ایجاد تمدن نیاز به پشتوانه فکری و فرهنگی دارد

به گزارش خبرگزاری رسا در مشهد، محمد جبارپور، مسؤول اندیشکده علم و تمدن در دوره های علمی و فرهنگی«مسجد تمدن ساز» که به همت بنیاد علمی فرهنگی حیات در مسجد امام خمینی(ره) مشهد در حال برگزاری است، گفت: حرکتی که انقلاب اسلامی ترسیم کرده است یک هدف تمدن ساز است و خطی که نظام اسلامی ترسیم می کند رسیدن به تمدن اسلامی است.

این محقق و پژوهشگر در ادامه با طرح این پرسش که تمدن چیست و نسبت آن با مسجد چطور تعریف می شود؟ معنای تمدن و مراحل تمدن سازی به چه شکلی است؟ و اینکه گفته می شود می خواهیم تمدن سازی کنیم به چه معناست، گفت: در تفسیر المیزان از علامه طباطبایی درتبیین آیه 200 سوره آل عمران«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اصْبِرُواْ وَصَابِرُواْ وَرَابِطُواْ وَاتَّقُواْ اللّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ» به تعریف جامعه و اجتماع پرداخته شده است.

این نویسنده با اشاره به این مطلب که علامه مصباح تک تک افراد در کنار هم برای رسیدن به هدف مشترک را اجتماع تعریف کرده است، بیان داشت: از طرفی تک تک افراد اجتماع یک بحث است و موضوع دیگر روح کلی است که در ضمن افراد حضور دارد واز آن تعبیر به اجتماع می شود.

مسؤول اسبق بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق(ع) با بیان اینکه زمان روحی دارد که حقیقت تشکیل دهنده آن دوران است، تصریح کرد: در واقع دو روح وجود دارد که شامل ولی الله و ولایت شیطان است که روح زمانه را شکل می دهند و ازطرفی وقتی اجزای ماشین را در نظرمی گیرید هر قطعه ماشین یک ویژگی دارد و در عین حال وقتی اینها در یک نسبت مشخص کنار هم قرار می گیرند نسبت جدیدی بین آنها به وجود می آید که قبل از این در کنارهم بودن این نسبت بین آنها نبوده است.

تمدن سازی فرآیندی درجامعه است

وی با اشاره به این مطلب که برای اینکه تمدن ساز ی شود نیاز است تا تعریف جامعه و اجتماع مشخص باشد، تصریح کرد: در واقع تمدن سازی فرآیندی درجامعه است که اگر معنای دوم به معنای روح زمان در افراد تلقی شود مسیر تمدن سازی فرق می کند و هر زمانه، زمان خاصی می شود.

مسؤول اندیشکده علم و تمدن با تأکید بر این مطلب که در حال حاضر زمانه، زمانه اسلام است و این شعاری و جمله معمولی نیست بلکه حقیقت است و ریشه دار،گفت: در شرایط فعلی روح اسلام گرایی کل عالم را فراگرفته است و در ین حال تمدن غرب قدرتی دارد که می تواند اسلام را در ذیل خودش معنا دهد که در این صورت ظاهر اسلام و حقیقت آن غربی است.

وی درادامه با طرح این پرسش که یک تمدن و زمانه چطور به وجود می آید؟ در حال حاضر عالم چه تمدنی دارد؟ بیان داشت: در شرایط فعلی همه جهان تمدن غربی دارد و خوراک و پوشاک و مسکن و حتی آموزش غربی است و حوزه هم نتوانست خودش را از این غربی شدن کنار بکشد و نظام های آموزشی حوزه به سمت فضاهای غربی آمد چرا که در شرایط طبیعی روح زمانه اثرگذاری جدی دارد.

این محقق و پژوهشگر درادامه به نحوه و چگونگی شکل گیری تمدن فعلی غرب اشاره کرد و گفت: در این تمدن عقل منصل از وحی مرکز تصمیم گیری عالم می شود که انسان جدید از دین فاصله می گیرد تا به فضای غیر دینی بیاید که این انسان در تکاپوی بهشت زمینی است.

وی درادامه بیان نحوه ایجاد و تمدن فعلی و تمدن غربی اظهارکرد:در واقع در این نگاه انسان می خواهد با تکیه بر عقل خود بنیان وارد فضای جامعه سازی و تمدن سازی شودکه مادی است و انسان به دنبال این بهشت زمینی با محوریت عقل است.

مراحل ایجاد تمدن/ تمدن پاسخ سخت افزاری به نیازها است

مسؤول اندیشکده علم و تمدن درادامه با اشاره به این مطلب که مراحل ایجاد تمدن در سه واژه بحث می شود، تصریح کرد: این سه واژه شامل تفکر، فرهنگ و تمدن است چرا که ایجاد یک تمدن براساس بن مایه های فکری و فرهنگی است که اگر نباشد تمدن به وجود نمی آید.

وی با بیان اینکه تفکر به معنای نوع نگاه ما به عالم و بشر است، ابراز کرد: در واقع تفکر، فرهنگ به وجود می آورد و از طرفی فرهنگ باورهایی است که در جامعه شبکه ای از نیازها را در برمی گیرد و تمدن پاسخ سخت افزاری به نیازها است.

مسؤول اسبق بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق(ع) با تأکید بر این مطلب که شما در لایه تفکری قائل به این می شوید که عالم خدایی دارد، بیان داشت: در عین حال در لایه فردی فرهنگ عبادت است و در لایه اجتماعی مسجد تعریف می شود.

