نقش تعیین کننده آیت الله یزدی در صیانت از حریم مرجعیت و مقابله با نفوذ

اشاره: آیت الله محمد یزدی در سال ۱۳۱۰ در اصفهان دیده به جهان گشود، تحصیلات حوزوی را ابتدا نزد پدر که از روحانیان معروف اصفهان بود فرا گرفت و بعد از حضور آیت‌الله بروجردی در قم به شهر علم و اجتهاد آمد.

ایشان با استعداد و تلاش علمی همه جانبه ای که داشت پله های ترقی و کمال را یکی پس از دیگری طی کرد تا جایی که اجازه اجتهاد از حضرت امام گرفت و البته با شروع نهضت آن پیر فرزانه همراه و همگام ایشان در مبارزات نقش آفرینی کرد و بارها طعم زندان و تبعید رژیم را به جان خرید.

آیت الله یزدی بعد از پیروزی انقلاب در سنگرهای مختلف همچون مجلس خبرگان رهبری، نمایندگی مجلس شورای اسلامی، شورای نگهبان قانون اساسی، دو دوره ریاست قوه قضاییه، دبیری شورای عالی حوزه های علمیه، ریاست جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ایفای نقش کرد و خدمات و برکات زیادی از خود به یادگار گذاشت.

سرانجام این عالم ربانی پس از عمری مجاهدت در راه اسلام و انقلاب اسلامی 19 آذرماه 99 و در سن ۸۹ سالگی به ملکوت اعلی پیوست و پیکر مطهرش در حرم کریمه اهل بیت و در جوار علما و مراجع آرام گرفت.

خبرنگار سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، در گفت وگو با آیت الله سید هاشم حسینی بوشهری رییس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم به تبیین گوشه هایی از شخصیت علمی، فقهی و انقلابی آیت الله یزدی پرداخته است..

وی می گوید حقیقتاً آیت الله یزدی در رابطه با مسأله مرجعیت و صیانت از مرجعیت نقش تعیین کننده ای داشتند و معتقد بودند جامعه مدرسین حوزه علمیه قم به عنوان چشم بیدار باید توجه کند تا طرح ها و نقشه های بسیاری که دشمنان برای حوزه های علمیه داشته و دارند، عملی نشود.

متن این گفت‌وگو در زیر تقدیم خوانندگان محترم می شود.

رسا ـ در ابتدا قدری برامیان درباره شخصیت علمی و فقهی و ویژگی های ایشان توضیح دهید.

بسم الله الرحمن الرحیم

سخن پیرامون شخصیت و فقیه مجاهد و بزرگواری است که با ارتحالش همه ما را در سوگ خود نشاند؛ شخصیت مرحوم آیت الله یزدی به عنوان یک فقیه مجاهد و بصیر و آگاه و زمان شناس شناخته می شد و مطرح بود.

ایشان در بعد علمی شخصیتی بودند که مراحل علمی و تحصیلی خود را در دو حوزه بزرگ اصفهان و قم سپری کردند و از محضر اساتید بزرگی بهره گرفتند؛ آن زمان که ایشان در اصفهان بودند از شخصیت های بارز حوزه علمیه اصفهان کسب فیض کردند، اما با ورود مرحوم حضرت آیت الله بروجردی به قم، ایشان نیز با شور و اشتیاق وصف ناپذیر عازم قم شد و در مدرسه فیضیه به عنوان پایگاه تحصیلی برای آینده خود حجره ای را انتخاب کرد.

اینجا آرام آرام از محضر درس اساتید بزرگواری همچون مرحوم آیت الله شیخ مرتضی حائری یزدی، مرحوم آیت الله سلطانی و همچنین شخصیت های دیگری که در آن روز مسؤولیت تدریس سطوح عالی حوزه را داشتند، بهره برد.

ایشان بعد از اتمام دوره سطح رایج در حوزه های علمیه با مکتب و درس امام(ره) و درس مرحوم آیت الله بروجردی آشنا شد و همین آشنایی با سبک، منش و آرمان های بلند امام راحل، این شخصیت عزیز را در یک مرحله دیگر قرار داد؛ یعنی ایشان علاوه بر درس و تحصیل و تدریس، آنچنان شیفته امام(ره) شد که در حقیقت گویا با خدای خودش پیمان بست که این راه را تا آخر ادامه دهد.

