اولین و مهم ترین وظیفه روحانیت در مقابل جامعه

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، در میان اقشار مختلف مردم، روحانیت یکی از قشرهایی است که علی رغم صداقت، رفتار صحیح و عملکرد مناسب، پیوسته مورد هجوم دشمنان و حتی گاهی مورد هجموم دوستان ناآگاه قرار گرفته است. اگر جایگاه روحانیت در جامعه را درست بشناسیم و در مورد آنان درست و منصفانه قضاوت کنیم خواهیم دید که آنان پیوسته در صف اول حرکت های فرهنگی، سیاسی، اجتماعی بوده اند. عرصه های حضور روحانیت به ویژه پس از انقلاب اسلامی ایران منحصر به فعالیت های فرهنگی و دینی نشده و روحانیت خدوم جهادگران عرصه های مختلف دیگری مانند کمک رسانی، جهاد و دفاع، سلامت، کارآفرینی و گره گشایی از مشکلات مردم بوده است. در یک جمله روحانیت شیعه علی رغم این که از جهت اقتصادی و مالی از کم بهره ترین اقشار جامعه است اما جهاد وخدمت مداوم و مظلومیت تاریخی داشته است.

حیطه مسؤولیت روحانیت تا کجاست؟

در روایات داریم که «العُلما وَرثة الاَنبیا» عالمان وارث پیامبر هستند. حیطه مسؤولیت روحانیون همه مسئولیت‌های پیامبر (ص)، جزء آن‌هایی که به نحو انحصاری مختص پیامبر (ص) است را در بر می‌گیرد. امام خمینی (ره) می‌فرماید: «الفُقها اُمناء الرُسُل»، یعنی کلیه اموری که به عهده پیامبران است، فقهای عادل موظف و مأمور به انجام آن هستند،‌ فقط فقهای عادل هستند که احکام اسلام را اجرا کرده،‌ نظامات آن را مستقر می‌گردانند و حدود و قصاص را جاری می‌کنند، حدود و تمامیت ارض وطن مسلمانان را پاسداری می‌کنند. خلاصه اجرای تمام قوانین مربوط به حکومت به عهده فقها است. همانطوری که پیامبر اکرم (ص) مأمور اجرای احکام و برقراری نظامات اسلام است. فقهای عادل هم باید رئیس حاکم و مسئول اجرای احکام باشند.

اولین وظایف طلاب و روحانیون

اولین وظیفه طلاب و روحانیون ، تبیین و تفسیر دین اسلام و پاسداری از آن است. چنانکه وظیفه پیامبر (ص) این بوده که دین را برای مردم تبیین کند، همانطور که در قرآن می‌خوانیم «وَانْزَلْنا الَیْکَ الذِّکْرَ لِتُبَیِّنَ لِلنَّاسِ ما نُزِّلَ الَیْهِمْ»؛ قرآن را بر تو فرو فرستادیم تا برای مردم آنچه بر ایشان نازل گشته روشن سازی،‌ یعنی وظیفه پیامبر این بوده که قرآن و دین را برای مردم تبیین کنند. در روایاتی دیگر داریم که این فقها «أَنَّ اَلْمُؤْمِنِینَ اَلْفُقَهَاءَ حُصُونُ اَلْإِسْلاَمِ کَحِصْنِ سُورِ اَلْمَدِینَةِ لَهَا»؛ مؤمنان فقیه دژهای اسلام‌ هستند، همانند دژهای شهر، یعنی همانطوری که حصار یک قلعه آن را از هجوم دشمنان محفوظ می‌دارد و مانع از نفوذ اجانب می‌شود، فقها هم همین رسالت را نسبت به دین اسلام دارند و اینها را حفظ می‌کنند.

