پای دانش‌بنیان‌ها به تعمیر موتور هواپیما باز شد
صرفه‌جویی ۴ میلیاردی با بومی‌سازی تعمیر هواپیما
شرکت‌های بزرگ سازنده هواپیما در جهان، عموما دانش ساخت و تعمیر و همچنین قطعات موردنیاز هواپیماها را در انحصار خود دارند.
به گزارش خبرگزاري رسا، «موتور هواپیماهای مسافری، داخل کشور تعمیر می‌شود» این عبارت، عنوان خبری است که طی یکی، دو روز گذشته نویدبخش تحولات چشمگیری در حمل‌و‌نقل هوایی کشور و صنعت هوانوردی بوده است. صنعت هوانوردی ایران اگرچه یکی از حوزه‌‌های مهم و استراتژیک کشور بوده و پس از پیروزی انقلاب اسلامی، بر حجم و اندازه آن افزوده شده، اما متاسفانه آن‌طور که باید و شاید، رشد کیفی قابل‌توجهی نداشته است. این صنعت به‌ویژه در دهه‌های اخیر و به دنبال اعمال تحریم‌های آمریکا علیه ایران، بیش از پیش آسیب دیده است.
هواپیما نیز مانند سایر وسایل نقلیه، نیازمند تعمیر مداوم، نگهداری اصولی و رسیدگی دقیق است اما از آنجایی که صنعت ساخت هواپیما فوق‌پیچیده و مبتنی‌بر دانش است، بنابراین تعمیر و نگهداری آن نیز باید براساس دانش و اصول علمی باشد. شرکت‌های بزرگ سازنده هواپیما در جهان، عموما دانش ساخت و تعمیر و همچنین قطعات موردنیاز هواپیماها را در انحصار خود دارند. از این‌رو کشورهای مصرف‌کننده، برای تعمیر، نگهداری یا تعویض قطعات هواپیما باید از توان و تخصص متخصصان و قطعات ساخته‌شده در شرکت سازنده استفاده کنند. بدیهی است این امر در شرایطی که کشور با تحریم مواجه است، عملا امکان‌پذیر نیست. در این صورت باید برای نگهداری و مراقبت از ناوگان هوایی از توان و تخصص متخصصان داخلی استفاده کرد.
ساخت و تعمیر موتور فوکر100
درحال حاضر واردات تکنولوژی یا قطعات صنعت هوانوردی به داخل کشور غیرممکن است و در عین حال تعمیر یا تامین قطعات موردنیاز صنعت هوایی کشور جزء ملزومات این صنعت است. به‌تازگی یک شرکت دانش‌بنیان با استفاده از توان و تجربه نیروهای بومی توانسته به دانش ساخت و تعمیر تعدادی از قطعات موتور هواپیما، مطابق با استانداردهای سازمان هواپیمایی کشوری دست یابد. این درحالی است که اکنون هیچ شرکت خصوصی‌ای مجوز ساخت قطعات هواپیما را در کشور ندارد.به گفته مدیرعامل این شرکت دانش‌بنیان فوکر۱۰۰ یک هواپیمای پرکاربرد در داخل کشور است و موتور این هواپیماها ساخت شرکت رولزرویس است و با توجه به اینکه این شرکت از ارائه هرگونه خدمات به ایران خودداری کرده، متخصصان داخلی توانسته‌اند با استفاده از توان و دانش داخلی، ساخت و تعمیر موتور هواپیماهای فوکر 100 را با موفقیت انجام دهند. این موفقیت درحالی رقم خورده که امروزه صنعت هواپیماسازی و ساخت موتور هواپیما در جهان رونق زیادی پیدا کرده و اکثر کشورهای پیشرفته دنیا از این صنعت برخوردار هستند. در این میان یک شرکت دانش‌بنیان توانسته به دانش تعمیر موتور هواپیما دست پیدا کند.
«فرهیختگان» در گفت‌وگو با محمدحسن دیباجی، مدیرعامل شرکت «دیباانرژی پگاه» دستاورد جدید متخصصان ایرانی را مورد بررسی و تحلیل قرار داده است.
