اسارت از نظر اسلام

در جاهلیت، اسیران جنگی در معرض انواع شکنجه، قتل، قطع عضو و بیگاری قرار می‌گرفتند و حتی گاهی هم آن‌ها را در بارگاه خدایان قربانی می‌کردند.

ولی توصیه اکید اسلام به نیکی کردن به اسیر و اطعام دادن به او و اینکه این کار از صفات ابرار شمرده شده، از مواردی است که در قرآن توجه ویژه‌ای به آن شده است، همان جا که خداوند متعال می‌فرمایند: «إِنَّ الأبْرَارَ .... وَيُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَى حُبِّهِ مِسْكِينًا وَيَتِيمًا وَأَسِيرًا». 

آیه شریفه در بر دارنده نکات قابل توجهی است. اینکه خداوند متعال اسیر را در کنار مسکین و یتیم ذکر کرده و این نشان‌گر این مطلب است که اسیر، انسان ضعیف و درمانده‌ای است و سزاوار دلسوزی و نیکی کردن است و باید مثل یک انسان با او رفتار شود و کرامت انسانی‌اش حفظ شود. حتی از این بالاتر، حضرت حق جلَّ و أعلی برای کسی که به اسیر اطعام می‌کند واژه «ابرار» را به کار برده و او را از جمله نیکوکاران می‌داند.

در حدیثی از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) آمده است «إسوَصَوا بالاسری خیراً و کان أحَدَهُم یُؤثَرُ أسیرَهُ بِطَعامِه» یعنی: با اسیران به نیکی رفتار کنید و مسلمانان وقتی این سخن را از حضرت شنیدند، گاهی غذای خود را به اسیر داده و آن‌ها را بر خود مقدم می‌شمردند.

در دین اسلام جایگاه ویژه‌ای برای آزادگی و حریت انسان در نظر گرفته شده است و در مقابل، هر چیزی که انسانیت انسان را به استثمار خود در بیاورد، محکوم و مذموم است. از طرفی در تعالیم اسلام، باز داشتن انسان از ظلم و شقاوت و در همین راستا، تربیت و هدایت انسان به سوی کمال و سعادت به عنوان یک هدف محوری مطرح شده است. از این روست که در قرآن کریم می‌فرماید: «يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُلْ لِمَنْ فِي أَيْدِيكُمْ مِنَ الأسْرَى إِنْ يَعْلَمِ اللَّهُ فِي قُلُوبِكُمْ خَيْرًا يُؤْتِكُمْ خَيْرًا مِمَّا أُخِذَ مِنْكُمْ وَيَغْفِرْ لَكُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ.»

«اى پيامبر! به اسيرانى كه در دست شما هستند، بگو: «اگر خداوند خيرى در دل‌هاى شما بداند، (و نيات پاكى داشته باشيد،) بهتر از آن‌چه از شما گرفته شده به شما مى‏‌دهد؛ و شما را مى‏‌بخشد؛ و خداوند آمرزنده و مهربان است!»

در واقع این آیه شریفه، نمونه‌ای کامل از قانون حقوق بشر در اسلام است و اینکه اسیران جنگی نسبت به جامعه اسلامی حقوقی دارند که از مهم‌ترین این حقوق، حق بخشنده شدن توسط حاکم است، البته این در صورتی است که آن اسیر، منشاء خیر و فایده باشد، همان‌طوری که پیغمبر (صلی الله علیه و آله و سلم) عده ای از اسرا را با این شرط که به مسلمین سواد خواندن و نوشتن بیاموزند یا خدمت دیگری انجام دهند آزاد می‌کردند.

با توجه به مطالبی که خدمت خوانندگان گرامی ارائه شد ، اکنون بهتر است مقداری از دوران اسارت آزادگان سرافراز کشور عزیزمان بگوییم .

در واقع یکی از حوادث مهم در تاریخ کشور، بحث جنگ تحمیلی عراق علیه ما بود که در این جنگ تمام عیار، یک ملت معتقد به ارزش‌های اسلامی اما تنها، در مقابل رژیم فاسد قرار گرفت که تا دندان مسلح بود و به این نیت به کشور ما تجاوز کرد تا بتواند در طی تنها چند روز انقلاب اسلامی ایران را به پایان برساند.

این جا بود که امام شجاع ما فرمان دفاع را صادر کرد و از این عرصه‌ی دفاع از شرافت یک ملت، برخی جانبازی، برخی شهادت و برخی اسارت روزی‌شان شد.

اما در این بین، وقتی با آزاده‌ی عزیزی سخن می‌گویی و از او دوباره دوران تلخ اسارتش می‌پرسی، می‌بینی که گویی هم‌اکنون با پوست و گوشت و استخوانش، در واقع با آن جان تکیده‌اش لحظات شکنجه را احساس می‌کند و این جا است که شرمنده می‌شوی و از خودت می‌پرسی، آیا من توانسته‌ام قطره‌ای از زحمات این بزرگ مردان را جبران کنم؟ به راستی من چه قدمی در این راه برداشته‌ام ؟ آیا من طلبکار هستم یا بدهکار؟ جواب سؤال آخر، معمای بزرگی است که برخی از خواص بی‌بصیرت نتوانسته‌اند جواب درستی به آن بدهند، لذا همیشه خود را طلبکار از ملت و طلبکار از انقلاب می‌دانند.

آن‌ها حتی خود را طلبکار از آن رزمنده‌ی آزاده‌ای می‌دانند که در دوران اسارت و در فصل گرما، او را عریان می‌کردند و روی شکم کف حیاط می‌خواباندند و بر پشت او راه می‌رفتند تا حدی که موقع بلند شدن مقداری از پوست بدنش بر سیمان تفتیده‌ی حیاط باقی می‌ماند.

اما چه گذشت بر آن برادری که قدری گازوئیل برداشته بود تا مقداری آب گرم کند ولی بعثی‌ها گازوئیل را از او می‌گیرند و روی پایش می‌ریزند و از زانو به پایین پایش را می‌سوزانند.