تبلیغ از وظایف روحانیت

یکی دیگر از وظایف روحانیت تبلیغ آموز‌ه‌های دینی است، یعنی اینکه پیامبر وظیفه داشت تبلیغ کند «ما عَلَى الرَّسُول الّا الْبَلاغُ الْمُبین». در پیامبر (ص) جز ابلاغ آشکار وظیفه‌ای نیست؛ یعنی وظیفه روحانیت این است که دین را تبلیغ کند. حال یا با گفتار یا با عمل. مسأله دیگر دفاع از عدالت و اجرای آن است. یکی دیگر از اهداف پیامبران در جامعه این بوده که در جامعه‌شان عدالت را اجرا و با ظلم مبارزه کنند. پیامبر (ص) می‌فرماید: من مأمور شدم که میان شما عدالت را برپا سازم یا در آیه دیگر «لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَیِّنَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْکِتَابَ وَالْمِیزَانَ لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ بِالْقِسْط»؛ وظیفه پیامبر (ص) این است که عدالت را در همه ابعادش در جامعه پیاده کند. طبعاً لازمه اجرای عدالت تشکیل حکومت است. بدون حکومت که نمی‌شود، عدالت را محقق کرد. این هم وظیفه دیگر عالمان است که با ظالمان مبارزه کنند و عدالت را در همه ارکانش در جامعه پیاده کنند.

حضور بین مردم از حل اختلافات تا خیرخواهی برای آنان

وظیفه دیگر روحانیت  قضاوت و حل اختلافات مردم است. انبیای الهی در حل اختلافات فکری و عقیدتی و دینی مرجعیت داشتند. قرآن کریم خطاب به حضرت داوود (ع) می‌فرماید: «یَا دَاوُودُ إِنَّا جَعَلْنَاکَ خَلِیفَةً فِی الْأَرْضِ فَاحْکُمْ بَیْنَ النَّاسِ بِالْحَقِّ»؛ یا داوود ما تو را خلیفه روی زمین قرار دادیم، پس در میان مردم به حق داوری کن. یا در آیه دیگر داریم: «یا ایُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اطِیعُوا اللَّهَ وَاطِیعُوا الرَّسُولَ وَأُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِی شَیْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ»؛ اگر تنازع در چیزی پیدا کردید، این را به خدا و به رسول برگردانید.

بنابراین یکی دیگر از وظایف روحانیت، قضاوت و حل اختلافات بین مردم بر اساس کتاب و سنت است. وظیفه دیگر روحانیت، خیرخواهی و دلسوزی برای مردم است،‌ می‌دانیم که پیامبر (ص)، الگوی ما و مخصوصاً‌ روحانیت است. «لَقَدْ کَانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ»؛ پیامبر (ص) اسوه حسنه بود. پیامبر (ص) دلش برای مردم می‌سوخت. از اینکه مشرکان ایمان نمی‌آوردند، نزدیک بود جان خودش را تباه کند. قرآن می‌فرماید: «لَعَلَّکَ باخِعٌ نَفْسَکَ أَلّا یَکُونُوا مُوْمِنِینَ»؛ تو نزدیک است که جان خودت را تباه بسازی، چون آن‌ها ایمان نمی‌آورند. با وجود این، روحانیت در طول تاریخ علیه استبداد و استکبار مبارزه کرده و آنی از پا ننشسته است.

روحانیت از انقلاب تا امروز

روحانیت همواره در طول تاریخ علاوه بر وظایف ذاتی خود همواره با مردم بوده و سعی در هدایت مردم در راه دین داشته،که برجسته ترین تبلور آن همان انقلاب اسلامی ایران است و این انقلاب به رهبری روحانی مبارزی همچون امام خمینی که در راس این مبارزه قرار داشت شکل گرفت و عده فراوانی از طلاب و روحانیون از ابتدای شکل گیری نهضت تا به ثمر رسیدن انقلاب عظیم اسلامی ایران مجاهدت‌های فراوانی را رقم زدند، و تعداد زیادی نیز به فیض شهادت نائل آمدند.

روحانیون دوشادوش مردم با حضور در جبهه ها

شوق جهاد و قرار گرفتن در شمار مجاهدان راه خدا و کسب رضایت حق در سایه ادای تکلیف، در وجود آحاد رزمندگان به ویژه روحانیون که دوشادوش بسیج مردمی، سپاه انقلابی و ارتش مکتبی در خطوط مقدم حاضر می شدند، موج می زد.

