وجود کتب کهن از امام محمدباقر در کتابخانه آستان قدس
به گزارش خبرگزاری رسا در مشهد، حجت الاسلام نوری‌نیا، رئیس اداره مخطوطات سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی با این توضیح که امام پنجم شیعیان، به گفته بیشتر مورخان، در سال 57 هجری قمری چشم به جهان گشوده است و سوم ماه صفر را روز ولادت ایشان اعلام کرده‌اند، افزود: مجموعه نفیسی شامل بیش از یک هزار و 500 نسخه خطی و چاپ سنگي با موضوع امام محمد باقر(ع) و به طور کلی درباره چهارده معصوم علیهم‌السلام که در گنجينه کتب خطي کتابخانه مرکزي آستان قدس رضوي نگهداري مي‌شود، پیوسته مورد استقبال پژوهش‌گران بوده است.
وی ابتدا به نسخهای خطی با عنوان «مناظره امام باقر(ع) با حجاج» اشاره و تصریح کرد: این نسخه که پاسخ‌های امام به جروی هروی و حجاج‌بن یوسف ثقفی است، در محرم‌الحرام سال 1268 هجری قمری به قلم عبدالجواد بن مؤمن اردبیلی در کربلای معلّی به خط نسخ 15 سطری بر کاغذ نخودی کتابت شده، عناوین آن به شنگرف و دارای جلد تیماج است که سید محمدباقر سبزواری در 1405 هجری قمری این نسخه را وقف کتابخانۀ حضرت رضا(ع) نموده است.
وی ادامه داد: نسخه دیگر با نام «حدیث مناظره حضرت باقر(ع)» به خط نسخ 17 سطری بر کاغذ نخودی کتابت شده و وقفی موسی گیلانی است.
حجت الاسلام نوری‌نیا بیان کرد: نسخه‌هایی از شرح دعای سحر روایت‌شده از حضرت ثامن‌الحجج علی‌بن موسی‌الرضا(ع) که ایشان از حضرت امام محمد باقر(ع) نقل کرده و نسخه‌هایی متعدد از زیارت عاشورا که از حضرت باقر(ع) روایت شده است، به خط مشاهیر خوش‌نویسان و با آرایه‌های هنری زیبا، در گنجینه موجود است.
رئیس اداره مخطوطات به نسخهای به زبان فارسی با عنوان «هدیه القاصر من احوالات امام باقر(ع)» اشاره کرد و گفت: این نسخه در سال 1287 هجری قمری به قلم محمدتقی بن ابی‌الحسن یزدی به خط نسخ و نستعلیق 17 سطری کتابت شده، دارای جلد تیماج مشکی بوده و اهدایی حسین‌علی فرهنگی در بهمن 1388 است.
وی از نسخهای با نام «عوالم العلوم و المعارف و الأحوال از سیره فاطمه زهرا(س) تا امام محمد باقر(ع)» که به طور خلاصه «عوالم العلوم والمعارف» یا «جامع‌العلوم والمعارف» نامیده می‌شود، یاد کرد و افزود: این نسخه را عبدالله بن نورالله بحرانی در سال 1058 هجری قمری تألیف کرده و کتابت آن به خط نسخِ غلامحسین بن محمد ابراهیم محمدآبادی در سال 1238هجری قمری انجام شده است. کاغذ این نسخه خطی، شکری نخودی آهار مهره، عناوین صفحات به شنگرف و جلد آن، تیماج مشکی با آستر میشن قهوه‌ای است.
حجت الاسلام نوری‌نیا در این باره اضافه کرد: این نسخه، در حالات حضرت فاطمه(س)، امام حسن(ع)، امام حسین(ع)، علی‌بن الحسین(ع) و امام محمدباقر(ع) است که تصحیح و مقابله شده و در آبان 1369 به کتابخانه حضرت رضا(ع) اهدا گردیده است.
وی به نسخهای از کتب چاپ سنگی اشاره کرد و گفت: «تذکره حضرت سلطان‌علی بن امام محمد باقر(ع) و هلال بن علی(ع) با قسمتی از فضایل سادات آل محمد علیهم‌السلام»، به زبان فارسی به دست عزیزالله امامت کاشانی تألیف و وقف کتابخانه آستان قدس رضوی شده که چاپ آن، سال 1384 هجری قمری در تهران به خط نستعلیق انجام شده است.
رئیس اداره مخطوطات در پایان، از نسخه‌هایی نام برد که به طور کلی به اقوال و احوال اهل بیت و چهارده معصوم علیهم‌السلام از جمله امام محمد باقر(ع) پرداخته است و خاطرنشان کرد: کشف الغمه فی معرفه الأئمه، اعتقادات شیخ صدوق، احتجاج شیخ طبرسی، خرایج والجرایح، الدمعه الساکبه، فصول الهمه، مشارق انوار الیقین، کفایه الأثر، جلاء العیون، طوفان البکاء، مطالب السوول فی مناقب آل الرسول، ناسخ التواریخ، عذاب النواصب علی الجاحد و الناصب، تهذیب الأحکام، تذکره الخواص، بهجه المباهج، المناقب، الصافی، التتمه فی تواریخ الأئمه، اربعین و... از جمله این کتب است که نسخه‌های متعددی از آن‌ها در گنجینه کتب خطی کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود و قدمت برخی نسخه‌ها به قرن هفتم برمی‌گردد./934/د103/ب1