آیت الله یزدی از محضر آیت الله بروجردی و آیت الله اراکی استفاده کرد، اما آن استفاده ای که از محضر امام(ره) داشت، می توان گفت متمایز بود؛ به دلیل اینکه علاوه بر بحث ها و درس های مصطلح حوزه آن روز، آنگونه که در بیانات خودشان آمده، امام(ره) منشی داشتند که هم قبل از شروع سال تحصیلی و هم بعد از پایان سال تحصیلی به مباحث اخلاقی می پرداختند و ایشان می فرمودند که «ما شدیداً تحت تأثیر فرمایشات امام(ره) قرار می گرفتیم».

رسا ـ از سوابق انقلابی و مبارزاتی آیت الله یزدی چه خاطراتی را به یاد دارید؟

منظر دیگری که علاوه بر درس و بحث از مکتب امام(ره) فرا گرفتند و تا آخرین روزهای زندگی شان آن را دنبال کرده و خستگی ناپذیر و مجاهدانه، آن را استمرار بخشیدند، بعد سیاسی و مبارزاتی حضرت امام(ره) بود؛ تعبیری که ایشان در جملاتشان داشتند این بود که با توجه اوضاع خفقان آن روزگار و حاکمیت دستگاه طاغوت، امام(ره) راه را در این مسیر دید که یک تقسیم کاری میان طلاب انجام دهند و آن نیز این بود که هر کدام از طلاب به یک استان و شهرستان برود و روشنگری کنند.

مرحوم آیت الله یزدی در آن روزگار در قم چه در مسجد امام حسن عسکری(ع) و چه در مسجد جامع از چهره های بارزی بودند که در عرصه روشنگری درخشیدند؛ ایشان می گفتند که حضرت امام(ره) یک شب از اول سخنرانی بنده تا پایان آن در جلسه حضور داشت.

من معتقدم آیت الله یزدی از شخصیت هایی بود که بعد سیاسی و مبارزاتی ایشان عملاً آن بعد علمی و فقهی و اجتهادی ایشان را تحت الشعاع قرار داده بود

گاهی شخصیت های ما به خاطر این که برخی از ویژگی های آنها به صورت برجسته در جامعه جلوه پیدا می کند، ویژگی های دیگرشان تحت الشعاع قرار می گیرد؛ من معتقدم آیت الله یزدی از شخصیت هایی بود که بعد سیاسی و مبارزاتی ایشان عملاً آن بعد علمی و فقهی و اجتهادی ایشان را تا اندازه ای تحت الشعاع قرار داده بود؛ این در حالی است که ایشان اجازه اجتهاد از حضرت امام(ره) داشته و صاحب کرسی تدریس بودند و چه قبل و چه بعد از انقلاب دارای تألیفات گرانسنگی به زبان عربی و فارسی هستند.

قبل از انقلاب، کتاب «گمشده شما» یا کتاب «حسین بن علی را بهتر بشناسیم» و کتاب «سازندگی محیط» و امثال اینها در حقیقت در فضایی تدوین شده بود که نسل جوان آن روزگار تشنه خواندن این کتب بودند؛ ایشان در عین حالیکه به مسائل درس و بحث می پرداخت، سعی می کرد اگر تألیفی هم دارد و کتابی هم می نویسد، در راستای اهداف انقلاب اسلامی و به ثمر رسیدن حکومت اسلامی باشد.

همین کتاب «حسین بن علی را بهتر بشناسیم» مقایسه بسیار زیبایی بین عصر وجود مقدس سرور و سالار شهیدان و آنچه در زمان طاغوت اتفاق افتاده است و راه امام(ره) و راه امام حسین(ع) دارد که این نشان دهنده یک عالم زمان شناس است که موقعیت ها را به خوبی درک می کند.