روند تعمیر موتور هواپیما در کشور چگونه است و جایگاه دستیابی به دانش تعمیر موتور هواپیما که توسط متخصصان ایرانی شرکت شما محقق شده است، کجاست؟
در فرهنگ‌نامه تعمیرات موتور هواپیما، این فرآیند در دو سطح انجام می‌شود که شامل تعمیرات عمومی هواپیما و تعمیرات عمقی است.بازکردن موتور، بازبینی، تعویض قطعات و مجموعه‌ای از این فعالیت‌ها، در زمره تعمیرات عمومی قرار می‌گیرد اما نوعی دیگر از تعمیرات موتور هواپیما که در کشور ما کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد، تعمیر قطعاتی است که در تعمیرات عمومی، تعویض شده است. به این تعمیرات، تعمیرات عمقی گفته می‌شود که انجام آن نیاز به دانش پیچیده‌ای دارد و به همین دلیل تعداد مراکز تعمیرات عمقی در کشور بسیار اندک است. تنها، شرکت صنایع هواپیمایی ایران و برخی شرکت‌های وابسته به آن، تاکنون تعمیرات عمقی موتور هواپیما را انجام می‌داده‌اند که طبیعتا این شرکت به دلیل ماهیت دولتی‌بودن نتوانسته به رشد و توسعه بیشتری دست پیدا کند. آنچه اکنون در شرکت دیبا انرژی پگاه انجام می‌شود، تعمیرات عمقی موتور هواپیماست که توسط متخصصان و نخبگان ایرانی محقق شده است.
دستیابی به چنین دانشی چگونه محقق شده است؟
این دستاورد ماحصل شرایط تحریم است که باعث شد ما به سمت تعمیرات عمقی هواپیما و دستیابی به دانش آن حرکت کنیم. تکنولوژی تعمیر عمقی قطعات موتور هم‌اکنون در دنیا درحال پیشرفت است و در ایران، این دانش به نوعی نوپا محسوب می‌شود. مضاف بر این دستیابی به این دانش، حاصل سال‌ها تجربه و تحقیق و پژوهش در صنعت هوایی کشور است. گردهمایی متخصصان بخش خصوصی و استفاده از تجربه پژوهشگران صنعت هوایی کشور، موجب شد چنین نتایجی حاصل شود. شاید اگر بخش خصوصی در این حوزه فعالیت نمی‌کرد، این دستاوردهای ارزنده حاصل نمی‌شد. واقعیت این است که سرعت عملی که در بخش خصوصی وجود دارد، در بخش دولتی دیده نمی‌شود و همین امر موجب توجه ما به توسعه و رشد هرچه بیشتر فعالیت‌هایمان شد. مضاف بر این اقتضای شرکت دانش‌بنیان این است که دائما در روند فعالیت خود توسعه و نوآوری داشته باشد. اما دغدغه اصلی ما ایمنی در صنعت هوانوردی کشور است. این مقوله بسیار مهم، مخاطره‌آمیز و با حساسیت بالاست و تمامی کشورهای دنیا با این چالش در صنعت هوانوردی خود دست به گریبان هستند.
آیا دانش تعمیر موتور هواپیما تنها مختص یک هواپیمای خاص است یا می‌توان از آن در تعمیر موتور انواع هواپیماها استفاده کرد؟
تمام شرکت‌های تولیدکننده هواپیما، اطلاعات و دانش تعمیر هواپیما را به صورت خام و کلی در اختیار شرکت‌های خریدار قرار می‌دهند. اما این دانش به حدی نیست که در مراحل پیچیده تعمیر هواپیما مورداستفاده قرار گیرد. تعمیر و بازسازی قطعات هواپیما، بخشی از روند ساخت هواپیماست که از اصول و مقررات هوانوردی پیروی می‌کند.بنابراین به‌طور کلی در حال حاضر به دانش تعمیر عمقی پنج موتور رایج در کشور دست پیدا کرده‌ایم. تعمیراتی که حقیقتا می‌تواند موجب کاهش هزینه‌های تعمیر در صنعت هوانوردی کشور شود.
بنابراین در حال حاضر امکان تعمیر یا ساخت قطعات موتور هواپیما در کشور وجود دارد؟
خیر. واقعیت این است که باید بپذیریم نمی‌توانیم همه قطعات هواپیما را تولید و تعمیر کنیم. بعضی از قطعات بسیار حساس و ساخت و تعمیر آنها نیازمند مطالعات بیشتر است ولی بی‌شک به‌زودی می‌‌توانیم از دانش کشورهای ثالثی که به صورت دست‌دوم دانش سازنده‌ها را در اختیار دارند استفاده کنیم. اما حقیقتا رشد و دستیابی به چنین تکنولوژی‌ای یک‌شبه به دست نیامده و نیازمند یک دوره بلوغ است که ما در حال گذر از این دوره هستیم. همان‌طور که گفتم، در این مسیر آنچه بسیار اهمیت دارد موضوع ایمنی است، از این‌رو باید خیلی آهسته و با رعایت مقررات و ضوابط هوانوردی حرکت کنیم.
