سه عالمی که پایه های اعتقاد به غیبت را محکم کردند

به گزارش خبرگزاری رسا، حجت الاسلام جواد جعفری، کارشناس مرکز تخصصی مهدویت با اشاره به نقش و جایگاه علما و نخبگان در زمینه‌سازی ظهور، گفت: برای بررسی نقش نخبگان در رابطه با زمینه‌سازی ظهور بهترین روایات، حدیثی است از امام هادی (ع) که می فرمایند: «اگر بعد از غیبت قائم(عج) ما نبودند عالمانی که مردم را به سوی دین دعوت کنند و به سوی امام‌شان راهنمایی کرده و آنان را از دست دشمنان تشیع و دام های شیطان نجات بخشند، هیچکس باقی نمی ماند مگر اینکه از دینش برمی گشت.» این یعنی امام هادی (ع) تصریح می کنند که حتی احدی باقی نمی ماند مگر اینکه مرتد شده و از اعتقادات خود بازمی گشت اما این علمای شیعه بودند که مانند ناخدایی که سکان کشتی را در دست گرفته، قلوب شیعیان را هدایت کردند.

وی افزود: این روایت نشان می دهد کسی که در دوران غیبت، جانشین امام است دو امر هدایت به مسایل حق و حقیقت و همچنین پاسخ به شبهات و مبارزه با کسانی که دشمنان دین هستند و علیه تشیع شبهه پراکنی می کنند را بر عهده دارد و امام هادی (ع) نیز این مسئله را تحت این عنوان بیان می کنند که اگر عالمانی نبودند که شیعیان را از دام های شیطان و ناصبی ها نجات دهند، مردم مرتد می شدند.

کارشناس مهدوی تصریح کرد: بنابر این، نقش عالمان را در دو جهت می توان بیان کرد: نخست تبیین تشیع و بیان صحیح معارف دینی و دیگری مبارزه با شبهات و پاسخ به آنها و سخنان باطلی که دیگران به عنوان شبهه مطرح می کنند.

حجت الاسلام جعفری در این باره بیان کرد: از عالمانی که در این مورد بسیار تلاش کرده اند سه تن از بزرگان را می توان نام برد؛ نخستین فرد مرحوم نعمانی است که کتاب «الغیبه» را نوشته و دو امر خطیری که پیشتر به آن اشاره شد را انجام داده است؛ یعنی هم کتاب «الغیبه» را نگاشته و در آن روایات اهل بیت (ع) را مبنی بر حق بودن غیبت امام زمان (ع) و اینکه وقوع غیبت از زمان پیامبر (ص) و توسط امامان علیهم السلام خبر داده شده بود را بیان کرده و وقوع غیبت را نشانه حقانیت شیعه دانسته است چرا که آنچه اهل بیت (ع) پیش بینی کرده بودند دقیقا اتفاق افتاد و نشان داد که اهل بیت(ع) برحق هستند و پیش بینی آنها دقیقا مطابق واقع از آب درآمد.

این محقق و مولف مهدوی ادامه داد: مرحوم نعمانی غیر از دلالت مردم به حق و بیان روایات، کار دومی هم انجام داد یعنی مبارزه با شبهات؛ در دوران مرحوم نعمانی، فرقه اسماعیلیه که معتقد به امامت اسماعیل فرزند امام صادق(ع) بودند و وجود فرزند امام حسن عسکری(ع) را انکار می کردند، بیشترین تبلیغات را در جامعه کرده و علیه مهدویت و غیبت امام دوازدهم(ع) فعال بودند. مرحوم نعمانی بخشی از کتاب خود را به پاسخ دادن به شبهات فرقه اسماعیلیه و باطل بودن امامت اسماعیل اختصاص داد. بلافاصله پس از ایشان نیز (20 سال بعد از مرحوم نعمانی) شیخ صدوق بزرگترین کتاب در این باره با عنوان «کمال الدین» را نگاشت.

حجت الاسلام جعفری تصریح کرد: شیخ صدوق نیز این افتخار را داشته که اولاً در کتاب خود روایات مربوط به غیبت را نقل و نیز تصریح کند: من وقتی دیدم عده ای به شک افتاده اند این روایات را نقل می کنم تا بدانند که آنچه از غیبت امام زمان (ع) اتفاق افتاده، دقیقاً همان چیزی است که ائمه معصومین(ع) پیش بینی کرده بودند و چیز عجیبی رخ نداده و این نشان حقانیت ماست و به همین دلیل نیز ایشان حجم عظیمی از روایات غیبت را در کتاب خود نقل می کند.

