فرهنگ عاشورا؛ حرکتی بر مدار عقلانیت

حجت الاسلام اسدالله شکریان عضو مجمع عمومی جامعه مدرسین در گفت‌وگو با خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، به حاکمیت عقل در گفتار سیدالشهداء(ع) اشاره کرد و گفت: تابش نور عقل در قیام حسینی را کاملا می توان مشاهده کرد. امام از ابتداءِ شروع نهضت که در مدینه آغاز شده تا لحظه شهادت، هرگز سخنی بیرون از عقلانیت و تدبیر به زبان نیاورد.

وی به معنای عقل اشاره کرد و اظهار داشت: عقل قوّه ای است که انسان به واسطه آن می تواند خیر را از شرّ، خوبی را از بدی و حق را از باطل تشخیص دهد. پس هر کسی چنین توانایی داشت، او عاقل است.

استاد سطح عالی حوزه علمیه عقل را محبوب ترین مخلوق خداوند عنوان کرد و گفت: اهمیت عقل چنان است که خداوند در خطاب خود به عقل می فرماید«و عزّتی و جلالی ما خَلَقتَ خَلقاً هو اَحَبُّ اِلَیَّ منک»، یعنی در میان مخلوقاتم خلقتی محبوب تر از تو ندارم. و بعد می فرماید هر بنده ای را که بیشتر دوست داشته باشم، تو را در او کامل تر قرار می دهم.

وی افزود: عقل سالم، خصلت های خوب دیگر مثل حیاء، عفت و غیرت را هم به همراه خودش دارد و لذا انسان بی حیا و بی غیرت، عقل سالم ندارد. روایت دیگر هم می فرماید دین دار واقعی، بهره مند از عقل است و کسی که فاقد عقل است، دین صحیح هم ندارد، من لا عقل له، لا دین له.

حجت الاسلام شکریان به کمال عقل بر اساس روایات اشاره کرد و گفت: از طرف دیگر روایات تأکید دارند که کمال عقل به پیروی از حق است «لا یَکملُ العقل اِلّا باِتّباع الحق»، پس انسان حق محور، عاقل واقعی و ظالمین، از عقل سلیم برخوردار نیستند.

وی امام حسین (ع) را اعقل عقلاء دانست و اظهار کرد: چون حق مداری و حق محوری در سراسر وجود او موج می‌زد. امام حسین(ع) این خصیصه الهی را در سخت ترین شرائط با چیزی معاوضه نکرد.

استاد سطح عالی حوزه علمیه حرکت امام حسین (ع) را از ابتدا بر محور عقل بیان کرد و افزود: امام حسین (ع) در جلسه ولید بن عتبه حاکم مدینه چنان دوراندیشانه و با ظرافت سخن گفت که ولید ناگزیر شد تا بیعت نگرفته امام را رها کند و آن سخن این بود که بیعتِ چون من با یزید در پستوی دارالحکومه مدینه را هرگز مردم باور نمی کنند.

وی افزود: این استدلال قوی و عقل پسند، راه گریز امام از چنگال مأمور یزید شد و حتی اخلال گری مروان نیز نتوانست ولید را از تصمیم خود باز دارد. این شروع حرکت عقل مدارانه بود تا امام در مرحله آغازین حرکت، حریف را به عقب براند.

حجت الاسلام شکریان نوشتن وصیت نامه در مدینه را حرکت سنجیده دیگری از جانب ابی عبدالله(ع) شمرد و گفت: نوشتن وصیت نامه و دادن آن به برادرش محمد حنفیه حرکت عاقلانه دیگر بود. این کار باعث آن شد که دشمن نتواند به اهداف قیام حسینی دستبرد زده و به تحریف آن بپردازد.

وی افزود: امام در وصیت نامه معروفش می فرماید «اِنّی لم اَخرج اَشِراً و لابطراً و لامفسداً و لاظالماً»، یعنی قیام من از روی هوسرانی و سرکشی و تبهکاری و ستمگری نیست. قیام برای رسیدن به چنین امیال و صفات زشت، کار انسان عاقل نیست، بلکه مآل این قیام،  اصلاح ناهنجاری های عقیدتی، سیاسی، اجتماعی و اخلاقی، و اجراء امر به معروف و نهی از منکر و احیاء سنت رسول الله (ص) است.

استاد سطح عالی حوزه های علمیه گفتار سالار شهیدان در مسیر کربلا را سبب بیداری فطرت ها دانست و گفت: زبان گویای حسین (ع) که بر مدار عقل سلیم می چرخید، در طول سفر از مدینه تا کربلا همواره بر جهل و جهالت می تازید و بیداری فطرت ها را نشانه گرفته بود. نامه های امام نیز نظیر سخنان شفاهی او شمشیری از برهان و حقیقت بود که بیدارباش جان های خفته را هدف گذاری کرده بود.

وی افزود: امام در پس سخنان خود پرده از حقیقت درونی دشمنانش برمی داشت و علل حق گریزی آنها را گوشزد می کرد. به آنها می گفت که اگر دنیا و دنیاپرستی محور جامعه اسلامی گردد، انسان های حقیر بر کرسی قدرت تکیه می زنند و صالحان از گردونه خارج می شوند.

حجت الاسلام شکریان دشمنان امام حسین(ع) را در مقابلِ براهین محکم و متقن حسین و یاران او خلع سلاح شده دانست و اظهار کرد: دشمن راهکار برون رفت خود از قدرت استدلال امام را حبس گوش، تحریم آب و برق شمشیر قرار داد. در حبس گوش، مقابل سخنان امام، هلهله کردند تا سخنان حضرت را نشنوند.

وی افزود: امام این عمل زشت را تقبح نموده و فرمودند وای بر شما، چرا گوش فرا نمی‌دهید تا سخنانم را بشنوید؟ هر کس از من پیروی کند خوشبخت و سعادتمند است و هر کس مخالفت کند، هلاک می شود. امام این خصلت زشت حبس گوش را به غذاهای حرامی مربوط می داند که در شکم های آنها انباشته شده است.

استاد سطح عالی حوزه علمیه در پایان هشدار امام حسین(ع) را پیرامون حرام‌خواری و آثار مخرّب آن در حق گریزی و باطل پروری، نیازمند توجه بیشتر در زمان کنونی بیان کرد و گفت: باید این فریاد امام آویزه گوش ما باشد و نسخه درمان در مبارزه با فساد و حرام‌خواری، مبنای حرکت نظام اسلامی خود قرار دهیم که در غیر این صورت گوش شنوایی برای شنیدن صدای حق در دینداری نخواهیم یافت.

وی افزود: چه بسا که سابقه دارانی از انقلاب و دین داری باشند که دنیا آنها را شکار خود کرده باشد، این افراد آن سابقه را دستاویز دنیاخواهی و قدرت طلبی خویش قرار داده و تصویر ذهنی جامعه را نسبت به انقلاب اسلامی و جریان انقلابی و دین مدار، تیره و تار کنند./1370/ت302/ف