نگاهی به انتصاب و تركيب اولين گروه از فقهای شورای نگهبان

به گزارش خبرگزاری رسا، اول اسفند ۱۳۵۸؛ سالروز انتصاب اولين اعضاي فقهاي شوراي نگهبان از سوي حضرت امام خميني (ره) است.
بعد از «همه پرسي قانون اساسي جمهوري اسلامي» در پائيز ۱۳۵۸، انتصاب اعضاي فقيه شوراي نگهبان، نخستين حكمي است كه حضرت امام خميني(ره) براي يكي از نهادهاي رسمي مصرح در قانون اساسي صادر كرده اند. اين مهم حاكي از اهميت اين نهاد در نظام نوپاي جمهوري اسلامي نزد بنيانگذار كبير آن بود.
زيرا وظيفه اصلي شوراي نگهبان، بررسي عدم مغايرت مصوبات مجلس با احكام اسلام و قانون اساسي است. اعضاي اين شورا مركب از دو گروه شش نفري از فقها و حقوقدانان مي‏باشد. فقها را رهبر انقلاب منصوب مي‏نمايند و حقوقدان‏ها توسط رئيس قوه قضاييه به مجلس معرفي و سپس با آراي نمايندگان، انتخاب مي‏شوند.
همچنين بر اساس قانون اساسي، نظارت بر انتخابات مختلف همچون انتخابات خبرگان رهبري، رياست‌جمهوري، مجلس شوراي اسلامي و هرگونه همه‏پرسي برعهده شوراي نگهبان است.
اولين اعضاي فقهاي شوراي نگهبان عبارت بودند از حضرات آيات‌ احمد جنتي، رباني‌شيرازي (ره)، غلامرضا رضواني(ره)، لطف‌ا... صافي‌گلپايگاني، يوسف صانعي و محمدرضا مهدوي‌كني(ره)، كه در اول اسفندماه سال ۱۳۵۸ توسط بنيانگذار جمهوري اسلامي ايران حضرت امام خميني(ره) منصوب شدند.
متن حكم حضرت امام براي انتصاب فقهاي شوراي نگهبان كه به‌صورت جداگانه خطاب به هريك از فقها صادر شده است، به شرح زير مي‌باشد:

«بسم الله الرحمن الرحيم
بنابر اصل نود و يكم قانون اساسي جمهوري اسلامي كه به‌منظور پاسداري از احكام اسلام و قانون اساسي از نظر عدم مغايرت مصوبات مجلس شوراي اسلامي با آنها، شورائي به‌نام شوراي نگهبان تشكيل مي‌شود كه انتخاب شش نفر از فقهاء عادل و آگاه به مقتضيات زمان و مسائل روز از اين شورا به‌عهده اينجانب مي‌باشد. لذا جنابعالي را به‌عنوان يكي از شش فقيه، به‌عضويت شوراي نگهبان منصوب مي‌نمايم. از خداوند متعال موفقيت هرچه بيشتر شما را اميدوارم. روح‌ا... الموسوي‌الخميني
اول اسفند ماه ۱۳۵۸ برابر۳ ربيع الثاني ۱۴۰۰»

اهميت اين انتصاب نزد بنيانگذار انقلاب اسلامي را مي توان، در نسبت آن با روز برگزاري انتخابات اولين دوره مجلس شوراي اسلامي نيز ملاحظه كرد. زيرا اعضاي فقهاي شوراي نگهبان سه هفته قبل از انتخابات اولين دوره مجلس ( ۲۴ اسفند ۱۳۵۸) صورت گرفت. اين مجلس ۷ خرداد ۱۳۵۹ آغاز به كار كرد و پس از بررسي اعتبارنامه‌ها و انتخاب هيأت رئيسه در نخستين اقدامات خود در ۲۶ تيرماه ۱۳۵۹، از ميان حقوقدانان معرفي شده از سوي شوراي عالي قضائي ۶ نفر شامل آقايان علي آراد، گودرز افتخار جهرمي، محمدصالحي، حسين مهرپور محمدآبادي، محسن هادوي و مهدي هادوي را براي عضويت در شوراي نگهبان برگزيد و اين شورا رسماً كار خود را آغاز كرد.

عصر همان روز و پس از تكميل اعضاي شوراي نگهبان، دكتر حسن حبيبي، سخنگوي شوراي انقلاب در پايان آخرين جلسه اين شورا، اعلام كرد: امروز با تشكيل مجلس شوراي اسلامي و تكميل اعضاي شوراي نگهبان، كار شوراي انقلاب كه يك نهاد قانونگذاري بود، پايان يافته است.
لازم به يادآوري است حضرت امام(ره) با كناره گيري آيت الله مهدوي كني از شوراي نگهبان و پذيرش مسئوليت «وزارت كشور» در كابينه شهيد رجائي، در تاريخ ۱۲ آذر ۱۳۵۹ آيت‌ا... خزعلي را به‌جاي ايشان به عضويت شوراي نگهبان منصوب كردند. همچنين سه روز پس از رحلت آيت‌ا... رباني‌شيرازي يعني در تاريخ ۲۱ اسفند ۱۳۶۰، آيت‌ا... مهدوي‌كني مجدداً از سوي حضرت امام(ره) به‌عضويت شوراي نگهبان درآمد. يك سال بعد با استعفاي آيت الله صانعي از شوراي نگهبان، حضرت امام(ره) در ۲۸ دي ۱۳۶۱ مرحوم آيت‌ا... رباني‌املشي را به‌جاي او به‌عضويت در شورا منصوب كردند./۱۳۲۳/د۱۰۳/ق