شیوه های رفع تعارض علم و دین از دیدگاه علامه طباطبایی
حجت الاسلام جواد گلی استاد فلسفه حوزه و دانشگاه در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا، با اشاره به ایام بزرگداشت علامه طبابطایی به تبیین بحثی درباره شیوه هایی که علامه طباطبایی برای رفع تعارض علم و دین ارائه کرده است پرداخت و عنوان کرد: مسأله تعارض میان علم و دین در جهان غوب، به ویژه پس از ظهور علم جدید در دوران رنسانس مورد توجه قرار گرفته است.
وی افزود: برای نمونه، نظراتی مانند فرضیه تکامل داروین با دیدگاه کتاب مقدس درباره خلقت انسان از خاک ناسازگار بود و نظریه خورشید مرکزی کوپرنیک دیدگاه زمین مرکزی که کلیسا به آن اعتقاد داشت، در تضاد بود و اندیشمندان غربی برای برون رفت از این تعارض ها، راه حل هایی ارائه کرده اند.
حجت الاسلام گلی با بیان این که در دو قرن اخیر نیز بحث تعارض میان علم و دین در جهان اسلام رواج یافته است، تصریح کرد: برخی کوشیده اند دین اسلام را ناسازگار با علم معرفی کنند و بدین منظور به پندار خود شواهدی برای اثبات مدعای شان ارائه کرده اند.
وی اضافه کرد: برای نمونه، تعارض باور به خدا در اسلام با نظریه تکامل انواع یا تعارض علم با مدعیات قرآن در زمینه خلقت بدون واسطه آدم از خاک، خروج نطفه از میان صلب و سینه، مدعای قرآن درباره آسمان های هفت گانه، اصابت شهاب ها به شیاطین، معرفی قلب به عنوان عامل ادراک و نه مغز و دیوانه شدن بشر به علت تماس شیطان با از مواردی است که به عنوان شاهدی برای تأیید تضاد اسلام با علم ارائه کرده اند.
استاد حوزه و دانشگاه عنوان کرد: در مقابل، متفکران اسلامی راه هایی را برای رفع تعارض های ادعایی عرضه کرده اند از جمله علامه طباطبایی(ره) شیوه هایی را برای رفع تعارض علم و دین مطرح کرده است که به نظر بحث مهمی می رسد و مجمع عالی حکمت اسلامی نیز در این باره نشستی را برگزار کرده است.
وی در ادامه با اشاره به نگرش علامه در مورد دین و علم یادآور شد: چیستی دین از دیدگاه علامه طباطبائی آن چیزی است که ویژگی هایی را داشته باشد، از جمله این که از جهت محتوا، دین مشتمل بر معارفی درباره مبدأ و معاد و دارای قوانین اجتماعی، عبادی و معاملی و دربردارنده امور اخلاقی است و از جهت مبدأ، از راه وحی و نبوت به دست بشر رسیده است.
حجت الاسلام گلی افزود: علامه در ادامه ضمن تعریف علم به شبهات در این باره پاسخ می دهد، از جمله این که به باور علامه طباطبایی(ره) نیافتن امور ماورای طبیعی مانند روح مجرد در تجارب علمی نمی توان دلیلی بر وجود نداشتن انها دانست، زیرا نهایت چیزی که با تجربه ثابت می شود نیافتن اموری فراتر از قلمرو تجربه است، ولی یافتن چیزی دلیل بر وجود نداشتن آن نیست.
وی با اشاره به حل شبهه ناسازگاری وقوع معجزات با علم از سوی علامه طباطبایی(ره) ابراز داشت: به نظر علامه طباطبایی(ره) بحث از معجزات خارج از قلمرو علم است، زیرا محدوده نظر علمی و طبیعی سطح مشهود نظام علت و معلول طبیعی است و تجارب علمی و فرضیاتی که تبیین کننده حوادث مادی است، مربوط به این سطح است، از این رو حس و تجربه نمی تواند حوادث خارق العاده را تصدیق کند.
این مدرس فلسفه اسلامی در ادامه اضافه کرد: برای نمونه برخی شق القمر را به دست پیامبر گرامی اسلام(ص) که در برخی متون دینی به آن اشاره شده است را به علم ناسازگار می دانند، ولی علامه طباطبایی(ره) بر آن است که شکافته شدن ماه از سوی آن حضرت مستفاد از قرآن و روایات مستفیض است و نمی توان وقوع این حادثه را انکار کرد؛ زیرا این پدیده خارق العاده و معجزه است و وقوع چنین حوادثی ممکن است و دلیلی بر محال بودن شان وجود ندارد./1330/ت۳۰۲/ج