رشد چشمگیر علم و فناوری در سایه انقلاب نمایانگر افق روشن نظام اسلامی

به گزارش سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، انقلاب اسلامی ایران به عنوان معجزه سیاسی قرن، توانست تحول بزرگی در زمینه های مختلف سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و آموزشی در کشور ایجاد کند.

این تحولات بنیادین و اساسی که با پیشرفت های چشمگیر همراه بوده اند، نیازمند بازخوانی و مرور مجدد هستند تا از دریچه بررسی وضعیت جامعه قبل و بعد از پیروزی انقلاب در حوزه های گوناگون بتوان به تبیین دستاوردهای انقلاب اسلامی پرداخت.

یکی از حوزه هایی که در طول چهاردهه عمر انقلاب اسلامی، دچار تحول اساسی و پیشرفت های شگرفی شده، حوزه آموزش، تحقیقات و فناوری است که در  ادامه سلسله مطالب دستاوردهای انقلاب اسلامی، به تبیین دستاوردهای انقلاب در این حوزه و در دوبخش نظام آموزش عالی و آموزش و پرورش می پردازیم.

تحول نظام آموزش عالی؛ دستاورد بزرگ انقلاب

پژوهش، تولید علم و فناوری های علمی از مسائل مهم و زیربنایی در پیشرفت و توسعه کشورها در حوزه های مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و مدیریتی محسوب می شود و به همین سبب نیز افزایش قدرت علمی یک کشور می تواند تولیدکننده قدرت در زمینه های گوناگون باشد.

اهمیت و نقش عرصه علمی و آموزشی در پیشرفت جامعه سبب شد تا در دوران پس از انقلاب، این عرصه در کانون توجهات قرار گرفته و برنامه ریزی لازم جهت ایجاد زیرساخت های آموزشی و علمی کشور به شکل جدی دنبال شود.

در عمر 40 ساله انقلاب اسلامی، نظام آموزش عالی به عنوان پرچمدار تولید علم در کشور، در مرکز کانونی توجهات قرار گرفت و ایجاد زیرساخت های آموزشی و علمی، رشد کمی و کیفی رشته های دانشگاهی، افزایش تعداد دانشگاه ها، تأسیس دانشگاه آزاد اسلامی، پیام نور و توسعه دانشگاه های دولتی و در نهایت افزایش ظرفیت پذیرش دانشجو در مقاطع کاردانی، کارشناسی و تحصیلات تکمیلی سبب شد تا سرعت رشد علمی در ایران چند برابر میانگین سرعت رشد جهانی شده و امروز سرعت پیشرفت علمی در ایران براساس گزارش محافل علمی بین‌‌المللی، 11 برابر سرعت متوسط رشد علم در جهان است.

با بررسی اجمالی وضعیت دوران پیش از انقلاب و مقایسه آن با چهل سال فعالیت علمی در نظام اسلامی می توان گفت که در دوران پیش از انقلاب اسلامی، تعداد 154 هزار دانشجو در تعداد محدودی دانشگاه یا مراکز آموزش عالی و آن هم در چند کلان‌شهر کشور تحصیل می‌کردند اما با برنامه ریزی های صورت گرفته در طول این چهاردهه، هم اکنون تعداد 119 دانشگاه و مرکز آموزش عالی دولتی، 28 مرکز آموزش عالی وابسته به دستگاه‌های اجرایی، 295 دانشگاه غیرانتفاعی، 550 دانشگاه پیام نور، 385 دانشگاه آزاد اسلامی، 739 مرکز آموزش عالی علمی و کاربردی، 274 مرکز آموزش فنی حرفه‌ای و تربیت معلم در کشور فعال بوده و در این دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی، بیش از 4 میلیون دانشجو به تحصیل اشتغال دارند که این موضوع نشان دهنده رشد 25 برابری ظرفیت دانشگاه ها در دوران پس از انقلاب است.

اسدالله عباسی نماینده مردم رودسر در مجلس شورای اسلامی و عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس پیرامون پیشرفت های حوزه آموزش در دوران پس از انقلاب اینگونه می گوید: «در دوران پیش از انقلاب ، محدودیت دانشگاه ها و کم بودن ظرفیت پذیرش دانشجو باعث شد که دانشجویان به خارج از کشور سفر کنند و برخی نیز پس از پایان تحصیل به کشور باز نگشته و در خارج از کشور ماندگار شدند»

وی می افزاید: «در دهه اول انقلاب نیز به دلیل اینکه زیرساخت های آموزش عالی فراهم نبود مشکلاتی در این زمینه وجود داشت بطوریکه با حدود 1 میلیون متقاضی ورود به دانشگاه، ظرفیت پذیرش در دانشگاه های کشور حدود 60 هزار نفر بود که با برنامه ریزی های انجام شده در راستای ایجاد زیرساخت ها، با تأسیس دانشگاه آزاد و دانشگاه پیام نور و توسعه دانشگاه های دولتی، فضای آموزش عالی کشور متناسب با تقاضا و نیازهای علمی کشور رشد پیدا کرد و این موضوع سبب شد تا شتاب علمی به حدی برسد که تا اوایل دهه 90 رتبه 16 دنیا را به دست آوریم.»

