مجموعه ۲۷ جلدی موسوعه فقهی علامه کاشف الغطاء منتشر شد

به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، مجموعه 27 جلدی موسوعه فقهی علامه محمدحسین کاشف الغطاء(ره) به همت مرکز احیای آثار اسلامی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی منتشر شد.

علامه آیت الله شیخ محمد الحسین کاشف الغطاء پس از ارتحال استاد بزرگوارش آیت الله سید محمد کاظم یزدی، بنا به درخواست مقلدین رساله های سوال و جواب عربی، زاد المقلدین، مناسک حج، وجیزة الاحکام، حاشیه بر عروة الوثقی و... را تحریر نمودند. وی، تا پایان عمر با عزت خویش هماره تکیه بر مسند تدریس داشت و جمعی از بزرگان را از سعه علمی و شخصیتی خود بهره­مند می ساخت.

درحوزه پژوهش و نگارش از زمره عالمان پرکاری بود که با کتاب أنس و الفتی خاص داشت. نخستین نگارش وی کتاب العبقات العنبریه فی طبقات الجعفریه پیرامون تاریخ نگارش خاندان کاشف الغطاء است. ورود او به تالیف و تحقیق موضوعات مختلف در عرصه های گوناگون علمی، حاصلش موسوعه سترگ کاشف الغطا در 3مجموعه مستقل از هم محقق شده است. شاید به توان ادعا کرد تنها نکته کاملا مشهود در بخش وسیعی از آثار علامه کاشف الغطا دغدغه های فکری _ اجتماعی است که وی را جزو عالمان بیدار مصلح قرار می دهد.

از آن جا که گستره آثار قلمی علامه کاشف الغطاء زیاد است، بنا شد آثار ایشان در سه مجموعه مستقل: کلام به همراه دو مدخل در 14 مجلد، اصول و فقه در 27 مجلد و متفرقات (سیاسی، تاریخی، ادبی) در 18 مجلد ارائه شود که بحمد الله مجموعه کلامی و فقهی به زیور طبع آراسته شد و مجموعه سوم نیز ان شاءالله در آینده نزدیک به چاپ خواهد رسید.

مرحوم علامه کاشف الغطاء در حوزه نجف تحولات نویی را در فقه ایجاد کرد. او فقيهى بود با حجت و برهان قوى، مجتهدی بود مجدد و نواندیش که همتای او در میان علمای مسلمان کمتر یافت می‌شود. وی به دلیل نواندیشی دینی، آوازه بلندی داشت، به حدی که از سراسر دنیا برای ایشان نامه و استفتاء می‌آمد که مجموع این‌ها چندین کتاب شده است. گذشته از تبحر علمی شگرف، شناخت گسترده ایشان از زبان عرب و لغت و تسلط بر بلاغت و بیان در رسیدن به جایگاه بلند علمی او را یاری می‌کرد.

اگر کسی مرورى بر آثار و تأليفات فقهى علامه كاشف الغطاء داشته باشد، این مدعا را با تمام وجود تأیید می‌کند و به خوبی در می یابد كه او فقيهى آشنا به مبانى فقه و فقاهت، مقيد به اجتهاد روشمند و منضبط و در عين حال مبتكر، خلّاق و برخوردار از حريت و شجاعت در نقد آراى فقهى اساتيد و اظهار نظرهاى جديد است. در آثار و تأليفات فقهى او خصوصيات و ويژگى‏هايى چند وجود دارد؛ ويژگى‏هايى كه هر يک مى‏تواند امتيازى براى فقيه به شمار آيد.

عناوین مجموعه حاضر  

1. المدخل: قراءة في فقه الشیخ الفقیه محمّد الحسین آل کاشف الغطاء: این کتاب در چهار بخش در باره نظرات فقهی و اصولی کاشف الغطا نوشته شده است. بخش اول: کلیات بحث در هفت فصل: فصل اول تعریف علم فقه و ابواب آن، دوم: تاریخچه مرجعیت شیعه امامیه در قرون گذشته، سوم: الاجتهاد عندالشیعة الإمامیّة، چهارم: ولایت فقیه، پنجم: أدلّة بعض القواعد الفقهیّة، ششم: الحکمة والمصلحة، هفتم: الجمع بين الحکم الظاهري والواقعيّ، بخش دوم: درباره کاشف الغطا و آثار فقهی ایشان، بخش سوم: ویژگی فقه علامه شیخ محمّد الحسین آل کاشف الغطا، و بخش چهارم: سیری در آراء  اصولی و فقهی کاشف الغطا.
2. بحوث أُصولیّة ج1: شامل دو رساله از مباحث اصول، مانند: أضواء علی کفایة الأُصول وأضواء علی فرائد الأُصول می باشد.
3. بحوث أُصولیّة ج2: این کتاب شامل مجموعه ای از رساله ها و تعلیقات اصولی مانند: تنقيحات أصول الفقه في مباحث الألفاظ، بعض أبحاث قوانين الأُصول، رسالة في الجمع بين الحکم الظاهري والواقعي، حاشیة علی کفاية الاُصول و حاشية علی الفصول في علم الاُصول است.

