تردید و ترس از طرح فضای مجازی مجلس

به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، طرح «حمايت از حقوق كاربران و خدمات پايۀ كاربردی فضای مجازی» با واکنش‌های مختلفی همراه شد و حجم اخبار، گزارش‌ها و واکنش‌ها در رسانه‌ها و فضای مجازی به‌ یک‌باره اوج ‏گرفت و برخی روزنامه‌ها نیز در صفحات نخست خود با تیترهای درشت به آن پرداخته‌­اند.

این طرح بر اساس اعلام طراحانش تلاش دارد از حقوق کاربران در فضای مجازی صیانت کند. اما در عین حال در بخشی از جامعه ایجاد نگرانی کرده است؛ آن‌ها می‌ترسند با تصویب این طرح‏، آزادی عمل‌شان در فضای مجازی محدود شود.

به نظر می­‌رسد دو موضوع توسّط رسانه‌­ها خلط شده است. یکی موضوع «ساماندهی و تنظیم‌گری فضای مجازی» و مسألۀ بعدی «آزادی بیان و امنیت روانی افرادی که درآمدشان به شبکه‌های اجتماعی گره خورده است».

بدیهی است که حل نابسامانی­‌های فضای مجازی، عدم صیانت از حیثیت شهروندان، فقدان حمایت لازم از حقوق و آزادی‌های مشروع فعّالان فضای مجازی و مسائلی از این دست، خاستگاه منطقی و عقلایی دارد.

موضوعی که حتّی مخالفان طرح نیز به آن اذعان دارند. از سوی دیگر، دغدغۀ مخالفان طرح نیز قابل توجّه است. فیلتر و مسدود شدن بی‌برنامه و بی‌جایگزین شبکه‌های اجتماعی، معضلی جدید در اعتمادسازی به نظام حکمرانی فضای مجازی کشور را به دنبال خواهد داشت و در مواردی می‌تواند ‏معضلات اجتماعی، مدیریتی و حقوقی جدیدی ایجاد کند.‏

با توجّه به آنچه گفته شد راهکار منطقی و قابل قبول چیست؟
شفّافیت و تبیین طرح از سوی حامیان آن می‌­تواند گره کور این مسأله را باز کند. مسألۀ یاد شده از چند جهت قابل ملاحظه است.

در وهلۀ نخست به نظر می‌­رسد که متأسفانه مخالفان طرح، در نیّت حامیان آن تردید دارند و آن را در راستای امنیتی کردن فضا و نقض آزادی بیان ارزیابی می­‌کنند. بدیهی است که تبیین موضوع از سوی طرفداران این قانون، راه را برای به ثمر نشاندن آن راحت تر می‌­کند.

مرحلۀ بعدی، توضیح و تبیین مسأله برای مردم است، چنانچه آقای سیّد عباس مرادی _یکی از طرّاحان این برنامه_ به شبهات مطرح شده پیرامون حمایت از حقوق کاربران فضای مجازی پاسخ داده است؛ ایشان در این ویدئو اذعان می­‌کند که «مطابق با این طرح، اگر یک شبکۀ اجتماعی یا خدماتی به زندگی مردم گره خورده و مشابهی برای آن وجود ندارد، هیچکس اجازه صدور دستور فیلترینگ آن را ندارد؛ یعنی خیالمان راحت باشد که قرار نیست هیچ وقت گوگل فیلتر شود و یا خدماتی که در کشور مشابه ندارند، برای کاربران مسدود شوند.»  این اقدامات هر چند خوب است، اما کافی نیست و باید شفّاف تر به آن پرداخته شود.

مرحلۀ آخر، متوجه مخالفان طرح است که باید اندیشه مخالف خود را با بیان استدلال و گفتگوی منصفانه ارائه کنند و از جنجال رسانه‌­ای، اتّهام‌های بی بنیان و هیاهویی که دودش فقط به چشم مردم خواهد رفت و امنیت روانی جامعه را به هم خواهد ریخت، بپرهیزند.
محمد جواد نیکزاد