بخشی از پیشرفت های علمی و فناوری انقلاب اسلامی در طول چهل سال را می توان اینگونه دسته بندی کرد:

-رشد چشمگیر در دانش پزشکی به ویژه در حوزه‌هایی مانند سلول‌های بنیادین، ترمیم ضایعات نخاعی، تولید داروهای راهبردی و شبیه‌سازی حیوانات و قرار گرفتن در ردیف 10 کشور برتر جهان در این حوزه

- تبدیل شدن به قطب پزشکی در غرب آسیا بگونه ای که بیماران فراوانی از کشورهای مختلف جهت درمان و انجام پیشرفته ترین عمل های جراحی به بیمارستان های پیشرفته کشور مراجعه می کنند

- ورود به باشگاه هسته‌ای جهان و دستیابی به چرخه کامل سوخت‌ هسته‌ای علی رغم تمامی تحریم ها و فشارهای موجود

-ورود به باشگاه فضایی جهان بگونه ای که ایران هم اکنون جز شش کشور طراح، سازنده و پرتاب‌کننده ماهواره در جهان و تنها کشور منطقه می باشد که دارای این دانش و فناوری، آن هم به صورت بومی است

-پیشرفت در حوزه نانو و لیرز بگونه ای که ایران هم اکنون رتبه 12 جهانی در حوزه نانو را در اختیار دارد

- رشد و توسعه صنعت خودروسازی، رشد و توسعه صنعت فولاد و آلومینیوم، رشد و توسعه صنعت کشتی‌سازی، رشد و توسعه صنعت هواپیما‌سازی، و پیشرفت‌های علمی و فنی کشور در ساخت اسکله‌ها، حفر چاه‌های نفت و گاز، ساخت پالایشگاه، ساخت سد، ساخت سیلو، ساخت بزرگراه‌ها و انواع سازه‌های فلزی و بتنی، از جمله دیگر آثار رشد علمی و فناوری در کشور می‌باشد.

در حوزه پژوهش، تحقیقات و تولید مقالات علمی نیز  مطابق با آمار نظام استنادی اسکوپوس در سال 2007 مصادف با سال 1386 شمسی 15 هزار و 24 عنوان مقاله در ایران تولید شده است و در سال 2008 و 2009 این میزان به ترتیب به 19 هزار و 492 و 24 هزار و 63 عنوان مقاله افزایش یافته و در سال 2015 میزان تولیدات علمی به 40 هزار و 556 مقاله رسیده است و ایران در سال 2015 در بین 140 کشور در زمینه تولید علم در جایگاه 15 قرار گرفته است.

همچنین کشورمان تا خرداد ماه 1395 با انتشار 2 هزار و 431 مقاله در حوزه نانو فناوری بعد از کشورهایی چون چین، آمریکا، هندوستان، کره جنوبی و آلمان در جایگاه ششم قرار داشته است. این جایگاه باعث شده است تا در این زمینه ایران رتبه اول را در بین کشورهای اسلامی به خود اختصاص دهد.

عباسی نماینده مردم رودسر در مجلس شورای اسلامی این دستاوردها را ملاک کارآمدی نظام دانسته و اظهار می کند: « در بحث نانو تکنولوژی، بیو تکنولوژی، هوافضا، سلول های بنیادی و انرژی هسته ای توانستیم جزء کشورهای مطرح و 10 کشور اول دنیا شویم ودر فناوری هسته ای و شرکت های دانش بنیان و تجاری سازی هم توفیقاتی داشتیم، در حالی که قبل از انقلاب هیچ کدام از این پیشرفت ها را نداشتیم»

وی می افزاید: «بعد از انقلاب با تکیه بر توان بومی و ظرفیت های درونی کشور در بسیاری از زمینه ها توانستیم روی پای خود بایستیم و با توجه به تحریم هایی که از سوی دشمن صورت گرفت، توانستیم با دانش و علم و توان متخصصان داخلی بسیاری از امور خودمان را مدیریت کنیم و ان شاالله  این مسیر را با قدرت ادامه خواهیم داد تا براساس افق 1404 که ترسیم شده، جزء کشورهای اول دنیا در این حوزه باشیم.»

در واقع مقایسه وضعیت آموزش عالی در ایران قبل و بعد از انقلاب، در سرشماری سال 1355 و سال 1390 نمایانگر دستاوردهای قابل توجهی است بطوریکه افزایش نرخ سواد از 47% در سال 55 به 93% در سال 90، افزایش پوشش متقاضیان تحصیل در دوره متوسطه از 23% به 85%، افزایش جمعیت دارای تحصیلات عالیه از 310 هزار  نفر به نزدیک 550 هزار نفر ، افزایش تعداد دانشجویان از 157 هزار نفر به بیش از 4 میلیون نفر، افزایش تعداد دانشجویان دکتری تخصصی با رشد 60 برابری از ۹۵۰۰نفر به بیش از ۵۸۰ هزارنفر، همچنین ایران در سال 55 در هیچ  عرصه‌ای قطب علمی نبوده در حالیکه تا سال 90 در 142 حوزه به قطب علمی رسیده است و این موضوع نیز جالب توجه است که در سال 55 رشد رتبه علمی ایران 52 جهان بوده و هم اکنون به رتبه ۱۶جهان رسیده است.

