دین پدیده حداکثری و منشأ علوم مختلف است
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلام و المسلمین علیرضا قائمی‌نیا عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي، امروز در چهارمین دوره کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی که در مرکز همایش‌های بین‌المللی صداوسیما برگزار شد، گفت: دین و علم معنای جدای از هم نیستند.
وی افزود: دین و علم هر دو در ذهن انسان دو فضای شناختی خاص ایجاد می‌کنند که با تلفیق این دو، فضای دیگری در ذهن با عنوان علم دینی ایجاد می‌شود برهمین اساس علم دینی نتیجه تلفیق دو مفهوم علم و دین است.
حجت الاسلام و المسلمین قائمی‌نیا با اشاره به اینکه دین ساختار کلی این تلفیق را معین می‌کند، ابراز کرد: علم دینی تنها حاصل تاثیر مبانی خاص دینی در علم نبوده چرا که تاثیر دین در علم بسیار گسترده و پیچیده‌تر است و باعث اثرگذاری دین بر علم درونی و بیرونی می‌شود.
عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامی با بیان اینکه دین به دو صورت بیرونی با متافیزیک علم ارتباط برقرار می‌کند، اظهار داشت: این ارتباط نخست در سطح مبانی و مبادی متافیزیکی علم و سپس در بخش متافیزیک حاصل از علم صورت می‌پذیرد بنابراین دین می‌تواند بر چهار سطح علم که شامل جمع‌آوری داده‌ها، مقوله‌بندی داده‌ها، نوع گزینش نظریات علمی و رفتار عاملان می‌شود تاثیرگذار باشد.
وی در خصوص تاثیر درونی دین بر علم، گفت: در تاثیر درونی و یا مفهومی، دین به باطن مفهوم علم و تصورات نفوذ کرده و آن را دگرگون می‌کند و مفهوم جدیدی به علم ارائه می‌دهد. رابطه علوم تجربی و علوم انسانی با دین یک ارتباط مدلولی و کل گرایانه است به همین خاطر دین در علوم تجربی نمی‌تواند انقلاب مفهومی ایجاد کند اما در علوم انسانی قادر به این کار هست.
حجت الاسلام و المسلمین قائمی‌نیا ادامه داد: گاهی ارتباط درونی دین و علم به صورت لفظی و غیر لفظی صورت می‌پذیرد در این هنگام دین به طور مستقیم و یا غیر مستقیم بر علم تاثیر می‌گذارد.
عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامی اضافه کرد: زمینه تلفیق مفهومی علم و دین همیشه در علم امکان پذیر است و این عاملی برای ایجاد فضاهای مفهومی جدید در علم می‌شود و باید توجه داشت که علم دینی با فرض واقع‌گرایی همراه است و به صورت تدریجی محقق می‌شود.
وی با بیان اینکه سرشت علم با تکثر عجین است، تصریح کرد: اقتصاد اسلامی و یا انسان شناسی اسلامی نمونه‌هایی از علم دینی است که انتظار می‌رود به سبب تکثر در علم اقتصاد اسلامی و انسان شناسی اسلامی دیگری همواره ظهور کند.
حجت الاسلام و المسلمین قائمی‌نیا خاطر نشان کرد: اگر به دین با عنوان یک پدیده‌ای حداکثری نگاه کنیم انتظار می‌رود که دین جامعه شناسی، اقتصاد، طب و سایر علوم را نیز به ما ارائه بدهد اما اگر این نگاه حداقلی باشد نباید انتظار داشت که در دین چنین علومی یافت شود./807/پ۲۰۲/ب۲