آموزش قرآن از غرب تهران تا غرب دنیا
به گزارش خبرگزاری رسا، در طلیعه ماه مبارک رمضان سال 1390 بود که مقام معظم رهبری در دیدار با جمعی از قاریان، حافظان و اساتید قرآنی کشور فرمودند: "حرکت قرآنی در کشور به‌گونه‌ای گسترش و استمرار یابد که ملت ایران با برخورداری از حداقل 10 میلیون حافظ قرآن به ملتی پولادین تبدیل شود".
این مطالبه رهبر انقلاب از جامعه قرآنی کشور، سرآغاز اجرای طرح‌های متعددی برای تربیت حافظان قرآن در سازمان‌ها و دستگاه‌های گوناگون شد؛ به‌گونه‌ای که از نهادهای حاکمیتی گرفته تا مؤسسات مردم‌نهاد و حتی ارتش، سپاه و رسانه ملی در این زمینه وارد شدند. کار به جایی رسید که شورای توسعه فرهنگ قرآنی کشور، دستورالعمل‌ها و راهبردهای دستگاه‌های متولی را در سند راهبردی طرح ملی حفظ قرآن کریم که با تأخیر سه‌ساله تدوین شد، به‌صورت رسمی ابلاغ کرد.
کنار این دستورالعمل‌ها و سندهای ملی، برخی از مؤسسات و فعالان قرآنی نیز با شنیدن پیام رهبر انقلاب به فرمایش ایشان لبیک گفتند و به‌صورت آتش به‌اختیار به این عرصه گام نهادند.
یکی از این مؤسسات، "مجمع قرآنی سلیم" است که مسئولیت آن را «مهدی سیفی» حافظ کل قرآن کریم و کارشناس حفظ سازمان صدا و سیما به‌عهده دارد. چهره این جوان انقلابی برای جامعه قرآنی کشور ناآشنا نیست و بارها صدای ایشان را در برنامه نورباران رادیو قرآن شنیده‌اید؛ برنامه‌ای که البته مورد رضایت رهبر انقلاب نیز قرار گرفت و همین توجه معظم‌له، انگیزه‌ای درون این جوان به‌وجود آورد تا در برنامه‌های سیمای جمهوری اسلامی ایران نیز نقش‌آفرینی کند. ایشان علاوه بر معلمی قرآن، مداحی اهل‌بیت(ع) را از افتخارات خود می‌داند و برای ترویج شعائر اهل بیت(ع) بارها به کشورهای دیگر سفر کرده است.
مشروح گفتوگو با «مهدی سیفی» را در ادامه می‌خوانید.
* در آغاز این گفتوگو بهتر است کمی درباره مجمع قرآنی سلیم که شما مدیریت آن را به‌عهده دارید، توضیح دهید.
مجمع قرآنی سلیم بیش از یک دهه است که با تمرکز بر تربیت نوجوانان و جوانان قرآنی در غرب تهران راه‌اندازی شد و به‌مرور زمان گسترش یافت. نگاه آموزشی و تربیتی در حوزه قرآن از همان سال اول تأسیس این مجمع پیش گرفته شد تا اینکه رهبر انقلاب در سال 90 مطالبه‌ای را از جامعه قرآنی در تربیت 10 میلیون حافظ مطرح کردند و همین فرمایش رهبر انقلاب، نقشه راهی برای رسیدن به افق‌های پیشِ‌رویمان قرار گرفت و مسیر تربیتی و آموزشی در مجمع با محوریت فرمایش رهبر انقلاب دنبال شد.
* تا امروز چند نفر به چرخه آموزشی مجمع راه یافته‌اند؟
تا امروزی که خدمت شما هستم، حدود 300 خانواده قرآنی به‌صورت مستقیم با مجمع در ارتباط هستند.
* اینکه فرمودید فعالیت مجمع با فرمایش رهبر انقلاب رنگ‌وبوی تازه‌ای گرفت یعنی تمام فعالیت‌ها در مقوله حفظ قرآن متمرکز شد؟
حفظ قرآن یکی از محور‌های اصلی این مجمع است امّا هدف نهایی نیست بلکه هدف اصلی تربیت نوجوانان متخلّق به اخلاق و رفتار قرآنی است.