رشد آموزش و پرورش در سایه نظام اسلامی

آموزش و پرورش نقش ویژه ای در شکوفایی استعداد ها داشته و عاملی مهم در انتقال معارف و فرهنگ به نسل جدید را بر عهده دارد و شکل دهی شخصیت و هویت نسل آینده و رشد و شکوفایی یک کشور به میزان بسیار زیادی به فعالیت های آموزشی و پروشی دارد.

انقلاب اسلامی ایران با ایجاد تحول بنیادین در مبانی آموزشی و پرورشی پیش از انقلاب و با توسعه زیرساخت های آموزشی، توانست گامی جدی در مسیر پرورش نسل های آینده انقلاب بردارد.

مبارزه با بی سوادی و کاهش نرخ بی سوادی از 60 درصد در قبل از انقلاب به 10 درصد در سالهای اخیر، نشان دهنده برنامه ریزی دقیق انقلاب در این چهاردهه در حوزه آموزش و پرورش عمومی است.

افزایش تعداد مدارس از 47 هزار به 194 هزار واحد برای پاسخگویی به رشد دویست درصدی دانش آموزان و مقابله با بیسوادی و ارتقای سطح سواد است بگونه ای که در سال ۵۷، تنها ۶۲ درصد دانش‌ آموزان مقطع دبستان تحت پوشش بوده‌ اند و اینک با تلاش‌های انجام شده ۹۸‌ درصد این دانش ‌آموزان امکان حضور در مدرسه و بهره ‌گیری از تعلیم و تربیت را یافته ‌اند همچنین این شاخص در مقطع راهنمایی از 31.2 درصد به ۹۲ درصد و در مقطع متوسطه از 17.4 درصد به ۸۴ افزایش یافته است.

همچنین تعداد مدارس شبانه روزی با افزایش 47 برابری از ۶۵ واحد به ۳۰۶۸ واحد، افزایش تعداد مدارس استعداد های درخشان از چند مدرسه محدود به تهران و احیانا چند مرکز استان به 300 واحد در سراسر کشور، افزایش 5 برابری مدارس استثنایی از ۲۳۷ واحد به ۱۲۸۴ واحد، افزایش 3 برابری تعداد آموزشگاه ها از ۵۳۸۸۵ واحد به ۱۴۹۶۰۵ واحد، تأسیس بیش از ۲۷۰ پژوهش سرای دانش‌ آموزی در سراسر کشور برای اولین بار پس از انقلاب، افزایش 7 برابری تعداد اردوگاه های دانش آموزی از 35 اردوگاه به ۲۶۸ اردوگاه، افزایش 43 برابری کانون‌های فرهنگی و تربیتی از ۳۰ کانون به ۱۳۱۰ کانون، افزایش 3.5 برابری واحد های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان که از ۱۹۳ واحد به ۶۸۴ واحد رسیده است و همچنین در حالی که تنها ۱۲ درصد معلمان در سال ۵۷، دارای مدرک تحصیلی لیسانس و بالاتر بودند، اینک ۴۹ درصد معلمان تا این سطح علمی ارتقا یافته ‌اند و به طور کلی میانگین تحصیلات کارکنان آموزش و پرورش از 12.2 سال در سال ۱۳۵۷ به 14.64 سال در شرایط کنونی افزایش یافته است.

عباسی عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس درباره این دستاوردها اینگونه عنوان می کند: «در پیش از انقلاب و حتی اوایل انقلاب مدارسی داشتیم که 4 شیفته بوده و ضمن اینکه از تجهیزات و تکنولوژی آموزشی محروم بودند، از معلمان کارآزموده هم برخوردار نبوده اند که بعداً مراکز تربیت معلم و دانشگاه فرهنگیان تأسیس شدند و تحولی در نظام آموزشی اتفاق افتاد»

وی می افزاید: «در سال های اخیر تحول بنیادین در آموزش و پرورش شکل گرفته و آموزش و پرورش در کشور ما بومی سازی شد یعنی توانستیم آموزش و پرورش را براساس توان و دانش خود، فلسفه تعلیم و تربیت، اعتقادات و ارزش های دینی ساماندهی کنیم و امید داریم با اجرای این سند تحول،  آنچه مدنظر نظام، رهبری، اسناد بالا دستی و سند توسعه و چشم انداز 1404است به صورت کامل محقق شود.»

به هر روی، پیشرفت ها و دستاوردهای انقلاب اسلامی در حوزه آموزش و پرورش، تحقیقات و نظام آموزش عالی نشان دهنده رشد شتابان علمی در کشور است بگونه ای که رشد 11 برابری نسبت به متوسط جهانی در حوزه علم، نمایانگر آینده ای روشن برای کاروان علمی کشور در افق آینده نظام اسلامی است./872/ز۵۰۳/ق