نقش مواسات و همدلی، رفع فقر و از بین بردن آسیبهای اجتماعی است
اشاره: دین مبین اسلام، که دینی مملو از مهربانی و محبت است همواره ما را به انجام کارهای خیر و رفع حاجات مردم توصیه کرده، از همین رو امام حسین علیه السلام نیازها و درخواستهای مردم به سوی ما را نعمتی از جانب خداوند دانسته و فرموده است: «اِعلَموا اَنَّ حَوائِجَ النّاسِ اِلَیکُم مِن نِعَمِ اللهِ عَلَیکُم، فَلا تَمَلُّوا النِّعَمَ؛ بدانید که نیازهای مردم به شما، از نعمتهای الهی بر شماست. پس از این نعمتها خسته نشوید.» بنابراین شایسته است درخواستها و احتیاجات مردم به سوی خود را نعمتهایی بدانیم که میتواند پلی برای رسیدنمان به قرب الهی باشد.
اگر برای رفع گرفتاری دیگران اقدام کنیم در واقع خدمتی به خود کرده ایم زیرا ما جواب اعمال خود را خواهیم دید همانگونه که قرآن کریم میفرماید: «إِنْ أَحْسَنْتُمْ أَحْسَنْتُمْ لِأَنْفُسِکُمْ وَ إِنْ أَسَأْتُمْ فَلَها؛ اگر نیکی کنید به خود نیکی کردهاید و اگر بدی کنید به خود بدی کردهاید.» به عبارت دیگر، در هر دو دنیا اعمال ما به سوی خودمان بازگشت دارند، یعنی کمکرسانی و خدمت به مردم، باعث جلب محبت از سوی آنان میشود و آنان هم در مقابل خدماتی به ما و دیگر افراد جامعه ارائه میدهند و اینگونه زندگی برای همه ما شیرین خواهد شد و جامعهای پر از صمیمیت، نشاط و همدلی را خواهیم داشت و این، جدای از ثواب اخروی اعمال است.
امروزه خصوصاً در سال های ابتدایی همه گیری بیماری کرونا در راستای مهربانی و کمک رسانی به همونوعان از سوی رهبر معظم انقلاب پویشی با نام « مواسات و همدلی» شکل گرفت.
مواسات، اصطلاحی ناظر به سبک زندگی اسلامی و از مهمترین وظایف اخلاقی و عاطفی انسان و به معنای همراهی کردن و کمک کردن به برادر مؤمن در همهی امور است و به لحاظ لغوی و در زبان عربی، این واژه «مؤاسات» است و معنای آن ناظر به وضعیتی است که آدمی، بخشی از مال خویش را در اختیار نیازمندی قرار دهد و او را در استفاده از مال خود، مساوی با خود و شریک قرار دهد.
در منظومهی فکری رهبر معظم انقلاب، همواره فصل مهمی از مباحث ایشان درباره «درسها و عبرتهای تاریخی» متمرکز است و در میان درسها و عبرتهای تاریخی، تحلیل قیام عاشورا و محورهای مهم و درسآموز آن برای امروز و آینده انقلاب اسلامی، نکتهای مهم و حیاتی است. در این مباحث، مواسات، یکی از درسهای قیام عاشورا است.
«بحث درسهای عاشورا است که یک بحث زنده و جاودانه و همیشگی است و مخصوص زمان معیّنی نیست. درس عاشورا، درس فداکاری و دینداری و شجاعت و مواسات و درس قیام لله و درس محبّت و عشق است.»
از همین رو خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا در گفت و گویی با حجت الاسلام علی کلاته مدیر گروههای تبلیغی معاونت حوزههای علمیه به اهمیت موضوع کلیدی مواسات و همدلی در جامعه پرداخته است.