گام‌های آتش به‌اختیاری که در راه تربیت نوجوانان برداشته شد
* تاکنون چند نفر در مجمع به توفیق حفظ قرآن نائل شدند؟
ده‌ها حافظ کل قرآن در طول فعالیت این مجمع به حفظ کل قرآن نائل شدند و برخی نیز اجزاء قرآن را حفظ کردند و بیش از ده‌ها حافظ هم‌اکنون در مسیر حفظ قرار گرفته‌اند. ما فقط به حفظ قرآن بسنده نمی‌کنیم بلکه استعدادهای قرآنی را شناسایی می‌کنیم و برای آنها برنامه‌های متنوع و جذابی داریم؛ به‌طور نمونه برای عزیزانی که علاوه بر حفظ و یا حتی غیر از مقوله حفظ، در رشته‌های دیگری همچون قرائت، ابتهال و تواشیح استعداد دارند، قالب‌های آموزشی را مهیا کرده‌ایم تا در عرصه‌های مورد علاقه خود فعالیت کنند.
* آیا مجمع زیر نظر نهاد و سازمان خاصی اداره می‌شود؟
مجمع به‌صورت آتش به‌اختیار راه‌اندازی شد و با رویکرد جلسات خانگی و سنتی قدیمی تشکیل شد، چراکه خودم تربیت‌یافته جلسات سنتی قرآن هستم. در آغاز فعالیت این مجمع، سازمان تبلیغات اسلامی و وزارت ارشاد و شبکه قرآن با ما همکاری کردند و این مشارکت تا به امروز نیز استمرار دارد.
* شما سفرهای تبلیغی زیادی به کشورهای اسلامی داشتید. کمی درباره خاطرات این سفرها برایمان بگویید؟
اعزام‌هایی که تاکنون داشتم به دو بخش تقسیم می‌شوند؛ برخی از آن در قالب حافظ قرآن و مبلّغ قرآنی و برخی از آن به‌عنوان مداح بود. امسال در ماه مبارک رمضان به هند سفر کردم و سال گذشته آن، به فیلیپین رفتم. قبرس، سوریه، لبنان، یونان، بغارستان و ارمنستان نیز از جمله کشورهایی هستند که برای تبلیغ قرآن به آن کشورها اعزام شدم. خاطرات زیادی در هریک از سفرها به این کشورها برایم ثبت و ضبط شده است امّا یکی از لذت‌بخش‌ترین و ماندگارترین تجربه‌ها، تشکیل جلسات حفظ برای مسلمانان آمریکایی است که بسیار برایم جالب و جذاب است.
* مسلمانان آمریکایی؟! یعنی برای آمریکایی‌تبار‌‌ها جلسه برگزار کردید؟
در واقع تعدادی از خانواده‌های کارکنان وزارت امور خارجه ایران که برای انجام مأموریت ذاتی به کشور آمریکا سفر کرده بودند از من درخواست کردند برای آنها جلسات آموزش قرآن برگزار کنم. این نکته به ذهنم رسید که آموزش قرآن از راه دور و به‌صورت مجازی می‌تواند درخواست آنها را برآورده کند. پس از بررسی جوانب و نیازهای اولیه برای ایجاد ارتباط با آنها زیرساخت‌های فنی و نرم‌افزارهای ارتباطی را امتحان کردم و مدتی را با اسکایپ و نرم‌افزارهای در دسترس داخلی ادامه دادیم امّا به‌دلیل محدودیت استفاده از نرم‌افزارهای خارجی در کشور به‌دنبال راه‌چاره‌ای گشتم تا حلقه اتصال و ارتباط با آنها از بین نرود تا اینکه موضوع را با یکی از دوستانم در میان گذاشتم و از آنجایی که رشته تحصیلی‌ام کامپیوتر است و با فضای مولتی‌مدیا آشنایی نسبی دارم به این نتیجه رسیدم که لایسنس یکی از بهترین نرم‌افزارهای روز دنیا را خریداری کنم.
این جلسات با همه سختی‌هایی که داشت، بالاخره کلید خورد و در وهله اول مورد استقبال آنها قرار گرفت. جلسات هفته‌ای دو یا سه شب در ساعت 24 به‌وقت تهران از منزل، به‌صورت مجازی برگزار شد. از ایالت تورنتو، تگزاس و هشت ایالت آمریکایی از خانواده‌های مسلمان و حتی غیرمسلمان در این ویدئوکنفرانش شرکت کردند و با همکاری یکی از دوستانم که به زبان انگلیسی مسلّط بود، گفت‌وگوها و نکات آموزشی به‌زبان انگلیسی برایشان ترجمه می‌شد.
