شاخصه های جهاد تبیین

به گزارش گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، بیانات رهبر معظم انقلاب، مبنی بر اینکه تبیین باید از زبان‌های مختلف باشد؛ دلالت بر این مساله دارد که ایشان از همه طیف‌های مردم انتظار دارند که به تبیین امور بپردازند.

جهاد چه شاخصه‌ای دارد؟

یکی از مهمترین شاخصه‌هایِ جهاد، اهمیت زمان شناسی و عمل کردن به موقع است؛ چرا که اگر جهاد در راه خدا در زمان خاص خودش انجام نشود نتیجه‌ای در پی نخواهد داشت. به عنوان مثال می‌توان به  قیام توابین اشاره کرد؛ قیام توابین اقدامی جهادی بود و عده زیادی از کسانی که در این قیام شرکت کرده بودند جانشان را از دست دادند. ولی آیا این اقدام ثمری داشت؟ برای پاسخ به این پرسش به بخش دیگری از سخنان رهبری  مراجعه می‌کنیم. ایشان در دیدار با مردم قم در تاریخ  ۱۴۰۱/۱۰/۱۹ فرمودند:

«توّابین برای انتقام خون مطهّر امام حسین آمدند جنگیدند، کشته شدند، همه‌ی آنها کشته شدند امّا در تاریخ اینها را مدح نمیکنند؛ چرا؟ چون دیر جنبیدند. شما که میخواستید خون خود را در راه امام حسین بدهید، چرا در اوّل محرّم، دوّم محرّم نیامدید که اقلّاً یک کاری صورت بدهید؟ آنجا می‌ایستید تماشا میکنید، امام حسین به شهادت میرسد، بعد دلتان میسوزد، آن وقت می‌آیید در میدان! [نتیجه‌ی] کار را بهنگام انجام ندادن این است.کار را بهنگام باید انجام داد.»

حضرت آیت الله العظمی امام خامنه‌ای برای «تبیین» نیز از کلمه جهاد استفاده می‌کنند؛ شاید یکی از دلایلی که این کلمه انتخاب شده است مساله زمان شناسی است؛ در تبیین باید زمان شناس بود چرا که اگر در زمان مشخص اقدام لازم صورت نگیرد تاثیری نخواهد داشت، درست مثل قیام توابین! کسانی که در این قیام شرکت کردند بیشترین هزینه ممکن (که جانشان بود) را پرداخت کردند اما اقدامشان به نتیجه‌ای نرسید.

بهتر است برای درک بهتر اتفاقی که در قیام توابین افتاد به بازخوانی مختصر این اتفاق بپردازیم: قیام توابین مربوط به ایامی می‌شود که امام حسین(ع)، به دعوت اهالی کوفه قصد عزیمت به عراق را داشتند به همین دلیل نائب خودشان حضرت مسلم(ع) را پیش از خود و برای رصد شرایط به این شهر فرستادند.

شرایط به گونه‌ای پیش رفت که نائب امام حسین(ع) پیش از رسیدن امام، به اهالی کوفه دستور قیام دادند؛  اما برخی خواص از جمله «سلیمان بن صرد خزاعی» ـ که در آن زمان از فقها و مراجع بزرگوار بود ـ  هنگام قیام حضرت مسلم بن عقیل(ع)، او را یاری نکردند و حتی حرکت او را مکروه اعلام کردند و گفتند؛ صبر می‌کنم خود امام حسین(ع) بیاید و به همراه او قیام کنم!

پس از واقعه کربلا سلیمان بن صرد خزاعی متوجه اشتباهش شد و در نهایت با جمعی از همراهانش سعی کرد جهادی را که در وقتش انجام نداده بود به فعلیت برساند، بنابراین با شامیان وارد جنگ شدند؛ که در نتیجه این جنگ بخش عظیمی از نیروهای سلیمان کشته شدند ولی خونهای ریخته شده هیچ اثری در تاریخ نگذاشت. بنابراین می‌توان یکی از مهمترین ویژگی‌های جهاد را زمان شناسی و انجام به موقع آن دانست.

درس دیگری از قیام توابین 

براساس این تجربه تاریخی می‌توان گفت اگر در زمانِ خودش به سخنان جانشین امام عمل نکنیم، در حقیقت به خودِ امام ظلم کرده‌ایم و پس از آن هرچه تلاش کنیم اشتباهی که صورت گرفته قابل جبران نیست چرا که جانشین امام چیزی را برای خودش نمی‌خواهد و صلاح جامعه را در نظر می‌گیرد.

