سرمقاله؛
شهید مطهری معلمی برای همه زمان‌ها
آنچه می‌توان به عنوان بهره همه معلمان از خط مشی استاد مطهری ارائه کرد عبارت است از ضرورت جامعیت شناختی، گرایشی و رفتاری در مسیر تعلیم و تربیت.
به گزارش خبرگزاری رسا، نامگذاری سالروز شهادت استاد مطهری به نام روز معلم در حالی است که بسیاری از اساتید، ملازمان و شاگردان ایشان معلمانی شهیر و مطرح بوده و برخی نیز به مرتبه شهادت نائل شده‌اند؛ اما وجه تسمیه روز ۱۲ اردیبهشت به نام معلم چیست؟
پاسخ این سوال را می‌توان با مراجعه به کتاب تعلیم و تربیت در اسلام ایشان دریافت؛ آنجا که شرط تعلیم و تربیت را تکمیل مثلث شناخت، گرایش و رفتار می‌شمرد و خود نیز در مقام عمل تا پایان عمر به این نظریه پایبند می‌ماند و همین امر سبب تمایز ایشان نسبت به بسیاری از اساتید و معلمان معاصر می‌شود. اما وجوه شناختی، گرایشی و رفتاری نظام تربیتی ایشان در مقام نظر و عمل چیست؟
الف. جنبه شناختی. بروز جنبه شناختی ایشان را در چهار محور می‌توان مشاهده کرد.
اول: جامعیت. جمع تعبد و تعقل نمونه بارز این ویژگی است. زمانی که در کتاب جاذبه و دافعه علی علیه‌السلام به نقد خوارج می‌پردازد، با سلاح تعقل به جنگ قشری‌نگری و تصلب رفته و خوارج را به باد انتقاد می‌گیرد. در عین حال زمانی که در کتاب آزادی معنوی از عبادت و دعا بحث می‌نماید، اوج تعبد خویش به ماثورات واصله از معصومین علیهم‌السلام را به نمایش می‌گذارد.
دوم. شفافیت و قاطعیت. شفافیت در تبیین حقیقت را می‌توان در اظهار نظر صریح ایشان نسبت به روحانیت و وظایف و آسیب‌های بالقوه و بالفعل آن‌ها در کتاب ده گفتار مشاهده کرد. همچنین قاطعیت و دوری از مجامله در پافشاری ایشان جهت برخورد جدی و عادلانه با نیرو‌های خودسر در ابتدای انقلاب قابل مشاهده است.
سوم. تکلیف‌گرایی. نگارش مقالات حقوق زن در دفاع از مبانی اسلامی در مجله نه‌چندان خوشنام زن روز در میان اقشار متدین، در پاسخ به مطالب آقای مهدوی زنجانی نمونه بارز عمل به تکلیف با حداکثر زمان‌شناسی و ازخودگذشتگی است. سخنرانی‌های ناظر به خدمات متقابل اسلام و ایران که پرشورترین سخنرانی ایشان بوده است، نمونه دیگری از تکلیف گرایی در پاسخ به شبهات و دفاع از حریم معارف دینی است.
چهارم. آینده‌نگری. تبیین ریشه‌های انقلاب اسلامی ایران و بایسته‌های حفظ و تداوم آن در کتاب آینده انقلاب اسلامی در ماه‌های منتهی به پیروزی انقلاب و سه ماه پس از آن به صورتی است که پس از گذشت چهل سال درصد صحت و اتقان آن از جهت تطبیق با نیاز‌ها و آسیب‌های امروزین در جامعه اسلامی هر خواننده‌ای را به اعجاب وا می‌دارد.
ب. جنبه گرایشی. بُعد گرایشی و تمایلات ایشان در ابعاد ذیل نمایان است.
اول. رعایت انصاف. مراعات جانب انصاف در قبال موافق و مخالف صفتی است که جز در سایه خودسازی و مناعت طبع حاصل نمی‌شود که نمونه آن در برخورد ایشان با برتراند راسل نمایان است. در کتاب اخلاق جنسی در اسلام و جهان غرب شدیدا نظرات وی را نقد می‌نماید، اما در کتاب مسئله شناخت نقاط قوت نظریه شناختی وی را تبیین و آن را تایید می‌کند.