      4 . شرح العروة الوثقی / کتاب الطهارة / المبسوط ج1: مشتمل بر بحث اجتهاد و تقلید، اقسام آب و بخشی از مباحث نجاسات. می باشد

5. شرح العروة الوثقی /کتاب الطهارة / المبسوط ج2: مشتمل بر بخشی از مباحث نجاسات و مطهرات.
6. شرح العروة الوثقی/ کتاب الطهارة / المبسوط ج3: مشتمل بر احکام وضو .
7. شرح العروة الوثقی / کتاب الطهارة / المبسوط ج4: مشتمل بر اقسام غسل .
8. شرح العروة الوثقی / کتاب الطهارة / المبسوط ج5: مشتمل بر احکام اموات و تیمم.
9. شرح العروة الوثقی / کتاب الطهارة / الوسیط ج1: شامل مباحث اجتهاد و تقلید، فصلی در اقسام آب، در نجاسات، در مطهّرات و أحكام اواني می باشد.
10. شرح العروة الوثقی / کتاب الطهارة / الوسیط ج2: مشتمل بر احكام تخلّی، استنجاء، استبراء، وضو، احكام وضوء جبیره، حكم دائم الحدث، احکام غسل ها و تکفین میت می باشد.
11. شرح العروة الوثقی / کتاب الصلاة ج1: شامل: حقیقت صلات، اعداد فرائض و نوافل، أوقات صلات یومیّة ونوافل آن و قبله است.
12. شرح العروة الوثقی / کتاب الصلاة ج2: شامل: ستر و ساتر، مکان مصلّی و اذان واقامه می باشد.
13. شرح العروة الوثقی / کتاب الصلاة ج3: شامل: قرائت، رکوع، سجود، تشهد، سلام، قنوت ومبطلات صلات. است
14. تحریر المجلّة ج1: شامل: یک مقدمه طولانی حاوی 174 قاعده فقهی در باب معاملات، کتاب اوّل در بیوع مشتمل بر یک مقدمه و هفت باب، مقدمه در بیان اصطلاحات فقهی بیع و باب اول در بيان مسائل مربوط به عقد بيع و باب دوم در بیان مسائل مربوط به مبیع.

لازم به ذکر است: «مجلة الأحكام العدلية» نخستين كتاب قانون،  بر اساس فقه حنفی اهل سنت است كه در دولت عثمانى به سال1869 م در همه محاكم مبناى قضاوت قرار می گرفت و در دانشكده‏ها تدريس می شد. شرح  های مختلفی از سوی علمای اهل سنت بر آن نگاشته شده است، در میان فقهای شیعه  كاشف الغطاء اولین فقیهی است كه به شرح آن تحت عنوان «تحرير المجلة» بر اساس فقه اهل بيت اقدام كرده است.

