نشست «فقه و رانت و رابطه آن با عدالت در راستای تحقق بیانیه گام دوم»

به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی، نشست علمی «فقه و رانت و رابطه آن با عدالت در راستای تحقق بیانیه گام دوم» از سلسله نشست های علمی همایش ملی «بیانیه گام دوم انقلاب و تمدن نوین اسلامی» در تالار امام مهدی (عج) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با ارائه حجج اسلام والمسلمین مجید رضایی «عضو هیئت علمی دانشگاه مفید»، محمدرضا یوسفی «عضو هیئت علمی دانشگاه مفید» و دبیری حجت الاسلام والمسلمین علیرضا فجری برگزار شد.

در این نشست علمی، حجت الاسلام والمسلمین رضایی در تعریف یکی از مهمترین مصادیق رانت اظهار داشت: رِنت یا رانت از اجاره زمین نشأت گرفته است که به دریافت سود بدون هیچ زحمتی و بدون هیچ اقدام خاصی «رانت» اطلاق می شود؛ مانند داشتن زمین کشاورزی مرغوب نسبت به زمین غیرمرغوب که زمین مرغوب به خاطر ویژگی هایی که دارد، بدون هیچ زحمتی سود بیشتری دارد.

وی گفت: در رابطه با حکم فقهی رانت می توان گفت بحث رانت الزاماً بحث حلال و حرام نیست؛ به رانت در دیدگاه اقتصادی، عناوینی مانند رشوه و کلک و احتکار و مانند آن اطلاق نمی شود، بلکه امتیازهای ویژه ای است که به برخی افراد بدون انجام کار خاصی تعلق میگیرد.

عضو هیئت علمی دانشگاه مفید تصریح کرد: در رانت هیچ ظلمی وجود ندارد و دخالت در بازار هم نیست، بنابرین نمیتوان از لحاظ فقهی حکم به تحریم آن کرد؛ رانت بحث علمی است و لذا لزوماً امری غیرقانونی نیست؛ گاهی انحصاری که با رانت ایجاد می شود، به گونه ای است که روی میزان مصرف تأثیر گذاشته و آن را کم و زیاد میکند.

سپس، حجت الاسلام والمسلمین یوسفی ضمن جدید دانستن اصطلاح رانت اظهار داشت: برای تاریخچه رانت چهار مفهوم یا مرحله متصور است: مرحله اول کمبود به خاطر عوامل طبیعی بوده، مرحله دوم مربوط به مداخله دولت است، مرحله سوم مفهومی اطلاعاتی می باشد و مرحله آخر مفهومی به نام رانت پیش برنده و عقب برنده یا رانت مولد و غیرمولد است.

وی در تعریف جامع از رانت، گفت: با مقایسه سودی که یک عامل تولیدی در شرایط رقابت به دست می آورد و مقدار سودش در غیر شرایط رقابت، «رانت» اطلاق میشود.

عضو هیئت علمی دانشگاه مفید با بیان این که بین رانت و فساد تمایز است، تصریح کرد: فساد سوء استفاده از قدرت برای منافع شخصی است ولی هر نوع رانتی فساد نیست.

وی افزود: عوامل رانت مشتمل بر چهار قسم عامل طبیعی، مداخله های دولت، عدم تقارن اطلاعات و سایر عوامل است؛ در این میان، برخی از عوامل ذکر شده با فساد برابری ندارند، بنابراین نمی توان رانت را با فساد یکی دانست.

در ابتدای این نشست، حجت الاسلام والمسلمین فجری خلاصه ای از اهمیت رانت، تعریف و اقسام رانت، مصادیق رانت ارائه و به سؤالاتی در این زمینه اشاره کرد.

در ادامه، اساتید ارائه کننده نقطه نظراتی در سایر محورهای جلسه مطرح کردند و به سؤالات حاضران در این نشست پاسخ دادند که از جمله این سؤالات عبارت از این که تعریف دقیق رانت از منظر فقهی چیست؟ آیا همه انواع رانتها حرام و مشمول قاعده کلی اکل مال به باطل هستند یا اینکه میتوان برخی از آنها را حلال دانست؟ آیا قانون گذار با رانت مقابله کرده یا اینکه خود نیز به رانت دامن زده است؟ وظیفه حوزه و نخبگان در رابطه با مقابله با رانت برای اجرای عدالت در جامعه و تحقق بیانیه گام دوم انقلاب؟ و در پایان به جمع بندی مباحث پرداختند./822/ج