حضور روحانیان را در جبهه های نبرد، می توان به سه شکل تقسیم کرد: عده ای برای تبلیغ به جبهه ها اعزام می شدند. آنها سنگرهای خط مقدم را به مسجد و کلاس درس و احکام تبدیل می کردند. برخی از روحانیان به منظور رزم وارد جبهه ها می شدند و به صورت بسیجی و بدون لباس روحانیت در جبهه ها حضور داشتند. شکل سوم حضور روحانیان در مناطق جنگی، تلفیقی از دو صورت قبلی و به گونه رزمی ـ تبلیغی بود که هم در زمینه نبرد و رزم موفق بودند و هم با حفظ لباس مقدس روحانیت تبلیغ می کردند. آنها در خط مقدم جبهه، همچون دیگر رزمندگان سلاح در دست با دشمن می جنگیدند و معمولاً لباس رزم سپاه یا ارتش یا بسیج را بر تن داشتند و تنها عمامه ای بر سر می گذاشتند و در مواقع مناسبی نیز به وعظ و ارشاد و تبلیغ و اقامه نماز جماعت می پرداختند. این نوع تبلیغ، اثر بسیار عمیقی در حفظ و ارتقای روحی رزمندگان داشت.

مطابق آمار رسمی دفاع مقدس تعداد شهدای روحانی، بالغ بر 3417 نفر بوده است که ۵/۱۵ درصد کل روحانیان کشور در همان زمان می باشد.

از هر هزار نفر طلبه، چهل نفر به شهادت رسیده اند؛ حال آنکه طبق آمار، در بقیه اقشار از هر هزار نفر، چهار نفر شهید شده است، و همچنین بیشترین شهید روحانی در سال 1365 در عملیات کربلای 4 و 5 بوده است.

حضور اجتماعی و در کنار مردم بودن روحانیت

روحانیون و طلاب همواره در کنار مردم و حامی آنان در صحنه های مختلف اجتماعی بوده و هستند. همچنین در سختی ها و مشکلات هیچگاه مردم را رها نکرده و کمک کار و یاور مردم هستند.

از جمله در بلایای طبیعی مثل زلزله و سیل روحانیون همواره حضور پر رنگی چه در سالهای دور چه در همین اواخر داشته به طور نمونه در حادثه زلزله بم خیلی از طلاب کلاس های درس را رها کردند و خود را به منطقه زلزله زده برای کمک به حادثه دیدگان رساندند آن هم در زمانی که رسانه‌های چندانی وجود نداشت تا بتوانند این خدمات و کمک ها را رسانه‌ای کند.

 و یا در همین سال های اخیر در زلزله اسلام آباد غرب در کرمانشاه و یا هم چنین در سیلاب هایی که در چند سال گذشته در چند شهر از جمله در لرستان اتفاق افتاد در تمامی این اتفاقات حضور روحانیون به شکل ویژه نمایان بود.

خدمات فروان روحانیت در زمان کرونا

همه آحاد جامعه به خوبی در ذهن خود به یاد خواهند آورد زحمات و خدمات فراوانی که طلاب و روحانیون در زمان کرونا برای مردم متحمل شدند. آن هم در روزهای ابتدایی شیوع بیماری کرونا که حتی خانواده های بیماران هم از بستگان نزدیک خود که به بیماری مبتلا شده بودند می‌ترسیدند و یا به خاطر ترس از بیماری تجهیز و دفن اموات بدون هیچگونه آداب اسلامی شکل میگرفت. اما باز هم این طلاب و روحانیون بودند که به کمک مردم شتافتند.

همچنین با تهیه بسته های کمک معیشتی و مومنانه به یاری کسانی که صدمات فراوان مادی با توجه به شیوع این بیماری دیده بودند شتافتند. و دوست و دشمن به خوبی این خدمات فراوان را به صورت عیان دیدند.

پیوند ناگسستنی مردم و روحانیت

امروزه نیز فعالیتهای فرهنگی و اجتماعی روحانیت بر کسی پوشیده نیست و طلاب و روحانیون علیرغم همه فشارها های اقتصادی و سختی ها و همچنین با همه حجمه ها و دشمنی های دشمنان انقلاب همواره پایه کار این نظام بوده و در کنار مردم و پیگیر مطالبات و خواسته های به حق آنان هستند، وبه کوری چشم دشمنان هرگز این پیوند بین روحانیت و مردم گسستنی نخواهد بود./826/

علی حاجی آخوند