احتمالات مختلف درباره مسائل آخرالزمانی

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، سید هادی صالحی استاد فرق و ادیان در همایش علمی و پژوهشی پیرامون امام عصر که در سالن همایش دارالشفاء برگزار شد، با اشاره به روایات مختلفی درباره مدت امامت حضرت مهدی(عج) اظهار داشت: درباره مدت امامت حضرت روایات با اقوال مختلفی وجود دارد که همین موضوع باب بسیاری از مناقشات امروز شده است.

این پژوهشگر مهدوی بر ضرورت پاسخ گویی به شبهات مهدویت تأکید و بیان کرد: سؤال می‌کنند که چگونه هزاران سال ظلم و جور در کفه یک ترازو قرار می‌گیرد و در طرف دیگر حکومت چندساله امام زمان قرار می‌گیرد؛ پاسخ اولی که می توان به این شبهه داد این است که روایت موجود خبر واحد هستند و نمی‌تواند ثابت کننده موضوعی باشد؛ مسأله مهدویت هم از سنخ اعتقادی است و خبر واحد در آن بکار نمی‌رود.

وی به آیه 47 سوره ذاریات اشاره و عنوان کرد: پاسخ دومی که به شبهه مذکور می توان داد، احتمالاتی است که می‌توان در این روایات مطرح کرد مانند برکت و امتداد زمان، یعنی همانطور که خداوند مکان را گسترش می‌دهد، زمان را هم گسترش می‌دهد؛ هرچند مخلوق قادر به چنین کاری نیست.

حجت الاسلام صالحی یادآور شد: خدواند که می‌تواند مکان را که امری مادی است گسترش دهد به‌طریق اولی توانایی گسترش زمان که امری قراردادی است را دارد، این مسأله مختص به مذهب شیعه نیست و در مذهب اهل سنت هم رایج است، روایاتی هم وجود دارد که همین احتمال را تایید می‌کند.

وی مطرح کرد: احتمال دیگر تدوام نظام مهدوی حضرت در رجعت دیگر ائمه(ع) است، امام عصر(عج) فقط حکومت را تشکیل می‌دهند و مقدماتی را آغاز می‌کند و سپس حکومت را تحویل می‌‌دهد.

استاد حوزه و دانشگاه درباره وجه سوم بیان کرد: وجه دیگر این است که شاید سال‌های ذکر شده در روایات مختلف مربوط به سال‌های اوج قدرت و کمال تسلط حضرت ولی عصر(عج) بر کل عالم است، به این معنی که یک دوره مربوط به جنگ‌های حضرت است و دوره دیگر مربوط به سیطره حضرت که در قله است و همه جا تصرف شده است.

وی در ادامه افزود: طول هفت سال یا نه سال مربوط به آغاز سیطره کامل بر کل هستی تا زمانی که از دنیا می‌روند، حال علت این‌که در روایات هفت سال و نه سال آمده است، شاید مربوط به سال‌هایی باشد که اوج سیطره ظلم و جور بر عالم باشد، در بعضی روایات هست که ممکن است سیطره ظلم و جور به حدی برسد که جز در خفا نشود نام الله را بر زبان جاری کرد، اما آن سال‌ها کوتاه است.

حجت الاسلام صالحی بیان کرد: در مقابل سال‌ها ظلم، سال‌های اوج اسلام قرار دارد که به همان میزان است، چون قرار است عدالت به همان میزانی باشد که ظلم بوده و بیشتر نیست؛ چراکه بیش از فضل می‌شود.

وی با بیان این‌که شاید این بحث توجیهات دیگری هم داشته باشد گفت: امکان احتمالات دیگری وجود دارد؛ مانند این‌که حضرت بعد از تصرف کل دنیا اعلام حکومت کند و تا قبل از آن حکومت خود را رسمی نکند، البته تمام این‌ها احتمالات هستند.

استاد فرق و ادیان درباره روایات دجال تصریح کرد: روایاتی که در باب دجال موجود است روایتی متعارض با یکدیگر است برخی کاملا مخالف تصورات انسان است و برخی شاید خلاف عقل باشد، روایات موجود در این موضوع بسیار زیاد است و چیزی بیش از 40نفر آن را نقل کرده اند که چنین چیزی را به راحتی نمی‌‌توان رد کرد.

وی ادامه داد: اهل سنت ادعای تواتر در بحث دجال دارند، روشن است که بسیاری از این احادیث جعلی هستند و نمی‌توان به آنها اعتماد کرد.

این پژوهشگر مهدوی عنوان کرد: از نظر متنی دو بحث وجود دارد؛ بحث اول در کتاب اهل سنت و بحث دوم در کتاب شیعی است؛ دسته اول در کتاب اهل سنت این است که مطالب خلاف عقل و نقل وجود ندارد، اگر به لحاظ سندی ثابت شود که این روایات از طرف پیامبر است، کلیات آن‌ هم پذیرفته می‌شود.

وی با بیان این‌که امور دیگری وجود دارد که پذیرش آن آسان نیست، بیان کرد: پذیرش اموری که دلایل عقلی و شرعی مخالف آن نیست مشکلی ندارد، روایات دسته دوم که در ظاهر مخالف عقل یا نقل هستند را یا باید کنار گذاشت و یا این‌که سنجیده شود که آیا قابل جمع با عقل و کتاب هستند یا خیر.

حجت الاسلام صالحی با بیان این‌که نباید به سرعت مطلبی را انکار کرد، گفت: صد سال پیش درک بسیاری از روایات سخت بود، درحالی که امروزه به راحتی قابل فهم است، ممکن است برخی از این روایات امکان وقوع داشته باشد و از طرف دیگر ممکن است راوی، آن را به اشتباه نقل کرده باشد.

وی در ادامه با اشاره به وجود روایات دجال در کتب شیعه، بیان کرد: در بحث روایات کتاب شیعه، اغلب این روایات در کتب اهل سنت وارد شده است، بسیاری از این روایات برای احتجاج عامه آورده شده است، روایات دجال که منبع شیعه داشته باشد، بسیار اندک است.

استاد فرق و ادیان تأویل قطعی مسائل آخرالزمانی را مورد قبول ندانست و ابراز داشت: نکته دیگر برخی افراد روایات دجال و آخرالزمانی را تأویل بر اختراعات، علم روز و مانند آن می‌برند، این هم مورد قبول نیست، می‌توان چنین احتمالاتی داد؛ اما نمی‌توان حکم قطعی کرد.

وی درباره مسأله زنده بودن حضرت عیسی گفت: زنده بودن حضرت عیسی(ع) در بین شیعه و اهل سنت یک مسأله اجماعی است، در کتاب‌ها اهل‌سنت به آن پرداخته شده و به شبهات در این زمینه پاسخ داده شده است.

حجت الاسلام صالحی در پایان با بیان این‌که روایاتی را که نمی‌توان پاسخ قطعی داد نباید از اصل منکر شد، تأکید کرد: چراکه این کار ممکن است موجب ضعف اعتقادی مردم شود، لازم است برخی از مسائل و علائم ظهور را تا جایی که جلوی گمراهی گرفته شود، دانسته شود، اما بیش از آن واجب نیست./876/پ۲۰۲/ج