* استقبال از این جلسات به‌چه‌صورت بود؟
ابتدا فقط ایرانی‌های مقیم آمریکا در این جلسات آموزشی حضور پیدا می‌کردند و به‌تدریج استقبال از جلسات با تبلیغ ایرانی‌ها در شهرهای مختلف به اوج خود رسید و در فواصل آن حدود 20 خانواده به جمع ما پیوستند. این را باید صراحتاً بگویم، پیش از این جلسه، هیچ اقدام قرآنی در آن کشور از سوی انجمن اسلامی و مراکز اسلامی صورت نگرفته بود.
* نتیجه این جلسات چه بود؟
نحوه ارائه نکات آموزشی جواب داد و با هر سختی که بود، آنها چند سوره آخر قرآن را حفظ کردند و چون نرم‌افزار، قابلیت بالایی داشت از طریق پاور پوینت، صوت‌ها و فیلم‌های اساتید فاخر قرآنی جهان اسلام همچون استاد منشاوی بارگذاری می‌شد و آنها گوش می‌دادند و به‌صورت مستقیم تصویر من را داشتند و اشکالاتشان را مطرح می‌کردند و به آنها پاسخ می‌دادم.
* هنوز هم این جلسات را دنبال می‌کنید و با آنها در ارتباط هستید؟
متأسفانه جلسات در برهه‌ای دیگر تشکیل نشد چراکه استمرار آن نیاز به پشتیبانی مالی داشت. لایسنس آن هزینه‌‌هایی را در بردارد که بدون پشتوانه مالی امکان‌پذیر نیست.
برای 4میلیون تومان جلسات بین‌المللی آموزش قرآن لغو شد
* تاکنون برای پشتیبانی و خرید امکانات و زیرساخت‌های ارتباطی با مخاطبان غربی از نهادها و سازمان‌های مسئول درخواست کمک کرده‌اید؟
چند مرتبه‌ای در برخی از نهادها مطرح کردم که استقبال آن‌چنانی حاصل نشد.
* هزینه لایسنس چقدر است؟
شاید کمتر از 3 یا 4 میلیون تومان است.
* چه سازوکاری برای ایجاد جلسات مجازی حفظ قرآن برای اتباع خارجی مورد نیاز است؟
خانه‌های فرهنگ سازمان ارتباطات اسلامی نقش مؤثری در ایجاد جلسات قرآن در کشورهای دیگر دارند و آنها می‌توانند با استفاده از ظرفیت‌های مالی و فرهنگی در این مسیر همکاری شایسته‌ای داشته باشند.
* شما اگر می‌خواستید در فعالیت‌های مجمع، با ساز‌وکار و بوروکراسی اداری که دستگاه‌های قرآنی برای اجرای طرح‌ها و برنامه‌هایشان پیش گرفته‌اند، حرکت کنید به‌نظرتان به نتیجه‌ای که امروز به آن دست یافته‌‌اید، می‌رسیدید؟
ما شروع حرکتمان شروع خودسرانه‌ای نبود. ما ابتدا با همکاری مسجد، بسیج و سازمان اوقاف آغاز کردیم امّا به این نتیجه رسیدیم اگر مستقلاً کار را دنبال کنیم خیلی زودتر به نتیجه خواهیم رسید.
* باتوجه به اینکه شما کارشناس حفظ قرآن در رسانه ملی هستید، به‌نظر شما تحقق فرمایش رهبری در تربیت 10میلیون حافظ قرآن، با تولید چند شبکه رادیویی و تلویزیونی به‌ثمر می‌نشیند؟
جلسات قرآن و خصوصاً آموزش حفظ قرآن باید استمرار داشته باشد؛ اینکه طرح‌های قرآنی ما فصلی و ماهانه باشد و به‌موازات آن در مدارس به موضوع قرآن توجهی نشود، یقیناً به نتیجه مطلوب نخواهیم رسید. این موضوع همانند فایلی هست که در حال بارگذاری است و تا زمانی که بارگذاری آن به 100 درصد نرسیده باشد چیزی برای ارائه نخواهد داشت. برای آموزش قرآن هم این مثال صدق می‌کند. همدلی و همراهی همه آحاد مردم و نهادها برای رسیدن به نقطه مطلوب نیاز است. در موضوع طرح ملی حفظ این همراهی و همدلی گرچه تا حدودی در حال ایجاد است امّا هنوز این چرخه به‌صورت منظم در حال حرکت نیست یعنی برخی اوقات خانواده‌ها و رسانه پای کار هستند امّا مدارس همراهی نمی‌کنند و یا بالعکس مدرسه پیگیر است امّا رسانه همراهی نمی‌کند. یکی از اصول اصلی حفظ قرآن، مداومت و استمرار است که اگر دستگاه‌های فرهنگی کشور همدلی و همبستگی نداشته باشند، قطعاً نتیجه مطلوبی را نخواهد گرفت.