رسا- مواسات و همدلی در اسلام به چه شیوه و روشی انجام می پذیرد؟
اگر بادقت به مبنای مواسات وهمدلی توجه دشته باشیم اینکه روایت می فرماید «ان الخلق عیال الله» و تنها زن و بچه شما عیال شما نیستند بلکه کل مخلوقات عالم خانواده شما هستند، اگر به این نتیجه رسیدم که تنها نباید به فکر زن و فرزند خود باشم و به فرموده معصوم علیه السلام کل بشریت عیال و خانواده من هستند، نگاه عوض شده و مواسات بخشی از زندگی ما می شود و زندگی ما از آنجایی که فرزندان و خانواده ما محسوب می شوند چیزی بجز مواسات نخواهد بود.
به امام باقر علیه السلام فرمودند چرا شما قیام نمی کنید، امام فرمود با کدام یار قیام کنیم، عرض شد یابن رسول الله شما طرفداران زیادی دارید، امام فرمود این پیروان در وقت نیاز دست در جیب یکدیگر می کنند و از یکدیگر به صورتی که دیگری ناراحت نشود نیاز یکدیگر را مرتفع می کنند؟ به این تعبیر عرض شد که هوای یکدیگر را دارند اما نه به این صورت و شدت؛ این روایت می فرماید مومن کسی است که در هنگام نیاز مومن دیگری نیازش را برطرف می کند و این همان مواسات است و ما باید از این گروه باشیم.
رسا- علما چه نقشی در تحقق این موضوع دینی و اجتماعی دارند؟
اگر مبنای ما براساس آنچه ذکر شد قرار دادیم دیگر نیازی نیست به دنبال الگویی و نمونه ای در بین علما بگردیم مبنای مواسات ما دستورات دین خواهد شد و اصلاً زندگی بدون مواسات معنا پیدا نخواهد کرد و همدلی به این معنا است که در هنگام سختی نوع مذهب باید کنار گذاشته شود و به عنوان یک همنوع به داد مشکلات یکدیگر برسیم و همدلی و مواسات باید جزیی از ذات ما باشد و بدانید اگر اینگونه بودیم می توانیم ازدواج آسان راه بیندازیم، به بچه های بهزیستی، امداد و هزاران مورد دیگر یاری رسانی کنیم.
اما در یک جمله اگر بخواهم با این سوال شما پاسخ بدهم علما در عصر کنونی می توانند رأس این هرم نوع دوستی قرار گیرند و رهبری را برعهده داشته باشند تا از ظرفیت های موجود به بهترین شکل استفاده شود.
رسا- نقش همیاری های اجتماعی در مرتفع کردن مشکلات اجتماعی را چگونه ارزیابی می کنید؟
مشکلات اجتماعی غالباً از سمت و سوی فقر به وجود می آید و وقتی فقر و نداری در خانواده ها ایجاد می شود فرد به سوی ناهنجاری ها کشیده می شود و با مواسات و همدلی می توان فقر را از بین برد که نتیجه آن آسیب های اجتماعی از بین خواهد رفت.
رسا- چگونه می توانیم مواسات و همدلی را در جامعه نهادینه کرد و نقش حوزه علمیه در این امر مهم چیست؟
همه باید در موج آفرینی برای تقویت روحیه مواسات و همدلی مبلغ باشیم و این راه منحصر در حوزه علمیه نیست بلکه آحاد گروه ها و مردم جامعه باید بلندگوی رسای مواسات و همدلی در جامعه اسلامی باشند و باید در این راه شبکه ای کار کنیم تا نتیجه بهتری بگیرم، در یک محله کاسب و طلبه و مسئول نهادها و ادارات باید با هم به صورت یک شبکه قشر آسیب پذیر را شناسایی کرده و به صورت متمرکز و مستمر تا رفع مشکلات یاری رسانی کنند.
رأس این گروه باید حوزه علمیه باشد یعنی من طلبه باید این گروه را جمع آوری کنم و سرمایه ها به هدر نرود به تعبیر دیگر موقعی می شود مشکلات را از بین برد که شبکه ای ایجاد شود و راس این شبکه باید طلبه یا روحانی باشد که با شاخت از ظرفیت ها و آسیب های موجود، شناخت مخاطب حل مسأله کند و در حل آن قدم بردارد.
رسا- باتشکر از حضرتعالی که این فرصت را در اختیار خبرگزاری رسا قرار دادید.