یادداشت؛
گفتمان سازی حسینی در سیره رضوی
یکی از گفتمان‌های برتر که در تمام دوران ۲۵۰ ساله امامت و رهبری امامان وجود داشت، گفتمان حسین‌شناسی، تشویق به سوگواری و رفتن به زیارت قبر امام حسین(ع) بوده است.
به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، گفتمان سازیِ احیای ارزش‌ها و تقویت ایمان و باورهای دینی، در سیره رفتاری و گفتاری تک تک اهل‌بیت‌علیهم‌السلام قابل مشاهده است. یکی از گفتمان های برتر، که در تمام دوران 250 ساله امامت و رهبری امامان وجود داشت، گفتمان حسین‌شناسی، تشویق به سوگواری و رفتن به زیارت قبر امام حسین‌علیه‌السلام بوده است. گفتمانی که به مرور زمان، به فرهنگی همگانی و به یکی از شورانگیزترین حماسه های تاریخ بشریّت تبدیل شد و امروزه، شاهد برپایی باعظمت‌ترین مجالس سوگواری و رفتن میلیون‌ها عاشق، شیفته و دوست‌دار حسینی، از گوشه و کنار جهان هستیم که برای زیارت به کربلا رفته و پروانه‌وار به‌دور شمع وجود او چرخیده و طواف عاشقی می‌کنند.
مصداق بارز این عشق‌ورزی را می‌توان در اربعین حسینی دید که میلیون‌ها انسان از مسیحی، کلیمی، یهودی، زرتشتی، بودایی، سنی و شیعه، گرد یک محور و قطب عرشی جمع شده و خود را به فضای عطرآفرین وجود مقدسش معطر و پاک می‌کنند.
در میان این گفتمان سازی‌ها، گفتمان های امام رضا علیه‌السلام برای تشویق مردم به شکل‌دهی مجالس روضه و سوگواری و رفتن به زیارت امام حسین‌علیه‌السلام، از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. گفتمانی که پس از 12 قرن، هنوز به عنوان گفتمانی برتر در بین شیعیان شناخته می‌شود. پافشاری اهل‌بیت‌علیهم‌السلام به‌ویژه امام رضاعلیه‌السلام بر زیارت و برپایی مجالس حسینی حاکی از اهمیت این موضوع، برای احیای ارزش‌ها، زنده نگه داشتن اهداف قیام حسینی، نشان دادن تولّی و تبرّی، ایجاد اتحاد همگانی و تذکیه نفس دارد. به عبارت دیگر تشویق‌های زیارتی و شکل‌دهی مجالس حسینی با دو بعد سیاسی و اجتماعی صورت گرفته و تنها مراد از تشویق، استحباب شخصی نیست.
بعد اجتماعی آن، این است که همه گروه‌ها، محافل، اشخاص، جمعیت‌ها، نحله‌ها، مذاهب و ادیان را به هم نزدیک و در نتیجه، بستر را برای شکل‌گیری یک تمدن جهانی با محوریت امام زمان(عج) فراهم کند. بعد سیاسی آن را نیز می‌توان در تولّی و تبری جستجو نمود؛ یعنی همانطوری که کعبه محور برای اظهار توحید و نفی شرک است، مجالس امام حسین‌علیه‌السلام و قبر مطهر ایشان هم، قطب پیوند با رسول خدا و اهل‌بیت‌علیهم‌السلام و اظهار بغض، کینه و دشمنی با دشمنان اهل‌بیت است.
گفتمان مجالس حسینی، احیا کننده ارزش‌ها
در این تشویق گفتمانی، امام رضا علیه‌السلام زیارت امام حسین‌علیه‌السلام را معادل زیارت خداوند در عرش الهی برشمرد؛[1] احیای مجالس حسینی و یاد مصائب اهل بیت‌علیهم السلام را مساوی با نشاط اخروی[2] و احیای قلوب دانست.[3] امام‌علیه‌السلام، برای احیای ارزش‌ها و سیره رفتاری و گفتاری امامان معصوم دستورالعملی داده که نهادینه شدن آن و تبدیلش به فرهنگ همگانی تأثیر به‌سزایی در سبک زندگی اسلامی و پویایی و شکوفایی جامعه دارد. امام‌علیه‌السلام در این‌باره می‌فرماید: «هر کس در مجلسی نشیند که امر ما در آن زنده شود، در روزی که قلب‌ها می‌میرد، قلبش نخواهد مرد.»[4]
این جمله به خوبی نشان می‌دهد، بیشتر مسائل دینی و زیبایی‌های دین در مجالسی که به‌نام اهل‌بیت شکل می‌گیرد، تبیین می‌شود. از این رو، برپایی مجالس اهل‌بیت در هر زمانی و مکانی، سفارش ویژه ائمه‌علیهم‌السلام بوده و به نظر می‌رسد در عصر کنونی از اهمیت بیشتری برخوردار است، چرا که حضور و شرکت در این مجالس، علاوه بر بیعت و پیوند دلی با خاندان امامت و رسالت، اسباب احیای قلوب و زنگار زدایی از رذایل و پلیدی‌ها را برای انسان فراهم نموده و او را در مسیر سلوک عرفانی قرار می‌دهد.
گریه حسینی، بهترین اشک عرشی
در این گفتمان سازی، گریه بر سیدالشهداء را اکسیر اعظم، با اهمیت و بهترین نوع اشک برشمردند[5] و این گریه را، موجب خرسندی، شادی و روشنایی چشم او در قیامت دانست.[6] در کنار گریه، لعن بر قاتلان را نیز سفارش نمودند و انجام آن را، معادل همنشینی با رسول خدا در بهشت دانسته است.[7] امام‌علیه‌السلام در بخش دیگری از گفتمان سازی‌های عاشورایی خود، به تبیین بخشی از حوادث روز عاشورا پرداختند و یادآوری این حوادث را - که حامل درس‌های فراوانی برای نسل بشر است - بسیار باارزش بر شمرده و یادآوری آن را، با اندیشه شهادت در راه او، مساوی با دریافت ثواب شهدای کربلا دانستند.[8]
محمد زاهدی مقدم
پی‌نوشت:
[1] صدوق، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، ص 197.
[2] حر عاملی، وسائل الشیعه، ج14، ص502، ح19693.
[3] همان.
[4] همان.
[5] صدوق، امالی، ص 209.
[6] همان، ص 207.
[7] صدوق، عیون اخبارالرضا(ع)، ج1، ص462.
[8] همان.
ارسال نظرات