جنس قیام توابین هم اینگونه است؛ شاید توابین، از ترس جانشان در زمانی که جانشین امام آن‌ها را صدا زد وی را اجابت نکردند اما وقتی فهمیدند که دودِ این اقدام (حکمرانی یزید) به چشم خودشان می‌رود و نتیجه ترک فعلشان را دیدند حاضر شدند جانشان را هم بدهند اما دیگر تاثیری نداشت.

در حقیقت، پاسخ گفتن به دعوت جانشین امام نجات خودشان بود، شاید اگر در زمان مناسب دعوت حضرت مسلم(ع) را لبیک می‌گفتند علاوه بر اینکه هزینه کمتری می‌دادند به پیروز‌ی هم می‌رسیدند و واقعه کربلا تکرار نمی‌شد.

اگر به بحث جهاد تبیین بی توجهی کنیم، چه می‌شود؟

بر اساس درسهایی که از این واقعه تاریخی می‌توانیم بگیریم دو راه پیش رویِ مخاطبان «جهاد تبیین» قرار دارد: انجام دادن جهاد تبیین با وجود سختی‌هایِ احتمالی که منجر  به «بیمه کردن جامعه» می شود یا چشم پوشی از آن که در نهایت ما را با مشکلات متعددی مواجه می کند.

چه کسانی مخاطبان جهاد تبیین هستند؟  

به بیانات رهبر معظم انقلاب باز می‌گردیم، این سخنان صرفا در دیدارِ برخی اقشار خاص مثل دانشجویان، نظامیان، مبلغین یا دانش‌آموزان با حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای گفته نشده است؛ بلکه رهبر انقلاب در دیدارِ عموم مردم نیز در مورد «جهاد تبیین» صحبت کرده‌اند، این نکته بدان معناست که مخاطب جهاد تبیین تمام اقشار جامعه هستند نه فقط قشری خاص.

به همین دلیل است که حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای در دیدارِ مردم قم با ایشان فرمودند: «در هر جایی که شما ایستاده‌اید و یک شعاع پیرامونی‌ای دارید و میتوانید روی آن اثر بگذارید، باید تبیین انجام بگیرد» و مساله تبیین را محدود به افرادی خاص نکردند.

جهاد تبیین سختی دارد

انجام جهاد تبیین در شرایط فعلی شاید قدری سخت باشد اما با پذیرفتن این سختی، می‌توانیم جامعه را بیمه کنیم. در اغتشاشاتی که اخیرا صورت گرفت خلا جهاد تبیین به خوبی قابل مشاهده بود و اثرات نامطلوب آن، اعم از گمراهی جوانان (که به دلیل خلا جهاد تبیین در دام دشمنان افتاده بودند)، ناامنی و ضرر اقتصادی به خودِ جامعه برگشت.

براساس تجربه چند ماه گذشته می‌توانیم بگوئیم اگر تبیین، به موقع انجام نشود سختی‌ای را به دوش جامعه می‌گذارد که تحمل آن از انجام جهاد تبیین دشوارتر است.

چه کنیم جهاد تبیین ساده شود؟

رهبر معظم انقلاب در بیانات خود از واژه جهاد استفاده کردند؛ جهاد حتما ضرر و زیان دارد و اصولا به خاطر همین سختی‌هایی که دارد نام جهاد بر آن گذاشته شده و خداوند پاداش فراوانی هم به جهادگران اختصاص داده است، اما همانطور که جهاد به واسطه سختی‌هایی که دارد از گردن مکلفین ساقط نمی‌شود سختی‌های «جهاد تبیین» هم باعث نمی‌شود که مسئولیت آن از دوش مردم برداشته شود. 

کشور ما تجربه موفقی در امر جهاد دارد به عنوان مثال می‌توانیم به دفاع مقدس اشاره کنیم؛ به این دلیل توانستیم در جنگ تحمیلی پیروز شویم که همه مردم وارد میدان شدند و «مردمِ میدان» بودند، همین امر موجب شد بتوانیم در جنگ تحمیلی که جنگ اقتصادی را هم در خود داشت پیروز شویم. اگر در میدان جهاد تبیین همه مردم وارد شوند سختی‌هایی هم که این عرصه دارد به مراتب کمتر می‌شود و سریع‌تر به نتیجه مطلوب می‌رسیم.