مبانی و الگوهای مدیریت جهادی در مکتب شهید سلیمانی

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، کتاب مبانی و الگوهای مدیریت جهادی در مکتب شهید سلیمانی اثر روح اله تولایی و علی عسگرحلوایی است که طی یک کار پژوهشی سه ساله تالیف شده و توسط موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه جامع امام حسین(ع) در 412 صفحه چاپ و منتشر شده است.

در این کتاب در قالب هفت فصل به بررسی و تبیین مفهوم بومی مدیریت جهادی براساس الگوهای ذهنی و رفتاری شهید سلیمانی پرداخته شده است.

مدیریت جهادی یکی از فناوری های نرم انقلاب اسلامی است که در مقایسه با سایر سبک های مدیریت و رهبری دنیا کارآمدی خود را در گام اول انقلاب و در عرصه های مختلفی از جمله دفاع مقدس، جهادسازندگی، صنعت هسته ای، صنعت موشکی، محرومیت زدایی و سایر عرصه ها اثبات کرده است. یکی از کارآمدترین و مؤثرترین روش‌های یادگیری علم و هنر مدیریت جهادی، شناخت ابعاد گوناگون الگوهای  رفتاری و ذهنی مدیران جهادی است. به اذعان دوستان و دشمنان انقلاب اسلامی، شهید حاج قاسم سلیمانی عالی‌ترین الگوی امروزی مدیر جهادی و مدیریت جهادی بر اساس سبک رهبری و مدیریت بومی ایرانی اسلامی است که می‌توانند در گام دوم انقلاب اسلامی، برای شکلگیری تمدن نوین اسلامی و زمینه سازی ظهور حضرت حجت عجل الله تعالی فرجه الشریف نقش آفرینی نماید.

در همین زمینه، در قالب یک طرح پژوهشی در دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه جامع امام حسین علیه السلام کتاب "مبانی و الگوهای مدیریت جهادی در مکتب شهید سلیمانی" توسط دکتر روح اله تولایی (دانشیار دانشگاه جامع امام حسین علیه السلام) و دکتر علی عسگرحلوایی (پژوهشگر دانشگاه جامع امام حسین علیه السلام) تالیف شده و در دیماه سال 1401 توسط موسسه چاپ و نشر دانشگاه جامع امام حسین علیه السلام به زیور طبع درآمده است. این کتاب در قالب هفت فصل به بررسی و تبیین مفهوم مدیریت جهادی براساس الگوهای ذهنی و رفتاری شهید حاج قاسم سلیمانی پرداخته است. 

کتاب "مبانی و الگوهای مدیریت جهادی در مکتب شهید سلیمانی" برای تدریس در کلیه مقاطع تحصیلی رشته های مدیریت و علوم انسانی و اجتماعی در دانشگاه ها و حوزه های علمیه می تواند مورد بهره برداری اساتید و دانشجویان فرهیخته کشور و همه علاقه مندان به علوم نوین مدیریت قرار گیرد.

در همین راستا کتاب حاضر در هفت فصل تدوین شده است که محتوا، عناوین و زیرعناوین هر کدام از فصول بر اساس داده‌های حاصل از پژوهش های قیاسی ـ اسقرائی در مبانی و الگوهای مدیریت جهادی مبتنی بر مکتب شهید سلیمانی شکل گرفته است. لذا در تدوین و نگارش این اثر مداخله حداقلی از سوی پژوهشگران انجام شده و تلاش شده تا بنیان اصلی متون و مطالب کتاب، از سیره نظری و عملی شهید بزرگوار حاج قاسم سلیمانی به دست آید. منابع مورد استفاده شامل کلیه پایان نامه ها و رساله های دانشگاهی، مقالات، کتاب های منتشر شده پیرامون شهید سلیمانی، مجموعه سخنرانی‌های منتشر شده از شهید سلیمانی به همراه خاطرات و روایات دوستان، همرزمان، همکاران و نزدیکان ایشان است که در قالب متون توصیفی و تحلیلی به چاپ رسیده است. 

