نگاهی به دروس حوزه علمیه نجف اشرف در سال تحصیلی جاری
به گزارش خبرگزاری رسا، به نقل از وسائل، حوزه علمیه نجف با حضور علما و نگاهی به دروس حوزه علمیه نجف اشرف در سال تحصیلی جاریاساتید و شمار زیادی از طلاب مشتاق علم، همچنان پر رونق است. حوزه نجف که بخشی ناگسستنی از هویت حوزههای علمیه شیعه است، امسال نیز با برگزاری درس خارج و سطوح مختلف توسط علما و اساتید در شمیم عطرآگین حرم امیرالمومنین علی(ع) همچنان پویاست.
برای بسیاری جالب است که از برنامه درسی این حوزه اطلاع یابند. در این گزارش سعی شده نگاهی مختصر به نحوه برگزاری درسهای حوزه علمیه نجف در سال جاری داشته باشیم.
دروس حوزه نجف هر سال، در ایام ماه مبارک رمضان به منظور پرداختن به امور تبلیغی تعطیل میشود و معمولاً در اوایل ماه شوال، درسها آغاز میشود و فقط در ایام محرم و اربعین نیز به منظور بهرهبرداری از عزاداری و خدمت به زائرین تعطیل میشود.
بحث خارج در حوزه علمیه نجف
در عالیترین سطح درسی حوزه نجف، درس خارج، امسال نیز برخی از مراجع و علمای نجف همچون آیات فیاض، بشیر النجفی، شیخ محمدباقر الایروانی، شیخ الیعقوبی، سید محمدرضا سیستانی، شیخ هادی آل راضی، شیخ محمد السند و ... حلقه بحث خارج را تشکیل دادند.
از میان این دروس، درس آیت الله اسحاق فیاض، از شنبه تا چهارشنبه صبح ها در دفتر ایشان، واقع در شارع المدینه، برگزار می گردد. درس خارج فقه و اصول شیخ محمد باقرالایروانی روزهای شنبه تا چهارشنبه در مدرسه الغرویه واقع در حرم مطهر حضرت علی(علیه السلام) یکی دیگر از حلقههای شلوغ بحث خارج است.
درس خارج شیخ الیعقوبی نیز همه روزه ساعت پنج عصر در دفتر ایشان برگزار می گردد. شیخ محمد السند نیز بحث خارج اصول، فقه، عقائد و خارج تفسیر نیز از ساعت 8 تا 10 در مسجد عمران بن شاهین حرم مطهر، تشکیل می شود.
درس خارج سید محمدرضا سیستانی فرزند حضرت آیت الله سیستانی نیز به صورت اختصاصی هر روز صبح برای برخی از طلاب در شارع الرسول برگزار می شود.
دروس سطح در حوزه نجف
طلبه های حوزه نجف دروس سطح را معمولاً در دو قالب نظام آموزشی یک مدرسه خاص و یا به صورت آزاد میگذرانند. برخی از طلبهها ترجیح میدهند که در یک مدرسه خاص ثبت نام کنند و تحت برنامه مدون آموزشی منظمی که مدرسه تعیین می کند قرار گیرند.
در این مدارس اساتید و دروس توسط مدرسه اعلام شده، و طلاب موظف به حضور در دروس و رعایت قوانین مدرسه هستند. از جمله این مدارس می توان به مدینه العلم آیت الله سیستانی، جامعه کلانتر در نزدیکی پل های ثوره العشرین، مدرسه حلی و ... اشاره کرد. در سال جاری نیز اغلب این مدارس، طبق برنامه خاص خود دروس را برگزار می کنند.
عده ای دیگر از طلاب ترجیح می دهند متناسب با وقت خود و محبوبیت یک استاد، حداقل در یک یا دو درس از حلقه های درسی آزاد که معمولاً در مساجد و مدارس برگزار می شود، شرکت کنند. از مهمترین مساجد، مسجد جامع سبزواری و مسجد هندی است و از بین مدارس، مدرسه سبزواری، مدرسه حکیم و مدرسه امام خمینی(ره) واقع در شارع الرسول محل برگزاری دروس مختلف ادبیات عرب، شرح لمعه، علل شرائع، مکاسب، کفایه، رجال و.. است.
