بررسی علل اقبال اجتماعی به سرود "سلام فرمانده"

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، نشست تخصصی سرود مردم از سلسله نشست‌های ایران آینده با هدف بررسی علل اقبال اجتماعی به سرود سلام فرمانده سه‌شنبه 3 خردادماه به صورت مجازی برگزار شد.

در این نشست تخصص حجت‌الاسلام حسین حجامی مسئول گروه جریان شناسی پژوهشکده مهدویت و از عوامل گروه سرود جبهه فرهنگی ماح، سجاد صفار هرندی مدیر پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی حوزه هنری، مسعود ملکی مدیر مدرسه سینمایی اندیشه و هنر و حجت‌الاسلام محمدرضا جوان آراسته فعال فرهنگی و مؤسس مدرسه مبنا به بیان دیدگاه‌های خود در این زمینه پرداختند.

در ابتدای نشست حجت‌الاسلام حسین حجامی به بیان فرایند تولید سرود سلام فرمانده پرداخت و گفت: تهیه کننده این سرود آقای سعید نعیمی است که پیش از تهیه آن اقدام به تولید سرودهای متعددی همچون سرود رفیق شهیدم پرداخت که در ایام سالگرد شهید سلیمانی منتشر شد اما با اقبال عمومی مواجه نشد و تنها در بعضی گروه‌ها و کانال‌ها دیده شد.

مسئول گروه جریان شناسی پژوهشکده مهدویت با اشاره به پخش سرود سلام فرمانده از رسانه ملی و استقبال عمومی که نسبت به آن صورت گرفته است، افزود: اکنون این سرود در کشورهای اسلامی پخش و بازخوانی می‌شود و بسیاری نیز به زبان فارسی آن را حفظ و اجرا می‌کنند.

وی با بررسی علت گرایش عمومی مردم به این اثر هنری گفت: توجه به عدالتخواهی و مفاهیم مرتبط با عدالت، استفاده از مضامین دعای عهد، تلفیق احساس و حماسه، استفاده مناسب از حرکت‌های بدن مانند سلام نظامی، شعر و لحن آسان شعر و نمای جمکران از عوامل موفقیت سرود سلام فرمانده و گرایش عمومی به آن است.

نقش دستگاه نظام فرهنگی کشور در موفقیت سرود سلام فرمانده

سجاد صفار هرندی دیگر کارشناس این برنامه نقش دستگاه نظام فرهنگی کشور را در موفقیت سرود سلام فرمانده مؤثر دانست و با بیان اینکه اگر چنین حمایتی نبود، این موج ایجاد نمی‌شد، اما گفت: اتفاقی که برای سرود سلام فرمانده افتاده برای برخی از کارها که با بودجه‌های کلان هم ساخته شده‌اند نیفتاده است؛ بنابراین نمی‌توان گفت که اگر از هر سرود دیگری حمایت شود، آن سرود موفق خواهد بود.

وی افزود:‌ رسانه بستر گسترش سرود سلام فرمانده بوده، اما باید درک کنیم که پتانسیل و نیرویی در درون این سرود وجود داشته است و این امکان را داده که چنین موجی پیرامون آن ایجاد شود که این موج را نمی‌شود با بازی و سرخط کردن قوا ایجاد کرد.

مدیر پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی حوزه هنری با طرح این سئوال که چرا سرود سلام فرمانده مورد توجه و اقبال عمومی فراتر از انتظارها قرار گرفته است، به بررسی جنبه محتوایی این سرود پرداخت و اظهار داشت: بخشی از موفقیت سلام فرمانده این است که بر خلاف روندها و ترندهای موجود فضای فرهنگی و رسانه‌ای کشور عمل کرده است.

وی خاطرنشان کرد: سلام فرمانده بر خلاف توصیه‌های رایج حوزه فرهنگ عمل کرده و اینگونه نبوده است که محاسبه‌گرانه برای خود دایره مخاطبانی را تعریف کند که فراتر از تیپ تعریف شده هستند و آنها را با گذاشتن نشانه شناسی خاصی جلب و جذب کند.

