تداوم اشغال و بحران

به گزارش سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا، جلد اول کتاب سیزدهم از مجموعه بزرگ روزشمار جنگ ایران و عراق، تحت عنوان «تداوم اشغال و بحران» شامل حوادث ۴۱ روز از دوران جنگ ایران و عراق است. این کتاب بازه زمانی اول فروردین ماه تا دهم اردیبهشت ماه سال ۱۳۶۰ را در برمی‌گیرد. در این مقطع که می‌توان آن را دوره گذار نامید نطفه‌های تحولات عمیق سیاسی و نظامی در کشور و جبهه‌ها منعقد شد که برخی در انتهای دوره و بعضی نیز ماه‌های پس از آن به نتیجه رسید. عزل بنی‌صدر از فرماندهی کل قوا و متعاقب آن خارج شدن وی از صحنه سیاسی کشور، اوج این تحولات در عرصه سیاسی و آغاز سلسله عملیات‌های موفق رزمندگان در آزادسازی مناطق اشغالی اوج تحولات نظامی در عرصه جنگ و جبهه‌ها بود.

این کتاب به اهم رخدادها و تحولات تأثیرگذار بر جنگ در دو سطح ملی و فراملی و در محورهای نظامی و سیاسی حد فاصل یک فروردین ۶۰ تا اردیبهشت ۶۰ می‌پردازد.

تحولات نظامی؛ بسترسازی برای ورود به راهبرد آزادسازی سرزمین اشغالی

از لحاظ نظامی می‌توان این دوره تاریخی را مقطع آغازین فراهم‌سازی بستر مناسب برای تحول در راهبرد نظامی ایران در زمین‌گیر کردن ارتش ایران و عراق و اخراج آن از سرزمین‌های اشغالی ایران قلمداد کرد. در حقیقت پس از ناکامی نیروهای ایرانی در عملیات نصر که با فرماندهی بنی‌صدر و نقش‌آفرینی ارتش و مبتنی بر شیوه‌های کلاسیک نظامی اجرا شد، ضرورت تجدیدنظر در راهبرد نظامی کشور در میان فرماندهان نظامی سپاه و برخی فرماندهان ارتش و مصطفی چمران نماینده امام در شورای عالی دفاع، احساس شد که مجموع عملیات‌های محدود اجرا شده در نیمه نخست سال ۱۳۶۰ حاصل عملی کردن این ضرورت بود.

در حقیقت عملیات‌های محدود اهداف دیگری نظیر انهدام سلاح و تجهیزات دشمن و از بین بردن توان رزمی‌اش در منطقه مورد نظر، گرفتن اسیر و ضربه زدن به روحیه دشمن و حفظ روحیه نظامی و جنگی نیروهای خودی در مناطقی که دور از پشتیبانی آتش مستقیم دشمن باشد را دنبال می‌کرد.

جنگ هوایی دو طرف و بمباران آشیانه هواپیماهای عراقی در مرز اردن

نیروهای هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، علاوه بر حمایت عملیات‌های زمینی محدود ایران و مقابله با تجاوزات جنگنده‌های عراقی، در ۱۵ فروردین ۶۰ به که عملیات هوایی راهبردی مبادرت ورزید. عملیات اپ ۳ که بی‌تردید از بزرگ‌ترین، پیچیده‌ترین و شگفت‌انگیزترین عملیات هوایی ایران در جنگ با عراق است، در تاریخ ثبت شد. خلبان‌های ایرانی با استفاده از هواپیماهای جنگی فانتوم در یک عملیات در یک عملیات پیچیده به پایگاه هوایی الولید در مجموعه اچ ۳ واقع در غربی‌ترین نقطه عراق و نزدیکی مرز این کشور با اردن حمله کردند و ضرباتو خسارات قابل توجهی به آن وارد آوردند. در این عملیات بی نظیر بیش از ۴۸ فروند هواپیمای جنگی عراقی که بیشتر آن‌ها بمب‌افکن‌های روسی از نوع میگ ۲۳، سوخوی ۲۰، تی‌ی و۱۶ و تی‌یو ۲۲ بودند، آسیب دیدند.

در نتیجه درگیری متعدد بین نیروهای ایران و عراق در مناطقی از جبهه جنوب، از جمله آبادان و اروندرود ضمن وارد آمدن خساراتی بر ارتش عراق، تعدادی از نیروهای دشمن گشته شدند. ارتش عراق در مقابل، حمله‌های توپخانه‌ای به شهرهای اهواز و آبادان را ادامه دارد و بیانیه خود مدعی شد که تلفات گسترده‌ای بر نیروهای ایرانی وارد کرده است.

از ویژگی‌هایی که در این روزشمار است همانند سایر روزشمارهای این مجموعه ارزشمند مهم‌ترین موضوعات کتاب در مقدمه جمع‌بندی شده است. همچنین هرروز از روزشمار به‌منزله یک‌فصل و در قالب چندین گزارش شامل اخبار و تفسیر و تحلیل وقایع همان روز است که در پایان آن، فهرست منابع و مآخذ مطالب همان روز درج‌شده است.

برخی از توضیحات ضروری درباره بعضی گزارش‌ها که در متن روزشمار نمی‌گنجیده، در پانوشت یا در ضمیمه پایان همان روزشمار آمده است.

از مواردی قابل‌تأمل در گزارش‌ها روزبه‌روز این روزشمار این است که پس از متن اصلی کتاب، چکیده‌ای از مطالب کتاب با عنوان «گزارش روزشمار» درج‌شده است که شماره‌هایی نظیر شماره گزارش‌های متن کتاب دارد و دستیابی به مطالب موردنظر را آسان می‌کند. در پایان کتاب نیز فهرست راهنمای موضوعی (نمایه) آمده است. همچنین عکس‌هایی از صحنه‌های وقایع و اشخاص ذکرشده در گزارش‌ها، در کتاب چاپ‌شده است.

روزشمار «تداوم اشغال و بحران» به قلم فرهاد درویشی سه‌تلانی و محمد محمدپور در ۷۸۰ صفحه، سال ۹۸ توسط انتشارات مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس منتشر و با قیمت ۷۰ هزار تومان روانه بازار نشر شده است. /882/ 102/