کارشناس مرکز تخصصی مهدویت در ادامه بیان کرد: علاوه بر این، یکی از نکات مهمی که ایشان در کتاب خود دارد، پاسخ به شبهات و اشکالاتی است که دشمنان بیان کرده‌اند. در زمان شیخ صدوق کسانی که بیشتر علیه شیعه فعالیت می کردند، زیدیه بودند یعنی کسانی که به امامت زید فرزند امام سجاد (ع) اعتقاد داشتند و طبعاً امامت سایر ائمه(ع) و از جمله مسئله غیبت را نمی پذیرفتند. شیخ صدوق وقتی می بیند که زیدیه در جامعه علیه شیعه تبلیغ می کنند شروع به پاسخ دادن به شبهات زیدیه می کند و لذا حجم وسیعی از کتاب ایشان «کمال‌الدین» به همین مسئله اختصاص پیدا کرده است.

وی در اشاره به امتیازات کتاب شیخ صدوق، ابراز کرد: یکی از امتیازات بسیار بزرگ «کمال الدین» شیخ صدوق در محکم کردن قلب شیعه درباره اعتقاد به غیبت، بیان کردن غیبت پیامبران گذشته است که نشان می دهد غیبت امام زمان (ع) یک امر نوظهور و بی سابقه نیست که پذیرش آن دشوار باشد و ما بگوییم شیعه ادعایی کرده که این ادعا تاکنون توسط هیچکس عنوان نشده و سخن بی سابقه ای بوده است.

جعفری تاکید کرد: ایشان برای اثبات چنین چیزی غیبت های پیامبران گذشته را در ابتدای «کمال الدین» مطرح و اثبات کرده که غیبت امام زمان(عج) نیز امری عادی بوده و همچنان که پیامبران گذشته غایب می شدند حضرت حجت (ع) نیز غایب شده اند، بنابر این، ایشان تصریح می کند که غیبت یک امر سابقه دار است و حجت های الهی گذشته نیز غیبت داشته اند.

این محقق مهدوی بیان کرد: اگر نگاهی به فعالیت های علمای طراز اول شیعه در گذشته داشته باشید، می بینید که دو امر خطیری که امام هادی (ع) به آن اشاره داشته اند، توسط علما انجام شده؛ چنان که بعد از شیخ صدوق و به فاصله 80 سال، شیخ طوسی به صحنه آمد و کتاب «غیبت طوسی» را نگاشت که ایشان نیز به همان دو امر مهم و اساسی اشاره کرده است. در دوره شیخ طوسی «واقفیه» به عنوان فرقه ای منحرف بسیار علیه شیعه فعالیت و ادعا می کرد امام کاظم (ع) از دنیا نرفته و ایشان مهدی موعود(ع) است و ظهور خواهد کرد و اینچنین امامت امام رضا (ع) را انکار می کردند.

حجت الاسلام جعفری با بیان اینکه واقفیه شبهات فراوانی علیه امام دوازدهم(عج) مطرح کردند، گفت:‌ اما شیخ طوسی به همه شبهات آنها پاسخ گفته است، بنابر این، این سه عالم یعنی مرحوم نعمانی که با اسماعیلیه، شیخ صدوق که با زیدیه و شیخ طوسی که با واقفیه مبارزه کرده اند، ضمن بیان حقیقت غیبت، شیعیان را از دام ناصبی‌ها و مخالفان اهل بیت(ع) نیز نجات دادند.

وی تاکید کرد:‌آنها نویسندگان سه کتاب اصلی شیعه در غیبت هستند که پایه های اعتقاد به غیبت با نگارش این سه کتاب، مستحکم و روایات فراوانی در این زمینه گردآوری شد و امروز نیز که هزار سال از زمان حیات این سه عالم ربانی می گذرد، باز افرادی که به دفاع از آموزه غیبت و تبیین آن می پردازند، مهمترین منابع خود را همین سه کتاب شریف می دانند.

کارشناس مرکز تخصصی مهدویت در پایان خاطرنشان کرد: نقش علما و نخبگان در دوران غیبت برای تبیین غیبت و حفظ تشیع از انحراف و ایجاد یک انتظار واقعی و دور کردن مردم از مدعیان دروغین و آسیب های موجود در جامعه نقشی بسیار مهم و بی بدیل است که سایر علما و بزرگان ما نیز از آثار آنها بهره گرفته اند. در دوران معاصر نیز بزرگانی مانند آیت الله صافی گلپایگانی به تبعیت از علمای گذشته کتاب های مفصلی در دفاع از مهدویت نوشته و همچنین کتاب 10 جلدی «دانشنامه امام مهدی(ع)» هم که توسط موسسه دارالحدیث نگاشته شده، از جمله منابع مهمی است که می توان در این ساحت به آن اشاره کرد./۹۶۹//۱۰۲/خ

منبع: شبستان