اغلب دروس آزاد از پایه تا سطع عالی توسط شمار زیادی از اساتید در این مساجد و مدارس که عموماً در اطراف حرم و بیشتر در شارع الرسول واقع شده اند برگزار می شود. در مدرسه امام خمینی(ره) امسال دروس طبق سال های گذشته برقرار است. درس های قواعد فقهی و کفایه توسط سیدعلی خمینی(ره) صبح ساعت 8:30 تا 11 برگزار می شود.
دروس نهایه الحکمه و منظومه توسط سید احمد صافی ساعت 11 تا 12، درس تفسیر نیز توسط شیخ محقق ساعت 11 تا 12 برگزار میشود./1330/ج
( تفاوت اول )
در حوزه های علمیه نجف اشرف درس، کتاب، استاد، ساعت، مدت و زمان درس به صورتی توافقی بین طلبه و استاد تعیین میشود لذا هر طلبه ای با توجه به نیاز و شرایط خود تصمیم به انتخاب امور فوق میگیرد و مانند ایران جبری در کار نیست .
برای مثال بنده طلبه ای را میشناسم که المنطق مرحوم مظفر را در مدت شش ماه تمام کرده است و ایضا شخص دیگری را نیز میشناسم که این کتاب را در مدت سه سال خوانده است
در این اسلوب آموزشی هر کسی با توجه به شرایط، نیاز و توانایی خود مسائل درسی خود را تعیین میکند که باعث پیشرفت سریع تر و عدم اتلاف وقت طلبه میشود.
مثلا شخصی که نمیخواهد اصلا وارد فلسفه بشود و شخصی که میخواد فیلسوف بشود و همچنین شخصی که میخواهد مجتهد بشود و کسی که فقط قصد آگاهی سطحی از مسایل فقهی را دارد در ساختار آموزشی حوزه علمیه ایران یکی هستند و هر دو سیر واحدی را طی میکنند.
اما در نجف اشرف چون طلبه با توجه به شرایط خود تعیین میکند که چه سیری را طی کند، نه وقت کسی پای علمی که قصد ورود به آن را ندارد تلف میشود و نه از سرعت پیشرفت کسی که قصد دارد در علمی صاحب نظر شود کاسته میشود و مشکلاتی از این قبیل وجود ندارد .
فاضل بزرگوار سید جعفر مزارعى روایت کرده : یکى از طلبه هاى حوزه با عظمت نجف از نظر معیشت در تنگنا و دشوارى غیر قابل تحملّى بود . روزى از روى شکایت و فشار روحى کنار ضریح مطهّر حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) عرضه مى دارد : شما این لوسترهاى قیمتى و قندیل هاى بى بدیل را به چه سبب در حرم خود گذارده اید ، در حالى که من براى اداره امور معیشتم در تنگناى شدیدى هستم ؟! شب امیرالمؤمنین (علیه السلام) را در خواب مى بیند که آن حضرت به او مى فرماید : اگر مى خواهى در نجف مجاور من باشى اینجا همین نان و ماست و فجل و فرش طلبگى است ، و اگر زندگى مادّى قابل توجّهى مى خواهى باید به هندوستان در شهر حیدرآباد دکن به خانه فلان کس مراجعه کنى ، چون حلقه به در زدى و صاحب خانه در را باز کرد به او بگو :
به آسمان رود و کار آفتاب کند .
پس از این خواب ، دوباره به حرم مطهّر مشرف مى شود و عرضه مى دارد : زندگى من اینجا پریشان و نابسامان است ، شما مرا به هندوستان حواله مى دهید !! بار دیگر حضرت را خواب مى بیند که مى فرماید : سخن همان است که گفتم ، اگر در جوار ما با این اوضاع مى توانى استقامت ورزى اقامت کن ، اگر نمى توانى باید به هندوستان به همان شهر بروى و خانه فلان راجه را سراغ بگیرى و به او بگویى: (به آسمان رود و کار آفتاب کند) ، پس از بیدار شدن و شب را به صبح رساندن ، کتاب ها و لوازم مختصرى که داشته به فروش مى رساند، و اهل خیر هم با او مساعدت مى کنند تا خود را به هندوستان مى رساند و در شهر حیدرآباد سراغ خانه آن راجه را مى گیرد ، مردم از این که طلبه اى فقیر با چنان مردى ثروتمند و متمکن قصد ملاقات دارد ، تعجب مى کنند !!
