روز جهانی فلسفه؛ فرصتی برای نگریستن به ابعاد مورد غفلت و بازنگری در آسیب ها

به گزارش خبرگزاری رسا در خراسان رضوی، حجت الاسلام سید مسعود مرتضوی شاهرودی، مسئول قرارگاه کلام حوزه علمیه خراسان در یادداشتی به مناسبت روز جهانی فلسفه نوشت: هر ساله به مناسبت روز جهانی فلسفه، شخصیت ها،موسسات و مراکز علمی کشور بدین مناسبت سعی می‌نمایند از زوایایی نو به این علم بپردازند. بر این اساس سعی می‌شود در این مختصر نکاتی پیرامون فلسفه در حوزه های علمیه بیان شود.

١.فلسفه بعد از انقلاب اسلامی و به خصوص سال های اخیر با تلاش و  مجاهدت های فراوان شخصیت های کم نظیری همچون علامه طباطبایی، شهید مطهری و برخی از اندیشمندان معاصر از رشد و نمو خوبی برخوردار شده است و تاکیدات رهبر معظم انقلاب، بر گسترش دانش فلسفه و توسعه مراکز علوم عقلی افزوده است و امید است دانش فلسفه با تکیه بر موضوع و چارچوب این علم به حرکت موثر خویش ادامه دهد.

٢.نگاه های افراطی و تفریطی به این علم همواره از گسترش و کاربست بیشتر آن جلوگیری کرده است و آنچه حائز اهمیت است حرکت بر محور اندیشه ورزی فلسفی و تفلسف مصطلح است.

متاسفانه نگاه حداقلی و  تفریطی و به تعبیری  فلسفه ستیزی در حوزه علمیه، فرصت استفاده از این علم را در میان حوزه های علمیه گرفته و آن را دستمایه قلب و تحریف افکار غیر صحیح قرار می‌دهد. از طرف دیگر نگاه حداکثری به فلسفه و خارج شدن از موضوع علم و روش شناسی استدلال آن موجب اثبات ناکارآمدی و کم فایده بودن آن در انظار عمومی میگردد. توجه به تفاوت علوم، هدف و غایت هر علم و کارکردهای مختلف علوم انسانی، ما را از دایره افراط و تفریط دور مینماید.

٣.فلسفه خوانی و نظام تعلیم فلسفی در حوزه های علمیه نیازمند اقناع و فرهنگ سازی توسط دست اندرکاران امر میباشد. این علم با دقت ها و ظرائف علمی و نیازمندی فهم آن به استعداد و توانایی بدون هیچ گونه اقناع و تبیین در برنامه علمی عموم طلاب گنجانده شده است و این مساله، موجب چالش های علمی و انگیزشی در فهم فلسفه گردیده است. طلاب سطوح مقدماتی و تخصصی عموما با اهداف و کاربست های علمی فلسفه در کشف حقائق و  کشف معارف اسلامی آشنا نمیشوند و این مهم ترین ضربه به دانش فلسفه است.

۴.،فلسفه همانند دانش های مختلف و گوناگون با سبک ها، قرائت ها و تبیین های مختلفی مواجه گردیده است. حیات دانش به تعامل قرائت های  مختلف علم شکل می‌گیرد و متاسفانه یکی از نقاط آسیب فلسفه در حوزه های علمیه، برجسته ساختن و رواج یکسوی برخی از قرائت های فلسفی میباشد که این رویکرد، چالش بزرگی در فهم مبانی فلسفه، انقطاع از تراث و افکار گوناگون فلسفی و به نوعی منجر به استبداد علمی میگردد.

۵. دانش کلام که به تعبیر رهبر معظم انقلاب (حوزه علمیه اسلام و حوزه علمیه اهل بیت علیهم السلام در درجه اول حوزه کلام و بعد  حوزه فقه بوده است و بزرگان فقهای ما متکلمین بوده اند) از اهمیت به سزایی در دفاع از عقائد و تبیین معارف اهل بیت علیهم السلام برخوردار است. یکی از خلط ها و اشتباهات روشی یکسان دانستن دانش کلام و فلسفه اسلامی است که این مساله ظلم به دو دانش و تراث علمی شیعه است.

آنچه در حوزه های علمیه از گذشته رواج داشته است و تراث ارزشمند شیخ طوسی ، ‌شیخ مفید، علامه حلی، میر حامد حسین، شرف الدین و علامه امینی و... میباشد، تلاش و مجاهدت بزرگان در دفاع اعتقادات اصیل تشیع در چارچوب علم کلام است و گسترش فلسفه در سال های اخیر نباید به انکار روشی و هویتی علم کلام منجر گردد./933/د101/

سید مسعود مرتضوی

دانش پژوه کلام و فلسفه اسلامی

مسئول قرارگاه کلام حوزه علمیه خراسان