15. تحریر المجلّة ج2: ادامه کتاب اول (باب سوم در بیان مسائل مربوط به ثمن، باب چهارم در بیان مسائل مربوط به ثمن ومتمن بعد از عقد، باب پنجم در بیان مسائل مربوط به تسلیم وتسلّم، باب ششم در بیان اقسام خیارات و خاتمه – باب هفتم- در أحكام خيارات ) و کتاب دوم در اجاره، کتاب سوم در کفالت، کتاب چهارم در حواله و کتاب پنجم در رهن.
16. تحریر المجلّة ج3: مشتمل بر کتاب ششم در اماتات، کتاب هفتم در هبه، کتاب هشتم در غصب و اتلاف، کتاب نهم در حجر واكراه وشفعة و کتاب دهم در أنواع شراكت.
17. تحریر المجلّة ج4و5: جزء جهار شامل: کتاب یازدهم در وکالت، دوازدهم در صلح وابراء، سیزدهم در اقرار، چهاردهم در دعاوی، پانزدهم در بینات و تحلیف و شانزدهم در قضاء. اما جزء پنجم مشتمل بر مسائل مربوط به نكاح ، طلاق ، دين، وصيّت و وقف می باشد .
18. دائرة المعارف العلیا ج1: تحت عنوان «أسئلة وأجوبة في المسائل الکلامیّة» بر سه قسم است: قسم اوّل: مشتمل بر ۲۲سؤال وجواب در تفسیر بعض آیات و اخبار صادره از معصومین(ع). قسم دوم: مشتمل بر ۴۸سؤال وجواب در مسائل فلسفی وکلامی. قسم سوم: شامل بر ۲۳ سؤال وجواب در مسائل متفرقه.
19. دائرة المعارف العلیا ج2: تحت عنوان « أسئلة وأجوبة في المسائل الفقهیّة » شامل 6280 سؤال وجواب در۲۰ فصل زیر تنظیم شده است : فصل در اجتهاد و تقلید، در طهارت، احكام الأموات، صلات، خمس، زکاة، صوم، حج، بیع، مکاسب، رهن، دین، وقف، هبه، نذر، صلح، شرکت، وصایا، نکاح، انفقات، طلاق، مواریث، قضا، شهادات، حدود، دیات و احکام متفرقات فقه.
20. سؤال وجواب في الفتاوی الفقهیّة : شامل 400 سؤال و جواب در باره کتاب طهارت، صلات، صوم، زكاة خمس ، كفّارات، جهاد، حجّ و مكاسب به ضمیمه رسالة في القواعد الكلّيّة الفقهيّة شامل 126 مورد قواعد.
21. تعلیقات علی العروة الوثقی : شامل: كتاب اجتهاد وتقليد، طهارت، صلات، صوم، زكات، خمس، حجّ، اجاره، مضاربه، شركت، مزارعه، مساقات، ضمان، نكاح و وصيّت.
22. تعلیقات علی المکاسب : شامل: المكاسب المحرّمة، كتاب البيع، كتاب الخيارات و رسالة في قاعدة من ملك ·
23. تعلیقات علی سفینة النجاة و ریاض المسائل و الروضة البهیّة: تعلیقه بر سفینة النجاة در چهار جلد با عناوين ذيل تدوين و تأليف شده است:

یک مقدمه و چهار مقصد: مقصد نخست در عبادات، مقصد دوم مشتمل است بر كتب امر به معروف و نهى از منكر، احياى موات، قصاص و ديات و ... . مقصد سوم عقود و مقصد چهارم ايقاعات و خاتمه در بحث جهاد    می­باشد. ریاض المسائل: این تعلیقه شامل حواشی کتاب الطهارة تا الرکن الثالث في الطهارة الترابیّة می باشد و برای بقیه تعلیقه ای نوشته نشده است.

و تعلیقه مختصری بر کتاب شرح لمعه شهید ثانی.

24. تعلیقات علی تبصرة المتعلّمین : شامل: كتاب اجتهاد وتقليد، طهارت، صلات، صوم، زكات، خمس، حجّ، جهاد، متاجر، اجاره و وديعه وتوابع آنها، ديون، هبه، نكاح، طلاق، عتق، ايمان، ميراث، قضاء، شهادات، حدود، قصاص و ديات می باشد .
25. وجیزة الأحکام والوجیزة في أحکام الاجتهاد والتقلید والطهارة : اولی مشتمل بر شش جزء است، جزء اول: در عبادات، جزءدوم: مسائل حلال و حرام، جزء سوم: درعقود معاوضات و مجّانيّات، جزء چهارم: در اموال ، ميراث ، نذر، يمين ، عتق و كفّارات، جزء پنجم: در نكاح وتوابع آن، جزء ششم: در عقوبات و جزاءات از حدود و قصاص و ديات.

دومی: مشتمل بر كتاب اجتهاد وتقليد، و بخشی از کتاب طهارت است.

26. بحوث فقهیة (آثار فارسی) : مشتمل بر یک کتاب و شش رساله : کتاب زاد المقلّدين(رساله عمليه بصورت سؤال و جواب) در دو جزء: حزء اول: شامل بحث طهارت تا آخر زکات و خمس، جزء دوم: شامل كتاب معاملات و تجارات، ارث، مطاعم و مشارب، صيد و ذباحه، نكاح و طلاق، رسالة در مناسك حجّ، المسائل القندهاريّة شامل هشت سؤال و جواب فقهی و کلامی، رساله فوائد جليلة شامل سه سؤال و جواب، حاشية بر منهج الرشاد و مجمع الرسائل شامل احکام اجتهاد و تقلید تا پایان احکام خمس، حاشية بر عين الحياة، رساله­ای در ا مر به معروف ونهی از منكر.
27. الفهارس: شامل فهرست آیات کریمه، احادیث شریفه، اسماء معصومین، کتاب‌ها در متن، اعلام،  فهرست اماکن و بقاع متبرکه، ادیان، جماعات و قبائل، اشعار و مصادر تحقیق می باشد.