نشست "دولت تاویل گر رویای اجتماعی" برگزار شد

به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، نشست "دولت تاویل گر رویای اجتماعی" با ارائه آقای دکتر محمد حسین طاهری در تاریخ یکشنبه 14شهریور 1400 در سالن جلسات پژوهشکده باقرالعلوم بر گزار گردید.

در این نشست آقای دکتر محمد حسین طاهری مباحث خود را در دو بخش، "چیستی رؤیای اجتماعی ایرانیان" و "نحوه تحقق آن توسط دولت مطلوب"، مورد بررسی قرار دادند.

برای بحث از رؤیای اجتماعی میتوان از سه گرایش مطالعاتی نام برد، یک منظر علوم اجتماعی است که می توان رویای اجتماعی را مد نظر و مطالعه قرار داد، منظر دیگر با رویکرد آینده پژوهشی است که بحث رویا در این زمینه مطالعاتی الان شاید بیشتر شناخته می شود که نوعی آینده نگاری هم در پی دارد و زمینه مطالعاتی سوم از منظر علوم سیاسی است که در سه ساحت: فلسفه سیاسی، نظریه سیاسی و حکمرانی می توان با رویای اجتماعی مواجهه داشت.

وی افزود آنچه مد نظر ماست بحث از منظر فلسفه و نظریه سیاسی است که در آن جایگاه دولت در تحقق رویای اجتماعی را مورد کنکاش علمی قرار می دهیم. دانش سیاسی که صبغه دانش هنجاری دارد در باره ترسیم و تحقق یک زندگی خوب بحث می کند و نظریه های سیاسی به عنوان بازوی عملیاتی و معادلاتی برای فلسفه سیاسی عمل می کنند و آن باید و نباید را به سمت پیاده سازی و تحقق عینی سوق می دهند، لذا از رویای اجتماعی اینجا می توان بحث نمود.

در منطق درونی اندیشه های سیاسی هم معمولا از سه مرحله: وضع موجود، وضع مطلوب و شرایط انتقال از وضع موجود به وضع مطلوب بحث میشود. در اینجا هم وضع مطلوبی که اندیشمندان ترسیم می نمایند برخواسته از مطالعه و رجوع به عالم خیال و ساحت مثالی جامعه و پرداختن به این مساله است که چگونه میتوان از نابسندگیهای زندگی در وضع موجود عبور کرد و برای این عبور نیاز به تصویری است که لاجرم برخواسته از ذخیره و انباشت فرهنگی جامعه خواهد بود.

وی خاطر نشان کرد راوی این رویا متفکران و رهبران اجتماعی هستند که این رویا را تبدیل به بسیج سیاسی می نمایند و به عالم تحقق و تعین نزدیک می کنند. در واقع رویای اجتماعی مولود قرار گرفتن یک جامعه در یک مجموع از بن بست هاست. در بن بستها است که سراغ رویا می رویم و وضعیت نامطلوب است که ما را دعوت به رویا می کند.

رویای اجتماعی فرزند اعتراض های بنیادین و فراگیری است که ساحت خیالی و مثال را آبستن یک رویا میکند. زاده حضور در شرایط آستانگی است. از یک طرف مایوس هستیم و از سوی دیگر چشم انتظار و امیدوار به یک روشنایی رو به فردا. تعبیری که حضرت آیت الله خامنه ای در تحلیل آیه 110 سوره یوسف دارند این است که در زمان یأس رسل هست که نصرت الهی نازل می شود و نزول نصرت باعث جهش می شود. از یک سو یک یأس فراگیر وجود دارد و از یک سو هم رهبران از یک امید قابل تحقق حرف می زنند و ایمان دارند. اینجاست که میتوانیم از یک رویا صحبت کنیم.

در علم سیاست دو نوع رویا داریم یک رویای اتوپیک هست و یک رؤیا که تبدیل به چشم انداز شده است.
در رؤیای اتوپیک دنبال تحقق نیستید و میدانند که محقق شدنی هم نیست مانند آنچه در اندیشه فارابی و افلاطون هست، که بیشتر جنس عالم مثالی دارد و شما تنها به آن تقرب می جویید و تحققش دست شما نیست.

اما در ادبیات حکمرانی رؤیا از جنس چشم اندازاست که آن را می توان تبدیل به پروژه نمود. و برای رسیدن به آن برنامه ریزی عملیاتی کرد.

هر دو نوع رؤیا در رؤیای ایرانی وجود دارد، رؤیایی که در عصر ظهور محقق میشود و ما به آن تقرب می جوییم. و رؤیایی که با عنوان تمدن نوین اسلامی رؤیای تحقق پذیر ایرانیان می تواند باشد.

دکتر طاهری تصریح کرد جامعه نمونه اسلامی که محقق شده رؤیای اجتماعی مورد مطالبه است مگر بشرط تحقق دولت اسلامی شدنی نیست. در گرو تعیّن دولت مطلوب میتوان انتظار ساخت جامعه نمونه را داشت. بنا براین رؤیای اجتماعی بنابر ادبیات فلسفه‌ی اسلامی، متعلق به خیال جمعی یک جامعه است و در عالم مثالی جامعه و ساحت قلبی آن سامان پیدا می‌کند. تحقق این رؤیا، یعنی حضور پدیده‌ی خیالی در عالم حس، فرآیندی است که می‌توانیم آن را تاؤیل رؤیا بنامیم و نهادی را در جامعه پی‌جویی کنیم که نقش او، تاؤیل رؤیای جامعه باشد.

این نهاد محقق کننده رؤیا دولت مطلوب است. دولتی که نوع جدیدی از مناسبات را رقم میزند که فراتر از الگوهای موجود و بر محوریت بسط اراده عمومی و زمینه ساز توسعه اختیار انسانها بنا نهاده شده است که با عنوان دولت اختیار شناخته می شود.