رییس دانشگاه باقرالعلوم تأکید کرد؛ مدیریت "فضای مجازی" نیازمند آگاهی همگانی

اشاره: فضای مجازی در عرصه اجتماعی به دنبال تغییر اندیشه و رویکرد زندگی مردم است. وقتی مردم با مطالعه و مشاهده اتفاقات گوناگون به یک بینشی می‌رسند و نسبت به همان قضاوت‌های خویش را حاکم می‌کنند، باید به دنبال این بود که این بینش به کدام سمت حرکت می‌کند و دشمن در حال برنامه‌ریزی و اجرای کدام طرح است.

به همین مناسبت حجت الاسلام و المسلمین شمس الله مریجی رئیس دانشگاه باقرالعلوم در گفت‌وگو با خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا درباره مسئله اجتماع، مردم و نقش فضای مجازی در زندگی مردم به بحث و تبادل نظر پرداخته است.

رسا ـ مهمترین راه برای رسیدن به یک رسانه مستقل در حوزه فضای مجازی چه چیزی می‌تواند باشد؟

باید بزرگان بنشینند و سال‌ها روی این موضوع کار کنند و خداوند هم کمک می‌کند، همان طور که در مباحث هسته‌ای موفق شدیم و دستاوردهای زیادی به دست آمد و دشمن را به زانو در آوردیم. باید تلاش کنیم تا رسانه خودمان را داشته باشیم، چون دشمن به دنبال منافع خودشان است و هیچ وقت با ما دوستی نخواهد کرد.

الان موشک نقطه زن داریم، این موشک برمبنای ارزش‌هایمان ساخته شده است و چرا در مسائل دیگر نمی‌توانیم چنین پیشرفتی داشته باشیم؟ به دلیل اینکه در مسائل دیگر منحرف شده‌ایم و دشمن ما را در زمین خودش می‌برد، اما اگر خودمان زمینی برای بازی داشته باشیم، دیگر به سمت زمین دشمن نخواهیم رفت. آن موقع، زمانی است که توفیقات خواهیم داشت، همانطور که در عرصه‌های مختلف از جمله استقلال کشور ما به موفقیت‌های زیادی دست پیدا کردیم.

دشمن به هیچ کشوری اجازه استقلال نمی‌دهد

ما در کشورمان توانستیم که برای خودمان تصمیم بگیریم، در هیچ کجای دنیا پیدا نخواهید کرد که بتواند به تنهایی حکومتش را جلو ببرد، به تنهایی تصمیم بگیرد و هیچ کجا نیست که چنین باشد. به عنوان مثال وقتی نظریه تکاملی داروین جزء دروس آمریکایی شد، چون این نظریه با وضعیت کلان مسیحیت منافات داشت؛ خانواده‌ها، فرزندانشان را از مدرسه بیرون آوردند و اجازه ندادند تا به مدرسه بروند و گفتند: «تا زمانی که این نظریه در کتاب‌های فرزندانمان باشد، ما اجازه نمی‌دهیم تا بچه‌هایمان به مدرسه بیایند.»

به همین خاطر حکومت مجبور شد تا آن نظریه را از کتاب‌ها حذف کند. بنابراین اگر مردم همراه نمی‌کردند یا نمی‌خواستند ورود کنند، در برابر آنها نمی‌توانستند کاری کنند. اول باید روی آگاهی بخشی عمومی اهتمام داشت تا مردم متوجه بشوند که مشکل کجاست و اگر مردم بفهمند، قطعا همراهی خواهند کرد.

رسا ـ در حال حاضر نسبت مردم جامعه ما با انقلاب اسلامی چگونه است؟

چیزی که در 22 بهمن می‌بینیم، این است که مردم با مشکلات و فشار اقتصادی زیادی که به آنها وارد شده است، ولی دست از نظام بر نمی‌دارند و در راهپیمایی شرکت می‌کنند ولی از دست این وضعیت اقتصادی عصبانی هستند. وقتی از همین مردم سوال می‌کنید که چرا در راهپیمایی شرکت کرده‌ای؟ در پاسخ به تو می‌گوید که ما به استقلال سیاسی رسیدیم و این مسئله دیگری است که باید بدان پرداخت.

این اتفاق برای این افتاد که مردم فایده و توانمندی نظام را فهمیده‌اند و به همین خاطر محکم می‌ایستند، حتی در فضاهای دیگر هم برود بر عقیده خویش باقی است.

رسا ـ با توجه به سنتی بودن جامعه ما و رفتن آن به سمت جامعه مدرن، چه اتفاقاتی در این جامعه رخ خواهد داد؟

دورکیم معتقد است که جامعه مکانیکی و ارگانیکی یا به تعبیری جامعه سنتی یا صنعتی و مدرن داریم. جامعه سنتی بر مبنای تشابه است، یعنی بین افراد مشابهت‌هایی وجود دارد که باعث می‌شود رفتارهایی شکل بگیرد، تشابه در دین، ارزش‌ها و باورها رخ می‌دهد و زمانی که نگرش افراد شبیه هم باشد، رفتارهای دیگر آنها نیز متشابه خواهد شد و ارتباطات، همبستگی بسیار مهمی خواهد بود.