دوم. غیرت دینی. این ویژگی استاد در تقابل ایشان با التقاطیون قابل رصد و مشاهده است. ایشان می‌گوید هنگامی که کتاب توحید و ابعاد گوناگون آن (نوشته سرکرده یا یکی از سرکردگان گروهک فرقان) را مطالعه کردم، یک هفته تب کردم. توضیح آنکه این کتاب با ظرافت عجیبی در سوءاستفاده از مفاهیم دینی توان گمراه نمودن بسیاری از افراد کم‌اطلاع از مبانی دینی را داشته است.
سوم. اخلاص. در تشریح اخلاص استاد همین بس که هنگامی که در اواخر عمر با حسرت به کتابخانه خویش می‌نگریسته و از علت آن سوال می‌شود، می‌گوید: مدت‌هاست مایلم کتاب‌های مورد علاقه‌ام را مطالعه کنم ولی ضرورت پاسخ به شبهات جامعه مرا موظف به مطالعات و نگارش مطالب دیگری می‌نماید.
چهارم. حریت در انجام وظیفه. این ویژگی استاد را که به نظر برخی زمینه‌ساز شهادت ایشان شد، می‌توان در نگارش مقدمه کتاب علل گرایش به ما دیگری مشاهده کرد. ایشان با ملاحظه التقاط برخی گروه‌های نوظهور در کشور، مقدمه این کتاب را نگارش و مستقیما انتقاد را متوجه آن‌ها ساخت و همین امر سبب حذف فیزیکی ایشان توسط افرادی شد که از پاسخ به استدلالات ایشان عاجز بودند.
ج. جنبه رفتاری. در تبیین بُعد رفتاری استاد اشاره به نکات ذیل مفید فایده است.
اول. تعبد و تهجد مستمر. این جنبه از ابعاد استاد شهید کم‌تر مورد توجه قرار گرفته است و این در حالی است که ولی معظم فقیه می‌فرمایند: «ایشان وقتی مشهد میآمد، خیلی از اوقات به منزل ما وارد میشد، … هر شبی که ما با مطهری رحمت الله بودیم، این مرد نیمه شب تهجد با آه و ناله داشت. یعنی نماز شب میخواند و گریه میکرد، به طوری که صدای گریه و مناجات او افراد را از خواب بیدار میکرد.»
دوم. تاسیس حسینیه ارشاد. استاد در سال ۱۳۴۶ به کمک دوستان اقدام به تأسیس مؤسسه حسینیه ارشاد به منظور انجام فعالیت‌های فرهنگی ازجمله ایراد سخنرانی، برگزاری کنفرانس و… کرد. این مرکز در ادامه محل تجمع پرشور جوانان و خطبایی همچون دکتر شریعتی شده و به یکی از مراکز جدی پشتیبان انقلاب اسلامی تبدیل شد.
سوم. نقش‌آفرینی در انقلاب. تاثیرگذاری ایشان در انقلاب با حضور و دستگیری و بازداشت چهل و سه روزه در قیام پانزده خرداد آغاز می‌شود. در سال‌های ۴۸ و ۵۱ مجددا دستگیر شده و از سال ۵۳ تا پیروزی انقلاب ممنوع‌المنبر می‌شود. نهایتا نیز مسئولیت خطیر تشکیل شورای انقلاب و کمیته استقبال از حضرت امام (ره) بر عهده ایشان قرار می‌گیرد.
در پایان آنچه می‌توان به عنوان بهره امروزین همه معلمان و اساتید از مشی علمی و عملی استاد شهید ارائه کرد عبارت است از ضرورت جامعیت شناختی، گرایشی و رفتاری در مسیر تعلیم و تربیت جهت نیل به اهداف عالیه انقلاب اسلامی ایران. /۱۰۱/۹۶۹/م
منبع: رسالت
ارسال نظرات