آیا فضا برای توسعه و فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان درحال حاضر در این حوزه وجود دارد؟
حقیقت این است که بسترسازی برای رشد و توسعه تازه آغاز شده اما نباید انتظار داشته باشیم در این شرایط درک درستی از فعالیت‌های ما وجود داشته باشد و سرمایه‌گذاری‌های کلان در این بخش انجام شود. معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری در این راستا کمک‌های قابل‌تقدیری به شرکت‌های دانش‌بنیان کرده است اما همچنان شرکت‌های دانش‌بنیان حوزه هوانوردی نیازمند حمایت‌های بیشتر دولت و حاکمیت هستند.
در صورت توسعه دانش تعمیر موتور هواپیما و خودکفایی در این حوزه، سالانه چه میزان صرفه‌جویی ارزی در کشور می‌شود؟
تاکنون از میزان مصرف ارز در این بخش آمارگیری دقیقی نشده و میزان ارز مصرفی در بخش تعمیرات موتور هواپیما مشخص نیست. اما با یک مثال ساده می‌توان میزان صرفه‌جویی ارزی را تخمین زد. برای مثال درحال حاضر طبق استعلام‌هایی که انجام داده‌ایم واردات یک نوع پره دست‌دوم قابل‌استفاده برای موتور یک هواپیما بین 6 هزار تا هفت‌هزار دلار هزینه در بر دارد. موتور هواپیمای مورد‌نظر به 64 پره نیاز دارد. به این ترتیب برای تعویض پره‌های یک موتور هواپیما 384 هزار دلار هزینه می‌شود، درحالی که تعمیر و عمردهی یک پره از همین موتور در کشور برای پرواز حدود هزار و 500 ساعت، حدود هفت تا هشت میلیون تومان هزینه در بر دارد. به عبارت دیگر برای تعمیر یک موتور از یک هواپیما با استفاده از دانش و فناوری داخلی 448 میلیون تومان هزینه می‌شود. مثال دیگر اینکه طبق برآوردهای ما قیمت یک قطعه پرمصرف در موتور هواپیمای ایرباس 1800 تا 2000 دلار است، در حالی که تعمیر همان قطعه با استفاده از دانش متخصصان ایرانی حدود دو تا سه میلیون تومان هزینه دارد.
با وجود این چرا چنین امکانی در کشور استفاده نمی‌شود؟
متاسفانه هنوز فضای اعتماد به بخش تعمیرات داخلی در کشور وجود ندارد. من این حق را قائل هستم که این اعتماد وجود نداشته باشد، چراکه تاکنون خطاهایی در این بخش صورت گرفته و متاسفانه برخی شرکت‌های هواپیمایی متضرر شدند، اما معتقدم اگر کمی روی فرآیند تعمیرات دقت شود، شرکت‌های فعال در این حوزه توانمندتر شده و درک درستی از فعالیت آنها در کشور به وجود آید و صنعت هوایی کشور کمتر دچار ضرر و زیان شود. نکته مهم دیگر اینکه متاسفانه نگاه تجاری به بخش تعمیرات همچنان به قوت خود باقی است.به این معنا که برخی سودجویان در این حوزه بیشتر مشتاق تعویض قطعات هستند و تعویض هم در شرایط تحریم بسیار سخت است. در‌واقع وقتی کشوری در شرایط تحریم قرار می‌گیرد این نکته وجود دارد که دلال‌های سوء‌استفاده‌کننده قطعات غیراصل را وارد کشور کرده و به صنعت هوایی تزریق می‌کنند. در این شرایط هرچند سازمان هواپیمایی کشور مسئول نظارت بر این حوزه است اما در حقیقت در توان و ظرفیت این سازمان نیست که به همه این موارد رسیدگی کند. معتقدم همکاران و فعالان این صنعت باید در بخش تعمیرات موتور با وجدان کاری خود اجاره ندهند قطعات بدون اصالت و بدون شناسنامه وارد کشور شود./1360//101/خ
منبع: فرهیختگان
ارسال نظرات