وقتى به در خانه آن راجه مى رسد در مى زند ، چون در را باز مى کنند ، مى بیند شخصى از پله هاى عمارت به زیر آمد ، طلبه وقتى با او روبرو مى شود مى گوید: (به آسمان رود و کار آفتاب کند) ، فوراً راجه پیش خدمت هایش را صدا مى زند و مى گوید : این طلبه را به داخل عمارت راهنمایى کنید ، و پس از پذیرایى از او تا رفع خستگى اش وى را به حمام ببرید ، و او را با لباس هاى فاخر و گران قیمت بپوشانید . مراسم به صورتى نیکو انجام مى گیرد ، و طلبه در آن عمارت عالى تا فردا عصر پذیرایى مى شود .
فردا دید محترمین شهر از طبقات مختلف چون اعیان و تجار و علما وارد شدند ، و هر کدام در آن سالن پر زینت در جاى مخصوص به خود قرار گرفتند ، از شخصى که کنار دستش بود ، پرسید : چه خبر است ؟ گفت : مجلس جشن عقد دختر صاحب خانه است . پیش خود گفت : وقتى به این خانواده وارد شدم که وسایل عیش براى آنان آماده است . هنگامى که مجلس آراسته شد ، راجه به سالن درآمد ، همه به احترامش از جاى برخاستند ، و او نیز پس از احترام به مهمانان در جاى ویژه خود نشست .نگاه رو به اهل مجلس کرد و گفت : آقایان من نصف ثروت خود را که بالغ بر فلان مبلغ مى شود از نقد و مِلک و منزل و باغات و اغنام و اثاثیه به این طلبه که تازه از نجف اشرف بر من وارد شده مصالحه کردم ، و همه مى دانید که اولاد من منحصر به دو دختر است ، یکى از آنها را هم که از دیگرى زیباتر است براى او عقد مى بندم ، و شما اى عالمان دین ، هم اکنون صیغه عقد را جارى کنید .
چون صیغه جارى شد ، طلبه که در دریایى از شگفتى و حیرت فرو رفته بود ، پرسید : شرح این داستان چیست ؟
راجه گفت : من چند سال قبل قصد کردم در مدح امیرالمؤمنین (علیه السلام) شعرى بگویم ، یک مصراع گفتم و نتوانستم مصراع دیگر را بگویم . به شعراى فارسى زبان هندوستان مراجعه کردم ، مصراع گفته شده آنها هم چندان مطلوب نبود ، به شعراى ایران مراجعه کردم ، مصراع آنان هم چندان چنگى به دل نمى زد ، پیش خود گفتم : حتماً شعر من منظور نظر کیمیا اثر امیرالمؤمنین (علیه السلام) قرار نگرفته است ، لذا با خود نذر کردم اگر کسى پیدا شود و مصراع دوم این شعر را به صورتى مطلوب بگوید ، نصف دارایى ام را به او ببخشم ، و دختر زیباتر خود را به عقد او در آورم .
شما آمدید و مصراع دوم را گفتید ، دیدم از هر جهت این مصراع شما درست و کامل و تمام و با مصراع من هماهنگ است . طلبه گفت : مصراع اول چه بود ؟ راجه گفت : من گفته بودم :
به ذرّه گر نظر لطف بوتراب کند
طلبه گفت : مصراع دوم از من نیست ، بلکه لطف خود امیرالمؤمنین (علیه السلام) است . راجه سجده شکر کرد و خواند :
به ذرّه گر نظر لطف بوتراب کند *
به آسمان رود و کار آفتاب کند