صفار هرندی افزود: سرود سلام فرمانده کاری مطلقا مذهبی، امام زمانی و انقلابی با همه مؤلفه‌های آشکار این هویت، بدون پیچیدگی خاص، امیدوارانه و مثبت بوده و حتی توجهی که به دهه هشتادی‌ها و نودی‌ها می‌کند، بسیار صریح و ساده است.

وی با بیان اینکه همواره فضای عمومی و تبلیغی رسانه‌ای کشور حتی در بین دوستداران انقلاب با توجه به شهرت و لایک با منفی بافی و نق زدن همراه بوده است و سلام فرمانده چنین رویکردی ندارد، گفت: سلام فرمانده با آن چیزی که ما فکر می‌کنیم جامعه آن را می‌خواهد متفاوت است.

این فعال فرهنگی وجه دوم توجه به سلام فرمانده را در فرم سرود آن ارزیابی کرد و با بیان اینکه چنین سرودهایی صدای انقلاب‌ها هستند و انقلاب‌ها تک‌خوانی را کم کرده و جمع‌خوانی را گسترش می‌دهند، ابراز کرد: صدای انقلاب صدای به هم پیوستن‌ها و درهم ترکیب شدن‌هایی است که سرود مظهر و نماینده آن است و ما خلأ چنین سرودی را با گوشت و پوست خود احساس می‌کردیم.

وی با بیان اینکه سلام فرمانده سرود جنبش دانشجویی نیست بلکه باید آن را با مختصات، جایگاه و مخاطبان خاص خود نگاه کرد، گفت: کار سلام فرمانده با ویژگی‌ها،سادگی شعر، ملودی بدیع و جذابی که دارد، این نقش و نیاز را پاسخ داده است.

سلام فرمانده کاری دقیق، نقطه زن و لب خطی

مسعود ملکی مدیر مدرسه سینمایی اندیشه و هنر  نیز در سخنانی با اشاره به اینکه سرودهای متعددی مانند گروه سرود آباده در دوره خود با بازخورد و اقبال عمومی همراه بوده‌اند، اما سرود سلام فرمانده را منحصر به فرد ندانست و گفت: ادعای منحصر به فرد بودن سرود سلام فرمانده به ضرر فرهنگ کشور است.

وی با بیان اینکه متأسفانه بر روی این حوزه سرمایه‌گذاری نکرده‌ایم، مقایسه سلام فرمانده را با سرودهای دهه هشتاد اشتباه دانست و افزود: کم بودن چنین کارهایی در طول سال سبب استقبال از آن شده است، چراکه در گذشته چنین سرودهای در کشور رواج داشته اما اکنون رواج ندارد و چون یک کار تولید می‌شود مورد اقبال قرار می‌گیرد و مصرف عمومی پیدا می‌کند.

مدیر مدرسه سینمایی اندیشه و هنر با انتقاد از عدم دانش درباره مدیوم سرود و ارائه تحلیل‌های پراکنده درباره سرود سلام فرمانده متذکر شد:
ما پدیده‌های دیگری مانند سرود سلام فرمانده را ندیده‌ایم و آن را مانند سلام فرمانده تبلیغ نکرده‌ایم و تلویزیون نیز پای کار نیامده و حتی بسیاری از کارهای مورد اقبال عمومی در استادیوم‌های 10 هزار تا 20 هزار نفری از سوی رسانه بایکوت شده است.

ملکی در ادامه با اشاره به اینکه سرود سلام فرمانده ویژگی‌های منحصر به خود را دارد، از دو نظریه جذب و عشق به عنوان مهم‌ترین عوامل موفقیت این سرود نام برد و اظهار داشت: نظریه جذب این سرود برای همگان نیست و یک مخاطب هدف دارد، اعتماد به نفس دارد و برای مخاطب خود حرف خود را با اعتماد به نفس می‌زند.

قائم مقام دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی آثار تولیدی در مرکز کشور را دارای انفعال دانست و افزود: تولید سرود سلام فرمانده در شهرستان و آلوده نشدن آن به فضای مدرن شهری مهم‌ترین دلیل برای تأثیر نظریه جذب آن است.