* با چه سازوکاری به منویات قرآنی رهبر انقلاب خواهیم رسید؟
در آخرین مصاحبه‌ای که با یکی از رسانه‌ها داشتم به این موضوع اشاره کردم که کارهای موازی بسیاری در کشور اجرا می‌شود که البته این موضوع بد نیست که دستگاه‌ها هر کدام متولی امور قرآن باشند و برای تبلیغ و شکوه قرآن کار کنند اتفاقاً با این هجمه‌ای که دشمنان روانه کشورمان می‌کنند بسیار مطلوب است امّا منظورمان ازدیاد موازی‌کاری‌ها در اجرای طرح‌هاست.
هر 4 سال یک‌بار، مسابقات جام جهانی زیر نظر فیفا برگزار می‌شود که همه دنیا را متوجه خود می‌کند در حالی که ما نمی‌توانیم در مورد قرآنی که وحی خداوند است و کوچکترین خدشه و تحریفی در آن وجود ندارد و باب هدایت بشریت است، در مهد تمدن اسلامی آن هم با زعامت رهبر انقلاب که همه کشورهای منطقه گوش به فرمانش هستند، با جدیت و اهتمام بیشتری این مسابقات را اجرا کنیم. متأسفانه وحدت رویه در برنامه‌های قرآنی نظم و تداوم قابل توجهی وجود ندارد؛ نه در مسابقات و نه در طرح‌ها و نه در جشنواره و نمایشگاه‌های قرآنی، به‌طور مثال زمان اجرای نمایشگاه قرآنی که قرار است در ماه مبارک رمضان برپا شود، هر سال کوتاه‌تر می‌شود و مسابقاتی که سالیان پیش در بهترین سالن کشور برگزار می‌شد و شکوه و عظمتی داشت و برای افتتاحیه و اختتامیه مقام‌های ارشد کشور می‌آمدند چند سالی است که بدون حضور رئیس جمهور و در سالن غیرمناسب برگزار می‌شود.
یکی از شروط تصدی مدیریت در کشورهای اسلامی حفظ قرآن است
* چه‌پیشنهادی برای رسیدن به اهداف عالی این حوزه دارید؟
قطعاً باید منشور و فرامین معظم‌له ملاک قرار گیرد، اگر فرمایش رهبر انقلاب را در دیدارهای ایشان با جامعه قرآنی بررسی کنیم و نقطه نظرات ایشان را در افق چشم‌انداز این طرح بگذاریم قطعاً به نتیجه خواهیم رسید همان‌طور که هر وقت در موضوعات اقتصادی و اجتماعی به فرامین رهبری اعتماد کردیم و در همان راستا حرکت کردیم به نتایج مطلوب رسیدیم و در مقابل آن، هر زمان همانند موضوع برجام و دیگر موضوعات که خارج از دستورات رهبر انقلاب اجتهاد می‌شود، عمل کردیم، جز پشیمانی و ضرر و به‌فرموده رهبری خسارت محض چیزی جز میلیون‌ها دلار خسارت چیزی نصیب کشور نشد که اگر یک‌دهم از آن خسارت وارد فعالیت‌های قرآنی می‌شد حال و روزمان به این شکل نبود.
* به‌نظر شما، تا چه‌میزان از فرمایش رهبر انقلاب در حوزه حفظ محقق شده است؟
ما نه‌تنها نتوانستیم به نقطه 10 میلیون حافظ برسیم حتی امروز یک‌میلیون حافظ قرآن هم تربیت نشده است در صورتی که در کشورهای اسلامی "حفظ قرآن یکی از شروط تصدی مدیریت‌ها است".