وی درادامه درباره تفاوت های مسجد و کلیسا گفت: علت تفاوت این دو مکان در ریشه نگرش به خدا است و در عین حال تفکر لایه پنهان انسان و جامعه است که نمی شود به آسانی آن را مشاهده کرد و می توان تفکر را به بخار آب و فرهنگ را به آب وتمدن را به یخ تشبیه کرد که حقیقت این سه یکی است اما تجلی و ظهور آنها متفاوت است.

برای ایجاد تمدن نیاز به پشتوانه فکری و فرهنگی است

مسؤول اندیشکده علم و تمدن با اشاره به این مطلب که نسبت بین تفکر و فرهنگ و تمدن نسبت باطن و ظاهر است، تصریح کرد: برای ایجاد تمدن نیاز به پشتوانه فکری و فرهنگی است.

وی درادامه با طرح این پرسش که جامعه ایران در مواجه باغرب چطور غربی شد؟ گفت: در گام نخست تفکر ورود کرد و در گام های بعدی ابزارهای تمدنی آمدند و فضای فکری و فرهنگی جامعه را عوض کردند از طرفی هر ابزاری عقبه فکری و فرهنگی ندارد و در عین حال ابزار خنثی نیست.

این محقق و پژوهشگر با بیان اینکه تکنولوژی محصول تفکر مدرن و نوع نگاه جدید به عالم با محوریت عقلانیت خود بنیان است، تصریح کرد: در اینجا این پرسش مطرح می شود که آیا بهشت زمانی به وجودآمد؟ غرب توانست به این هدف برسد؟

جبارپور با اشاره به این مطلب که نیازها در دو دوسته نیازهای اولیه و ثانویه قرار می گیرند، بیان داشت: در واقع نیازهای اولیه ثابت هستند که در طول تاریخ فقط ماهیت آنها عوض شد و از طرفی نیازهای ثانویه با حرکت تمدن رشد می کند و متغیر هستند و ثابت نیستند.

نیازهای ثانویه نشان دهنده کمال تمدن است /نیاز ثانویه، خاص تمدن است

وی ادامه داد: در پاسخ به نیازهای اولیه تفاوت وجود دارد که  این موضوع به تفاوت تفکر برمی گردد که نوع پاسخ به نیازها متفاوت می شود و از طرفی نیازهای ثانویه نشان دهنده کمال تمدن است چرا که نیازهای ثانویه در بسته زمان شکل می گیرد و تمدن، وقتی تمدن می شود  که به نیازهای ثانویه پاسخ داده شود چرا که نیاز ثانویه، خاص تمدن است.

جبار پور درادامه بیان تفاوت های نیازهای اولیه و ثانویه گفت: نیازهای ثانویه می توانند کاذب باشند اما نیازهای اولیه اینگونه نیست و واقعی است و در عین حال ما با یک جهت دهی به نیاز و یک تولید نیاز مواجه هستیم که تمدن در نیازهای اولیه به آنها جهت می دهد و نیاز ثانویه تولید نیاز می کند اما در عین حال می توان گفت که ریشه همه نیازها واقعی هستند.

آرای متفکران در مواجه با تمدن غرب به چه صورت بوده است؟

وی درادامه با طرح این پرسش که تمدن سازی به چه شکل و شمایلی نیاز دارد؟ و آرای متفکران در مواجه با تمدن غرب به چه صورت بوده است، تصریح کرد: متفکران در این مواجه سه دسته شدند که گروهی قبول مطلق سکولار و غرب گرا شدند و گروه دوم به صورت مطلق این تمدن را قبول نکردند و گروه سوم جریانی هستند که قائل به تفکیک و گزینش تمدن غرب هستند که این گروه از مدرنیته استفاده نمی کنند و در عین حال منظور از تفکیک، تفکیک مقام نظر و عمل است.

جبار پور ادامه داد: جریان سوم معتقدند که در مقام نظر، تمدن غرب شیطانی است  و در مقام عمل ما از همین تمدن شیطانی باید برای رسیدن به تمدن الهی استفاده کنیم و اینجا این پرسش پیش می آید که آیا می شود از شیطان برای فضای الهی استفاده کرد و این امر منطق قرآنی دارد؟

این نویسنده آیه 82 سوره انبیاء«وَ مِنَ الشَّياطينِ مَنْ يَغُوصُونَ لَهُ وَ يَعْمَلُونَ عَمَلاً دُونَ ذلِکَ وَ کُنَّا لَهُمْ حافِظينَ» را مصداق استفاده از تمدن شیطانی برای فضاهای الهی عنوان کرد، گفت: در واقع این آیه برای بحث ما که می خواهیم در تمدن سازی پل بزنیم که از فضای شیطانی استفاده شد که در عین حال ذیل ولایت الله قرار می گیرد، دلالت دارد.

نهادسازی مسیری برای رسیدن به تمدن اسلامی است

وی درادامه شهید آوینی را به عنوان مصداقی دیگر در دوران معاص ردر استفاده از تمدن شیطانی برای فضاهای الهی دانست، تصریح کرد: آوینی در حوزه رسانه کارکرد و در عین حال با توجه به اینکه ماهیت رسانه سرگرمی و غفلت است اما او توانست این جوهره را به مفوم دینی اثرگذار تبدیل کند.

مسؤول اندیشکده علم و تمدن درادامه با اشاره به جایگاه موثر مسجد در تسخیر جوهره تمدن غرب ابراز کرد: در واقع در انقلاب جریان سکولار حاکم شد و ما با یک شکست تمدنی در این چهل سال مواجه بودیم و در حال حاضر با نهادسازی مواجه هستیم که مسیری برای رسیدن به تمدن اسلامی است./934/د103/ب1