کتاب «فقه القرآن» ایشان در چهار جلد پیرامون آیات الاحکام نیز از کتب ارزشمندی است که محور اصلی درس این فقیه بصیر قرار داشته است؛ همچنین در زمینه مباحث حقوقی و وظایف حاکم اسلامی و مواردی از این دست نیز کتاب های بسیار ارزشمندی به رشته تحریر در آورده و شاگردان بسیار زیادی از محضر این استاد گرانمایه استفاده کرده و بهره برده اند.

رهبر معظم انقلاب با تعبیر رسای خودشان فرمودند ایشان با مبانی انقلاب آشنا بوده و دارای غیرت دینی و انقلابی بودند؛ این موضوع حاکی از این است که آیت الله یزدی از ابتدا در این جایگاه قرار داشته و همیشه به عنوان یک شخصیت مسؤولیت پذیر در عرصه و میدان های سخت و سنگین انقلاب حضور داشتند و بخاطر این روشنگری ها و حضور جدی شان در عرصه انقلاب بارها توسط ساواک دستگیر شده و به شهرهای مختلف تبعید شدند.

آیت الله یزدی هر فرصتی که پیدا می کرد، برای آن که رابطه خود را با مرکزیت انقلاب یعنی قم حفظ کند دور از چشم ساواک به این شهر مقدس می آمدند و در جریان مسائل قرار می گرفتند و دوباره به محل تبعیدگاهشان باز می گشتند و در آن محل به تبیین مسائل مختلف انقلاب می پرداختند.

من هیچگاه فراموش نمی کنم که ایشان از منزل یک مرجع تقلید به منزل مرجع تقلید دیگر می رفت و در نتیجه قضایا و حوادثی که در آن روز رخ می داد را خدمت آن بزرگواران بیان و کسب تکلیف می کرد و به دنبال این بود که به نوعی هماهنگی های لازم را میان مراجع تقلید ایجاد کند؛ علاقه ایشان به مراجع تقلید و اینکه این بزرگواران سکان دار کشتی انقلاب باشند و مسیر آن را هدایت کند در وجود ایشان موج می زد و حرمت بسیاری برای جایگاه آنها قائل بود.

تحرکات ایشان در زمینه وقایع 19 دی 56 بسیار در میان طلاب اثرگذار بود و به اعتقاد بنده یکی از کسانی که در اینگونه مسائل نقش آفرین بود و به صورت خستگی ناپذیر در صحنه ها حضور داشت آیت الله یزدی بود؛ ایشان در این رابطه تلاش های بسیاری انجام داد و جلسات مخفی بسیاری با جمعی از بزرگان به دور از چشم ساواک برای ترسیم آینده انقلاب و برنامه های حکومت اسلامی برگزار می کرد.

رسا ـ با توجه به اینکه حضرتعالی در دوران ریاست آیت الله یزدی بر جامعه مدرسین، نایب رییس این نهاد بودید و اکنون نیز جایگزین ایشان در این مسؤولیت مهم شده اید، قدری هم درباره رابطه ایشان با مراجع عظام تقلید و حساسیت ایشان نسبت به صیانت از حریم  مرجعیت بفرمایید؟

حقیقتاً آیت الله یزدی در رابطه با مسأله مرجعیت و صیانت از مرجعیت نقش تعیین کننده ای داشتند و معتقد بودند جامعه مدرسین حوزه علمیه قم به عنوان چشم بیدار باید توجه کند تا طرح ها و نقشه های بسیاری که دشمنان برای حوزه های علمیه داشته و دارند، عملی نشود؛ ایشان از این جهت برای پیشگیری از نفوذ دشمن و احیاناً یرنامه هایی که سازگاری با اهداف انقلاب ندارد نسبت به اساتید، طلاب، روحانیون و فضلا همواره روشنگری می کردند.

ما در طول این مدت شاهد بودیم که یکی از مأموریت های جامعه مدرسین تعیین شورای عالی حوزه های علمیه بود؛ موقعی که جامعه مدرسین به یک جمع بندی نسبت به اعضای شورای عالی حوزه می رسید، این را علاوه بر اینکه تقدیم رهبر معظم انقلاب می کردند به مراجع تقلید نیز ارائه می دادند تا شورای عالی حوزه از پشتوانه حمایت مراجع بزرگوار تقلید نیز برخوردار باشد.

