تأثیر شگرف علامه طباطبایی بر اندیشه های هانری کربن

حجت الاسلام والمسلمین مسعود آذربایجانی عضو هیأت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا، با اشاره به ایام بزرگداشت علامه طباطبایی(ره) به تبیین نقش این عالم بزرگ در احیای علوم عقلی پرداخت و عنوان کرد: ایشان در این راستا چند اقدام اساسی داشتند، اولین اقدام این بود که دروس عقلی و فلسفی که در حوزه محجور بود را هم خودشان دایر کردند و هم اینکه با تربیت شاگردان در این زمینه این علوم را ترویج دادند که مسأله ای بسیار مهم و زیربنایی به شمار می رود.

وی افزود: اقدام دوم ایشان تألیف کتاب هایی در این زمینه تألیف بود، به عبارت دیگر در زمانی که اکثر علما به فقه و اصول می پرداختند علامه طباطبایی(ره) تألیفاتی را در زمینه علوم عقلی از جمله فلسفه با نوشتن آثاری مثل بدایه الحکمه ونهایه الحکمه به جامعه علمی حوزه عرضه کردند.

حجت الاسلام والمسلمین آذربایجانی ادامه داد: این کتاب ها آن قدر اهمیت پیدا کرد که جزو کتاب های درسی شد و بیش از چهار دهه در حوزه های علمیه محوریت تدریس و تدرّس است و همین طور اصول فلسفه و روش رئالیسم و کتاب های دیگری نیز در زمینه های علوم عقلی از علامه طباطبایی به یادگار مانده است.

وی در بخش دیگری از این گفت‌وگو با بیان این که شاگردان علامه طباطبایی(ره) هرکدام جزو اساتین و اساتید فن فلسفه و حکمت به شمار می روند، گفت: از جمله آن ها حضرت آیت الله جوادی آملی، شهید مطهری(ره)، علامه حسن زاده آملی و آیت الله مصباح یزدی هستند که هرکدام منشأ خدمات و برکات زیادی در حوزه شده اند و خود این مسأله که یک قدم بزرگ محسوب می شود.

استاد حوزه و دانشگاه در ادامه با اشاره به نقش چهارم علامه طباطبایی(ره) در احیای علوم عقلی یادآور شد: کار بزرگ دیگر ایشان تبیین و تحلیل معارف اسلامی با زبان عقلی و استدلالی بود که قابل نشر در این زمان باشد؛ یک نمونه بارز این مسأله را ما در کتاب شریف تفسیر المیزان می بینیم.

وی تلفیق مبانی نقلی را با عقلی از شگردهای علام طباطبایی عنوان کرد و بیان داشت: ایشان در تفسیر المیزان بسیاری از آیات قرآن و مفاهیم و گزاره های قرآنی با روش عقلی و استدلالی تبیین کرده اند تا برای همه افراد حتی غیر مسلمانان قابل پذیرش باشد و آیات قرآن را بسیار مستدل ارائه کرده اند تا در دیگر مجامع نیز قابلیت طرح و بیان داشته باشد.

حجت الاسلام والمسلمین آذربایجانی یادآور شد: نقش پنجم علامه گفت‌وگو های ایشان با اندیشمندان بزرگ است که بخشی از آنها داخلی از دانشگاه های خودمان بود، مثل دکتر سید حسین نصر یا دکتر شایگان که بارها خدمت ایشان می رسیدند و از دریای معارف ایشان استفاده می کردند و برخی اندیشمندان خارجی از جمله هانری کربن نیز متأثر از اندیشه های علامه طباطبایی(ره) است.

وی با بیان این که بخشی از آثار شیعه و معارف اسلامی فلسفی و اسلامی شیعی در اروپا از جمله کشورهای فرانسوی زبان از طریق هانری کربن منتشر می شد، گفت: این آثار همگی برگرفته از اندیشه های علامه طباطبایی(ره) بود؛ او در جریان مذاکرات خود با علامه طباطبایی می‌گوید: به عقیده من، مذهب تشیع تنها مذهبی است که رابطه هدایت الهی را میان خدا و خلق برای همیشه نگه داشته، پیوسته ولایت را زنده و پابرجا می‌دارد و به اعتقاد من، تمامی ادیان حقیقتی را دنبال می‌نمایند؛ اما تنها مذهب تشیع است که به این حقیقت لباس دوام و استمرار پوشانیده و معتقد است که این ویژگی میان عالم انسانی و الوهی برای همیشه باقی است.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در پایان خاطرنشان کرد: سید حسین نصر نیز در زبان انگلیسی و در کشور آمریکا مباحث زیادی با قرائت شیعی از اسلام منتشر شده است که متأثر از اندیشه های علامه است./1330/ت۳۰۲/ج