این جامعه دچار از هم‌گسیختگی اجتماعی نخواهد شد. زمانی که جامعه به سمت مدرنیته برود، بر اساس تشابه کار و شغل شکل می‌گیرد و وقتی باورها عوض شد، رفتارها هم عوض می‌شود. به همین خاطر عمده‌ترین تفاوت بین جامعه مدرن و سنتی نگرش‌های افراد متکثر، متفاوت و متعهد به نگرش موجود خویش است و به همین خاطر می‌بینید که در جامعه مدرن افراد زیادی در مقابل هم قرار می‌گیرند ولی در جامعه سنتی اینگونه نیست.

در جامعه سنتی که مبنا دین است، امور هم مبتنی بر دین است. روایتی هست که می‌فرماید اگر صبح بشود و مومن به امور مسلمانان اهتمام نداشته باشد، پس مسلمان نیست. در زندگی مدرن هر کسی به فکر بنیاد زندگی خودش است، حتی به فرزند خودش هم کاری ندارد و فقط خودش کارهایش را انجام می‌دهد.

رسا ـ با توجه به صحبت‌های شما، امروز ما به سمت جامعه مدرن حرکت می‌کنیم؟

در مورد جامعه مدرن نشانه‌هایی وجود دارد، البته ما نه سنتی مطلق و نه مدرن مطلق هستیم. من به عنوان محقق اجتماعی به شما می‌گویم که برای اینها برنامه‌ریزی شده است تا جامعه ما را به سمت مدرنیته بکشند و جهانی‌سازی اتفاق بیفتد. جهانی شدن امر مطلوبی است و باید اتفاق بیفتد ولی اشتباه نشود، باید تا جایی پیش برویم که در نهایت به جامعه مهدوی ختم شود ولی جهانی سازی با ایجاد تشتت نگرش و عدم شکل‌گیری هویت واحد، باعث می‌شود تا زر و زورمندان جوامع را به سمت جهانی سازی دیگری بکشند.

جهانی‌سازی که هدفش رسیدن به منافع اقتصادی است و برای همین تلاش می‌کنند تا جوامع را از سنتی بودن دربیاورند، چون جامعه سنتی بر اساس باورهایش هویت مخصوصی دارد و اگر فردی در جامعه هویت مخصوص به خود را داشته باشد، افراد دیگر نمی‌توانند روی او تاثیر بگذارند و ما در معرض ابتلا هستیم و یکی از وسایل همین ابتلا فضای مجازی است که جامعه ما را به سمت مدرنیته می‌کشاند.

رسا ـ رویکرد شما به این تغییرات چگونه است و چطور باید با این تغییرات مواجه شد؟

اعتقاد من این است که باید برخوردهایمان نرم‌افزاری باشد، ابتدا نیازهای واقعی افراد به خودشان معرفی شود و ثانیا آسیب‌ها و مشکلات این ابزارها را برای افراد بگوییم. بایستی آگاهی و تبیین کنیم، چون افراد در حال مبتلا شدن به آن هستند؛ مانند مواد مخدر که ابتدا لذت‌بخش است؛ ولی وقتی به سمت آن می‌روید از آن حالت سستی و راحتی لذت می‌برید.

در کشورهایی همچون چین و آمریکا که اطلاع دارم، بیمارستان‌هایی برای رفع اعتیاد به فضای مجازی و اینترنت درست کردند. چرا که همین معضل هم نوعی بیماری است و باید با آن مقابله کرد. بایستی مشکلات پیرامون فضای مجازی گفته شود و آگاهی‌بخشی کنیم و بعد تنبه داده شود. کاری کنیم که برای بالای 50 درصد افراد تهدید بودن فضای مجازی مطرح شود و مقابله و راه چاره برایشان مهم شود.

جامعه ما در مقابل فضای مجازی احساس خطر نمی‌کند

هنوز افراد به این باور نرسیدند که فضای مجازی چه خطراتی دارد و نمی‌دانند که برای چه باید چیز جدیدی تولید کنیم؟ افراد جامعه زمانی خطر را احساس می‌کنند که متوجه آسیب‌های آن موضوع شوند و برایش راهکارهای جدید ارائه می‌دهند. ابتدا باید نرم افزار و بعد سخت افزار مطلوب و متناسب با جامعه تولید کنیم تا بتوانیم با تولیدات داخلی در برابر تولیدات خارجی و خطرات آن مقابله کنیم.

رسا ـ نظر شما نسبت به نهضت نرم‌افزاری و وظایفی که بردوش مجموعه‌های انقلابی است، چیست؟

گاندی در مبارزه با انگلیسی‌ها از لباس خودش شروع کرد و از همین رو نیز موفق شد، اگر بخواهیم در مقابل فضای مجازی دشمن مبارزه کنیم و این محیط را ملی کنیم، باید همت همگانی و بسیج عمومی صورت گیرد، چون دولت و وزارتخانه‌ها به تنهایی نمی‌توانند و همه مردم باید در کنار هم باشند. وقتی دست به دست هم دادند و کار را به جلو بردند، به نتیجه مطلوب می‌رسند.

حوزه و دانشگاه باید بخش تولید محتوا را در دست گیرد و صنعت به تولید سخت‌افزار بپردازد و برای افق‌های بلند مدت باید افق‌هایی را طراحی کنیم در مقابل دشمن بایستیم. این کار هم هزینه دارد و به اندازه‌ای که دشمن فعالیت می‌کند، ما باید دو برابر تلاش کنیم و گرنه اگر به اندازه آنها کار کنیم، هنوز در زمین آنها در حال بازی هستیم. /882/گ403/س

خبرنگار: مهدی کمالی