ابن سینا بین عقل استدلال‌گر و وحی گفت‌وگو برقرار کرد
به گزارش خبرگزاری رسا، همایش بزرگداشت روز ابن سینا عصر دیروز در موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه برگزار شد.
حجت الاسلام عبدالحسین خسروپناه، رئیس موسسه حکمت و فلسفه در سخنانی با موضوع روش شناسی حکمت سینوی اظهار کرد: تعبیر جالبی از «راجر بیکن» وجود دارد که خداوند ۴ بار معرفت را به انسان عرضه کرده است که یک بار آن از طریق ابن سینا بوده است. در گذشته برخی غربی ها به ابن سینا اجحاف کردند و فلاسفه اسلامی از جمله ابن سینا را تنها حاملان فلسفه ارسطو دانستند که این ظلم بزرگی است در حق او. شاید ۲۰ درصد از متافیزیک ارسطو با الهیات شفای ابن سینا یکی باشد ولی خود ابن سینا اهل زایش فکری است و بعد از فارابی در تاسیس نظام حکمت اسلامی نقش مهمی ایفا کرده است.
وی در ادامه درباره روش شناسی حکمت سینوی ادامه داد: فلسفه اولی متافیزیک ابن سینا را تولید کرده و با چه روشی تولید کرده است؟ جواب آن این است که روش او، روش استدلالی عقلی بوده است. ابن سینا علم حضوری را قبول دارد. علم خداوند به مخلوقاتش، علم حضوری است اما فلسفه با علم حصولی بدست می آید. فعالیت عقلی در حوزه تصورات کشف اداراک عقلی است. درک ادراک عقلی برای همه ممکن نیست. مفهوم کلی انسان که قابل صدق بر تمام افراد انسان باشد را هر کسی نمی تواند درک کند. درک کلی مفهومی بسیار دشوار است. کار مهم عقل، کشف کلیات است و دیگری تبدیل مجهولات به معلومات از طریق بدیهیات است. بدیهیات را باید پذیرفت چون اگر کسی آن را نپذیرد ذهن بیماری دارد. یعنی انکار آن مستلزم اثبات آن است.
رئیس موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه افزود: ابن سینا معتقد است که عقل فعالی وجود دارد که افاضه می کند بر عقل انسان. عقل بالفعل با کمک عقل فعال می تواند درک کند. بنابراین روش حکمت سینوی، روش استدلال عقلی است. عقل بالفعلی که از بدیهیات کمک می گیرد تا به نتیجه برسد. آیا غیر از بدیهیات می تواند این عقل به یک نتایج جدیدی برسد؟ از منظر ابن سینا پاسخ مثبت است. به نظر من ابن سینا معتقد است عقل بشر سه فعالیت و گفتگو انجام می دهد که در آن، این عقل بالفعل فعالیتش قوی تر می‌شود و می تواند به گفتگو برسد. یکی گفتگوی عقل است با استاد بزرگان فلاسفه و دوم گفتگوی عقل است با شعور و سوم گفتگوی عقل با عشق است. اگر ابن سینا بین عقل و عشق و عقل و وحی گفتگو را باز نمی کرد شیخ اشراق هم به روش عقلی و عشقی نائل نمی آمد.
وی افزود: ابن سینا عقل سینوی خود را در طرف گفتگو با وحی و عشق قرار داده است، بعد این عقل بالفعل فعال تر شده و به زایش های جدیدی رسیده است. ابن سینا برای اینکه بتواند نظام عظیم فلسفی سینوی را تأسیس کند، باید عقل استدلال گر با وحی، گفتگو کند. ابن سینا بین عقل سینوی و وحی گفتگو برقرار کرد. در این گفتگو، ابن سینا برهان صدیقین را استدلال و کشف می کند. با این روش راه را باز کرد برای فلسفه میرداماد و ملاصدرا.
حجت الاسلام خسروپناه در ادامه با اشاره به گفتگوی عقل سینوی با آثار بزرگان فلسفه تصریح کرد: اگر ابن سینا عقل سینوی خود را به گفتگوی این متون قرار نمی داد، فقط یک ناقل می شد. ابن سینا مقلد ارسطو نیست، بلکه خود مولد است. او با این متون، گفتگو می کند. دکارت را همه به عنوان پدر مدرنیته می دانند چون او روش کشف کرد. بنابراین مولد است. ابن سینا با روش گفتگوی عقل با فلاسفه دیگر به زایش فکری رسید.
وی افزود: گفتگوی سوم گفتگوی عقل با عشق است. واقعاً بعضی از افراد به درجه ای می رسند که بی نیاز از فکرند و در عین حال بدون سیر فکر به معرفت زیادی می رسند. ابن سینا از طریق گفتگوی عقل و عشق به این حقیقت می رسد. حکمت سینوی، استدلال عقلی است اما ابن سینا فقط به دنبال عقل استدلالی نیست، بلکه باب گفتگوی آن را با وحی و آثار فلاسفه دیگر باز کرده تا به این نتایج رسیده است. ابن سینا بین عقل و منابع معرفتی دیگر گفتگو ایجاد کرد. او با این عظمت انس و اراداتی به حضرت علی (ع) داشته و با همین روش به امیرالمومنین(ع) ارادت پیدا کرده است./۹۶۹/د۱۰۲/ب۱
منبع: مهر