وی از نظریه عشق بعد از نظریه جذب به عنوان دومین عامل موفقیت سلام فرمانده نام برد و گفت: بسیاری از کارهایی که در ترانه و فضای مجازی و حتی تلویزیون می‌بینیم عشق زمینی، جنسی یا ضعیف را تبلیغ می‌کنند، اما این شعر، عشق اعلای خود را امام زمان (عج) معرفی می‌کند و درجه بالایی برای عشق قائل شده است.

ملکی با بیان اینکه نظریه عشق برای کودک، نوجوان و جوان امروز جذاب و متعالی است، گفت: سلام فرمانده اولین نیست و آخرین هم نخواهد بود اما به هنگام‌ترین کاری است که درباره عشق نظر می‌دهد، در جذب تکلیف آن معلوم بوده و کاری دقیق، نقطه زن و لب خطی است.

وی حمایت دستگاه‌های فرهنگی کشور از سرود سلام فرمانده را درست و دقیق دانست و با بیان اینکه چنین رویکردی در دنیا رایج است، تأکید کرد: لازم است هر هفته و هر ماه به صورت متوازن در این زمینه برنامه داشته باشیم، استودیوم‌ها از جوانان و نوجوانان پر باشد.  

این مدرس حوزه رسانه با اشاره به انتقاد اولیه جبهه داخل از سرود سلام فرمانده، گفت:‌ برخی می‌گویند که سرود سلام فرمانده کار ضعیفی است، اما مردم با این شعر ارتباط گرفته‌اند، جوان ما را از منزل بیرون و به استادیوم‌ها کشانده است و این کار هنری تأثیر می‌گذارد.

سلام فرمانده یک سرود تمام حماسی

حجت‌الاسلام محمدرضا جوان آراسته فعال فرهنگی و مؤسس مدرسه مبنا به عنوان سخنران پایانی این نشست با بیان اینکه مدت‌ها با دهه هشتادی‌ها نشست و برخاست داشته است، گفت: اعتقاد ندارم که نسل جدید دچار دین‌گریزی شده باشند، بلکه استدلال و منطق آنها با دهه شصتی‌ها و دهه پنجاهی‌ها متفاوت بوده و دارای ذهن پرسشگر هستند.

وی با بیان اینکه متأسفانه در بسیاری از مواقع برداشت ما از پرسشگری به معنای مخالفت است، اظهار داشت: این‌طور نیست که بگوییم سرود سلام فرمانده نسل دین‌گریز و بی‌باور به عقاید دینی و دین نخواه را از نقطه عدم علاقه به دین به نقطه کنش مثبت دین دارانه کشانده است.

مؤسس مدرسه مبنا یکی از مهم‌ترین عوامل موفقیت سرود سلام فرمانده را توجه به دهه نودی‌ها عنوان کرد و با بیان اینکه نه تنها دهه نودی‌ها بلکه هرکسی این سرود را ببینید با آن ارتباط برقرار می‌کند، گفت: این سرود در زمانه بدبینی به دهه نودی‌ها به آنها نگاه مثبت و روشن دارد و آنها را صاحب کنش و آینده می‌داند و به اجرای آنها بها می‌دهد.

وی سرود سلام فرمانده را یک سرود تمام حماسی دانست و افزود: حماسه آمیخته با سنت ما ایرانیان است و حماسه‌سرایی برای ما ارزش دارد، اما سال‌ها از جنبه حماسی فرهنگ و گذشته خود دور افتاده‌ایم.

حجت‌الاسلام جوان آراسته در ادامه مسئله گره خوردن سرود سلام فرمانده در قالب یک کار بزرگ و فاخر را بی‌نظیر توصیف کرد و گفت:
اگر جایی صدا و سیما، نهاهای دولتی و ارشاد جلو رفتند و گفتند دنبال ما بیاید، پروژه شکست خورده است اما اگر عقب ایستادند و از کار بدیع حمایت کردند و پشت سر کار قرار گرفتند، آن کار قوت پیدا می‌کند.

وی با بیان اینکه ریشه تولی‌گری و مدیریت پردازی صحیح نیست و گذاشتن هزار پیچ و خم جلوی پای تولید کننده غلط است، تصریح کرد: نهادهای حمایتی ما اگر نگاه بالا به پایین داشته باشند کار شکست می‌خورد اما اگر نگاه پایین به بالا داشته باشند، کار با موفقیت روبه‌رو می‌شود.