت: در لایحه بودجه اعتبارات فرهنگی ذیل بخش فرهنگ، تربیت بدنی و گردشگری می آید که یکی از فصول آن فصل دین و فرهنگ است که این رقم از سه ونیم درصد سال ۱۳۹۸ به یک و چهار دهم درصد در ۱۴۰۲ کاهش پیدا کرده است.

وی در ادامه افزود: یک مسئله ای که در همین مقدار از بودجه فرهنگی نیز قابل توجه است این است که این مقدار بودجه نیز به صورت متوازن اختصاص پیدا نکرده است؛ یعنی حالا که قرار بر این است که بودجه فرهنگی کاهش داشته باشد؛ اما با این همه، بین همه فصول مربوط به فرهنگ، تربیت بدنی و گردشگری تقسیم متوازنی صورت نگرفته است؛ چراکه در بخش اعتبارات هزینه ای برخی از فصل ها مثل میراث فرهنگی بیش از ۲۰ درصد افزایش پیدا کردند و برخی فصول همچون مسئله دین و مذهب به میزان ۳/. درصد و ورزش و تفریحات به مقدار ۳۳ درصد کاهش پیدا کردند که تقسیم متوازنی در این زمینه صورت نگرفته است.

حجت الاسلام غریبی ابراز کرد: کاهشی که در بودجه فرهنگی صورت گرفته است در قسمت اعتبارات هزینه ای بخش فرهنگ است و اعتبارات هزینه‌ای اعتباراتی است که در اختیار مجموعه ها و نهادها قرار می گیرد تا بتوانند در راستای اهداف خود هزینه کنند.

دبیر کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای حوزوی شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان داشت: توجهی که دولت کنونی نسبت به میراث فرهنگی و گردشگری دارد، بسیار مشهود است؛ اما متاسفانه ذیل دین و مذهب که بسیاری از نهادهای فرهنگی، دینی و حوزوی در اختصاص بودجه ذیل این فصل قرار می گیرند، کم توجهی صورت گرفته است. نهادهایی که کمبود بودجه می‌تواند بر ماموریت آنها تاثیر گذارد عبارتند از: سازمان حج و زیارت، سازمان تبلیغات، شورای عالی حوزه، شورای سیاستگذاری حوزه علمیه خواهران، دفتر تبلیغات اسلامی، مرکز خدمات حوزه های علمیه، جامعه المصطفی و برخی دیگر که از جمله نهادهایی هستند که بودجه خود را در ذیل فصل دین و فرهنگ دریافت می کردند که عدم تخصیص بودجه ی لازم خطری برای این نهادها است و مأموریت های حیاتی برخی از این دستگاه ها را تحت تاثیر قرار می دهد.

حجت الاسلام غریبی در پایان اظهار داشت: کار فرهنگی جزء ماموریت ها و فعالیت هایی است که باید انجام پذیرد و حوزه رسالت خود را در این زمینه فراموش نخواهد کرد و همانطور که رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز در دیدار خود با اعضای خبرگان رهبری بر حضور طلاب در بین مردم و جهاد تبیین تاکید داشتند این امر با روحیه جهادی با جدیت دنبال خواهد شد، با این وجود اما بودجه فرهنگی نباید به گونه‌ای باشد که ما را دچار چالش کند و قطعاً بحث بودجه فرهنگی بر نهادهای فرهنگی تاثیر گذار است و امیدواریم مجلس شورای اسلامی با پیشنهادهایی که وجود دارد این رویه را تغییر دهد.

.........

[1] فرهنگ از اقتصاد هم مهم‌تر است. چرا؟ چون فرهنگ، به معنای هوایی است که ما تنفّس میکنیم؛ شما ناچار هوا را تنفّس میکنید، چه بخواهید، چه نخواهید؛ اگر این هوا تمیز باشد، آثاری دارد در بدن شما؛ اگر این هوا کثیف باشد، آثار دیگری دارد. فرهنگ یک کشور مثل هوا است؛ اگر درست باشد، آثاری دارد. (بیانات در 1/1/1393 حرم مطهر رضوی)