در همین دوره جدید شورای عالی حوزه های علمیه دو مرتبه برای مراجع تقلید نامه نوشتند؛ یک مرتبه لیست اعضای شورای عالی حوزه های علمیه را به همراه درخواست تأیید خدمت ایشان فرستادند و بار دوم نیز از محضر این بزرگواران بخاطر عنایتی که به جامعه مدرسین و شورای عالی حوزه های علمیه داشتند تشکر کردند.

رسا ـ درمورد روحیه ساده زیستی و همراهی آیت الله یزدی با امامین انقلاب چه نکات برجسته ای وجود دارد؟

آیت الله یزدی در بعد ساده زیستی دارای یک زندگی بسیار ساده و مثال زدنی داشتند؛ من معتقدم ایشان از تعلقات دنیوی به حداقل ضرورت ها بسنده می کردند و نشانه بارزش هم این بود که خانه خود را در زمان حیات خودشان برای حوزه علمیه قم وقف و همچنین کتاب های خودشان را نیز به کتابخانه آستان قدس رضوی و آستان مقدس کریمه اهل بیت(س) اهدا کردند.

در جلسات جامعه مدرسین نیز بر کم کردن و به حداقل رساندن تشریفات تأکید داشتند و معتقد بودند زندگی ما باید طلبگی بوده و برای دیگران جنبه آموزندگی داشته باشد.

ایشان شخصیتی معتمد برای امام خمینی(ره) و رهبر معظم انقلاب بودند و از مسؤولیت هایی که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی بر عهده شان قرار گرفت مشخص می شود که از شایستگی بالایی برخوردار بودند؛ زمانی که امام(ره) از پاریس به قم آمدند آیت الله یزدی مسؤول دفتری ایشان را برعهده داشت و سپس نیز مسؤولیت دادگاه انقلاب را برعهده گرفت و در مجلس خبرگان رهبری و مجلس بازنگری قانون اساسی و مجلس شورای اسلامی نیز حضور فعالی داشتند.

ایشان دو دوره ریاست قوه قضاییه را برعهده داشتند که یک مسؤولیت بسیار بزرگ و سنگینی بود و همواره سعی می کردند بُعد انقلابی بودن را در همه مناصب و مسؤولیت ها رعایت کنند.

رسا ـ در پایان اگر توصیه ای به حوزه و روحانیت به ویژه نسل جوان طلاب درباره بزرگان و اعلام حوزه دارید، بفرمایید.

توصیه ای که به عنوان یک پیام برای نسل جوان حوزه دارم این است که ما شخصیت هایمان را تا زمانی که در بین ما هستند و با آنها زندگی می کنیم قدردان نیستیم، اما وقتی رفتند آه و افسوس ها را شروع می کنیم؛ امروز طلاب جوان باید اینگونه شخصیت های انقلابی را قدر بشناسند و راه شان را ادامه دهند؛ شخصیت آیت الله یزدی  مربوط به یک دوره خاص نیست زیرا ایشان بصیرت و زمان شناسی و آگاهی به نیاز زمان را همراه با درس، بحث، تحقیق، تدریس و تألیف را توأمان داشتند؛ ما باید با الگوگیری از این بزرگان بدانیم که اگر کاری به ما سپرده می شود نباید بگذاریم ما را از مسؤولیت های دیگرمان دور کند، بلکه باید نیاز زمان را درک کنیم و به همه آنها عمل داشته باشیم؛ مقتضیات را درک کردن و توجه به آنها داشتن از ویژگی های بارز حضرت امام(ره) و آیت الله یزدی بود و این موضوع را این بزرگواران منحصر به یک یا چند سال نکردند، بلکه همواره آن را ادامه می دادند.

در مورد آیت الله یزدی باید بگویم که عاش سعیدا و مات سعیدا؛ خدای متعال ایشان را در جوار رحمت خودش مسکن و مأوی بدهد و با صالحان و ابرار محشورش بگرداند. ان شاءالله.

رسا ـ بسیار متشکریم از اینکه وقت ارزشمند خودتان را در اختیار خبرگزاری رسا قرار دادید.

بنده هم از شما عزیزان بابت زحماتی که می کشید تشکر و قدردانی می کنم./841/ج