برهمین اساس در فصل اول به مرور کلیات مکتب شهید سلیمانی پرداخته شده است. مکتب مجموعه ای است که در آغاز به تفسیر انسان و جهان می پردازد؛ سپس بایدها و نبایدهای انسان را تعیین میکند؛ هم نیاز انسان به جهانبینی و هم سیستم ارزشی برای زندگی و نحوه زندگی را تأمین میکند. در همین راستا توصیف شهید حاج قاسم سلیمانی به «مکتب»، او را از حیث فرد بودن و شخص بودن خارج میکند و در حوزه «شخصیت» وارد میسازد. او شخص نیست بلکه «مرام، عقیده و مسلک» است، او مدرسه و راه است و در این فصل تلاش شده است تا مولفه های اصلی مکتب شهید سلیمانی تبیین شود.

فصل دوم پیرامون چیستی مفهوم مدیریت جهادی با محوریت دیدگاه‌های مقام معظم رهبری (مدظله العالی) و بررسی مبانی مدیریت جهادی تدوین شده است. در این فصل شالوده و ماهیت اصلی مدیریت جهادی هم در بعد مبانی فلسفی و هم در بعد عناصر اساسی و اجزای کلیدی آن تبیین شده، همچنین وجوه تمایز مدیریت جهادی با سایر الگوهای مدیریت نیز تشریح گردیده است. لذا می‌توان گفت که فصل نخست این کتاب در حکم چراغ راهنمایی است که مقصد و غایت مطلوب مدیریت جهادی را برای مخاطبان گرامی به تصویر می‌کشد و بینشی جامع پیرامون این مفهوم در ذهن ایجاد می‌کند. در نتیجه پس از مطالعه سایر فصول کتاب که با محوریت الگوی مدیریت جهادی شهید سلیمانی نگاشته شده است، در خواهیم یافت که چه میزان انطباق عملی بین مفهوم مدیریت جهادی از دیدگاه ولایت با عمل جهادی شهید سلیمانی وجود دارد، و بیش از پیش به عظمت این شخصیت و مکتب درس آموز پی می‌بریم. 

فصل سوم کتاب به موضوع جدید مدل ذهن جهادی پرداخته و بر اساس استعاره مشهور کوه یخ در تبیین رفتارهای انسان‌ تدوین شده است. بر مبنای این استعاره، منشأ بروز رفتارهای افراد در نگرش‌ها، باورها و ارزش‌های آنها ریشه دارد که در بخش ناپیدای ساختار شخصیت یا به تعبیری همان سطح زیر آب کوه یخ قرار گرفته است. لذا نویسندگان پس از بررسی کلیه منابع موجود پیرامون الگوی مدیریت جهادی شهید سلیمانی دریافتند که چنانچه صرفاً به انعکاس عملکرد مشهود ایشان بپردازند نمی‌توان همه وجوه گسترده مدیریت ایشان را شناخت، و لازمه انتقال منظومه کامل سبک مدیریت جهادی حاج قاسم سلیمانی، تشریح چارچوب فکری و به تعبیر دقیق‌تر مدل ذهنی ایشان پیرامون مسائل کلیدی مربوط به مدیریت جهادی است. لذا در این فصل که با عنوان «مدل ذهن جهادی» نامگذاری شده، ابعاد ذهنی شهید سلیمانی پیرامون مفاهیم کلیدی و اساسی مرتبط با رفتارهای ایشان را انعکاس می‌دهد. از این رو غالب مطالب این فصل از بیانات مستقیم ایشان اقباس شده و بر خلاف سایر فصول کتاب که بیشتر متکی بر روایت پژوهی از گفتار نزدیکان و همرزمان پیرامون عملکرد ایشان است، راوی اصلی این فصل زبان گویا و نفس الهی سردار دل‌هاست.  مبنای الگوی تقسیم بندی های ذهنی، مدل فراگیر ارزش‌های محوری، باورها، عقاید و نگرش ((1988)Homer,  Kahle & تا Aride & Pamies-Pallise, (2019)) است. در نتیجه مدل ذهنی شهید سلیمانی در حوزه مدیریت جهادی در این فصل مشخص گردیده است. اولین بخش از این فصل شامل آرمان‌ها و رسالت حاج قاسم سلیمانی در زندگی جهادی ایشان است، در بخش دوم ارزش ها و باورهای اساسی مدل ذهنی شهید سلیمانی به تصویر کشیده شده و در سومین بخش رویکردها و نگرش شهید سلیمانی به کلیدی‌ترین مفاهیم مرتبط با مدیریت جهادی ارائه شده است.