این رویه هم برمی‌گردد به روایت نبی مکرم اسلام(ص) که فردی که آیات بیشتری از قرآن را حفظ کرده است به‌عنوان راهنما و امیر قافله قرار می‌دهند. قطعاً این تصمیم پیامبر پیامدهایی دارد. پیامبر حافظان را نخبگان جامعه برشمرده‌اند. مگر غیر از این است که در روایات آمده «اهل القرآن اهل‌الله و خاصه» و مطالب متعددی که برای حافظان در سیره و روایات بزرگان آمده است.
* آیا تحقق منویات رهبری شدنی است؟
ما خیلی راحت می‌توانیم به 10 میلیون نفر برسیم امّا به‌شرطی که نظام آموزشی ما این موضوع را بخواهد. فرزندان ما باید حافظ قرآن شوند همان‌طور که مسلّط به زبان انگلیسی می‌شوند. رویه آموزشی که امروز برای نظام آموزشی در نظر گرفته شده است، خانواده را به چالش بزرگی کشیده است. فرزندان تا ساعت 2 ظهر در مدرسه هستند و بعدش باید بروند کلاس زبان و قرآن و غیره. از سویی خانواده‌ها استرس دارند که فرزندشان اعتقادی پرورش یابد و از سویی می‌خواهند فرزندشان در حوزه تعلیم دروس آموزشی و حتی رشته‌های دیگر متبحر شود که تجمیع آن هم زمان‌بر است و هم برای فرزندشان خسته‌کننده می‌شود.
بهترین زمان حفظ قرآن اوقات سحرگاهی است
* بهترین زمان برای پرداختن به موضوع حفظ قرآن چه‌ساعتی از روز است؟
دوران نوجوانی بهترین زمان برای حفظ قرآن است و بهترین وقت برای دریافت مطالب نیز صبح‌ها است که در آن زمان عمده نوجوانان، مدرسه هستند. در حال حاضر بیشتر جلسات قرآن در اوقات عصر و شب برگزار می‌شود و طبیعی است که میزان یادگیری به‌مراتب پایین می‌آید چراکه از صبح دانش‌آموز در مدرسه فعالیت داشته و همه انرژی خود را تخلیه کرده است و دیگر انرژی برای یادگیری و حفظ قرآن ندارد. در روایت آمده بهترین زمان حفظ، زمان سحرگاهی است.
* نقش آموزش و پرورش در تربیت حافظان قرآن چقدر است؟ چه‌پیشنهادی برای رشد و تعالی دانش‌آموزان در مقوله حفظ قرآن دارید؟
موضوع حفظ قرآن در کشورهای اسلامی دیگر جزو متون نظام آموزشی قرار گرفته است امّا در نظام آموزشی کشورمان هنوز این اهتمام وجود ندارد که به‌عنوان یک درس مهم به آن توجه شود و یک‌صدم از زمانی که برای دروس دیگر می‌گذاریم به حفظ قرآن اختصاص داده شود.
معتقدم نظام آموزش و پرورش فقط به طرح‌های فصلی بسنده نکند و برنامه‌ریزی لازم را برای دانش‌آموزان مقطع ابتدایی داشته باشد، کنار آن نیز نهادها و سازمان‌ها با آموزش و پرورش همکاری کنند و جایگاه معلمان را سازماندهی کنند. یکی از چالش‌هایی که چند سالی است به‌وجود آمده است، تأسیس مدارس غیرانتفاعی است، مدارسی که برای پر کردن وقت دانش‌آموزان تا ساعت 4 بعد از ظهر فعالیت می‌کنند و جلسات فوق‌برنامه‌ای که برخی از آنها به نیاز دانش‌آموز پاسخ نمی‌دهد برگزار می‌کنند. این موضوع به جلسات قرآن ضربه می‌زند چراکه دانش‌آموز دیگر انرژی برای دریافت آیات قرآن ندارد.
* در پایان اگر مطلبی است بفرمایید.
امیدواریم با سرلوحه قرار دادن فرامین رهبری و استفاده از تجربیات اساتید پیشکسوت کشورمان بتوانیم منشوری را برای نظام آموزشی خصوصاً در نظام آموزش و پرورش در نظر بگیریم تا موضوع حفظ قرآن در جامعه گسترش یابد./۹۶۹//۱۰۲/خ
منبع: تسنیم