فصل چهارم، شایستگی های فردی مدیر جهادی در مکتب شهید سلیمانی را روایت کرده است. در این فصل تلاش شده تا کلیه صفات کلیدی حاج قاسم که به سه حوزه شناختی و ادراکی، رفتاری و معنوی قابل تفکیک‌اند به تصویر کشیده شود. در فصل پنجم الگوی عملیاتی مدیریت جهادی در مکتب شهید سلیمانی تبیین شده است. این الگو که شامل بخش‌های تفکر راهبردی، تفکر عقلایی، اصول اجرایی، مدیریت منابع انسانی، مدیریت بحران و الگوی تداوم و استمرار مدیریت جهادی است، کلیه رفتارهای مشهود و عینی شهید سلیمانی در حوزه عمل یک مدیر جهادی را به تصویر کشیده است. در حقیقت این فصل بیانگر سبک خاص مدیریت شهید سلیمانی در زمینه فرماندهی و مدیریت جهادی است. لذا در تکمیل فصل سوم که شامل مسائل نظری و تئوریک بوده، این فصل دربردارنده مفاهیم عملیاتی، کاربردی و اجرایی است.

فصل ششم الگوی ارتباطات جامع و 360 درجه یک مدیر جهادی بر اساس اندیشه شهید سلیمانی است. در این فصل شیوه تعامل یک مدیر جهادی با فرماندهان بالا دست، فرماندهان همرده، نیروهای تحت امر، اعضای خانواده و عموم مردم به تصویر کشیده شده است. همچنین الگوی ارتباط مدیر جهادی با سایر ارگان‌ها و دستگاه‌های همکار و الگوی دیپلماسی بین‌المللی مدیریت جهادی در مکتب شهید سلیمانی نیز تبیین شده است. 

فصل هفتم و پایانی کتاب نیز مربوط به الگوی مبارزه شهید سلیمانی با دشمنان در عرصه نظامی است. لذا بخش های شکل دهنده این فصل شامل نگاه راهبردی شهید سلیمانی به موضوع جنگ با دشمنان، شیوه مواجهه ایشان در عرصه‌های نرم، نیمه سخت و سخت با دشمنان، الگوی مذاکره شهید سلیمانی با دشمنان و شاخصه های اصلی مورد نظر ایشان جهت انتخاب فرماندهان نظامی تبیین شده است. 

این کتاب می تواند توسط اساتید و دانشجویان فرهیخته به عنوان منبع درسی جهت تدریس درس "مبانی مدیریت اسلامی و الگوهای آن" در مقطع کارشناسی کلیه رشته های مدیریت، درس "مدیریت اسلامی و الگوهای آن" در رشته مدیریت منابع انسانی اسلامی مقطع کارشناسی ارشد، درس "فلسفه مدیریت از دیدگاه اسلام" در مقطع دکتری تخصصی کلیه رشته های مدیریت، و سایر دروس رشته مطالعات مدیریت اسلامی در مقطع دکتری تخصصی مورد استفاده قرار گیرد.