دو خطایی که رییس جمهور مرتکب شد

به گزارش خبرگزاری رسا، جواد جوادی، پژوهشگر دینی در واکنش به اظهارات اخیر حجت الاسلام والمسلمین روحانی رییس جمهور در خصوص مبنای ولایت و حکومت دینی، تصریح کرد که وی دو خطا مرتکب شده است.

متن نوشتار وی که در اختیار خبرگزاری رسا قرار گرفته بدین شرح است:

رییس جمهور محترم در ضیافت افطار با اساتید و پزشکان، که در چهارشنبه 24خرداد 96 برگزار شد، مطالبی را فرمودند که توسط جناب آقای علی مطهری با عنوان «توضیح على مطهری درباره رای مردم به عنوان مبنای حکومت» در خبرگزاری ایسنا منتشر شد.

به «گفته» رییس جمهور محترم و «توضیح» آقای مطهری اشکالاتی وارد است که آورده می‌شود و مبنای تحلیل، متنی است که در خبرگزاری ایسنا[1] منتشر و در پایگاه اطلاع رسانی آقای مطهری[2] بازنشر شده است.

اولا: رییس جمهور محترم فرمودند «لمن ولّیتموا امرکم، گفت که هر کس که شما او را به عنوان ولیّ خودتان و رهبر جامعه برگزینید من هم اطاعت می‌کنم»[3]

در بخش کلمات حضرت امیر در نهج‌البلاغه آمده: «وَإِنْ تَرَكْتُمُونِي فَأَنَا كَأَحَدِكُمْ، وَلَعَلِّي أَسْمَعُكُمْ وَأَطْوَعُكُمْ لِمَنْ وَلَّيْتُمُوهُ أَمْرَكُمْ»[4] [5] [6] [7] یعنی « اگر مرا رها كنيد من هم چون يكى از شما هستم، شايد من شنواتر و مطيع‌تر از شما نسبت به رييس حكومت باشم».[8]

از آنجایی که رییس جمهور محترم حقوق‌دان هستند می‌دانند که «لَعَلَّ» به معنای «شاید» است و جمله بعد از آن دال بر «موجبه جزئیه»[9] [10] است در حالی که رییس جمهور محترم از آن برداشت «موجبه کلیه»[11] [12] کرده‌اند و نتیجه گرفته‌اند که «هر کس که ...».

از فرمایش حضرت امیر نهایتا می‌توان برداشت کرد که «بعضی از کسانی که ...» و می‌دانیم که وقتی گوینده «بعضی از افراد» را اراده کرده و ما به او «همه افراد» را نسبت دهیم، جفای به گوینده است چرا که ممکن است گزاره در حالت «جزیی» درست و در حالت «کلی» نادرست باشد.

ثانیا: برادر گرامی جناب آقای مطهری هم به عنوان توضیح گفته‌اند رییس جمهور محترم فرمودند که «سخن جناب ایشان قطعا ناظر به مساله امامت نیست، بلکه همانطور که قرائن نشان می‌دهد مقصودشان شرط تحقق حکومت امام یعنی رای و انتخاب مردم است».[13]

جناب آقای مطهری خواسته‌اند با تفکیک بین «امامت» و «حکومت»، موضوع امامت را از بحث خارج کنند اما «این تفکیک» نیز نمی‌تواند خطایی که در «برداشت رییس جمهور محترم» از کلام «حضرت امیر» است را جبران کند و همچنان استدلال ایشان دچار خطاء است. چرا که جناب آقای مطهری دو حالت را تصور؛ و یکی را نفی و دیگری را اثبات کرده‌اند و برای حالت دوم (یعنی حکومت) همان نتیجه یعنی «موجبه کلیه» را آورده‌اند.

فرمایش رییس جمهور محترم فقط در صورتی صحیح است که ایشان به آن چه که طبری نقل کرده  که «إلّا أنّي أسمَعُكُم وأطوَعُكُم لِمَن وَلَّيتُموهُ أمرَكُم»[14] استناد نمایند که اولا این نقل خلاف نظر محققین نهج‌البلاغه است ثانیا خلاف انتقادات حضرت به خلفاء می‌باشد.

ضمن آن که بر اساس صوت موجود در پایگاه اطلاع رسانی ریاست جمهوری[15] [16]، رییس جمهور محترم به کلام موجود در نهج‌البلاغه استناد می‌کنند و کلمه «لَعَلِّي» را هم می‌خوانند اما آن را در ترجمه حذف نموده و این گونه ترجمه می‌کنند که «ولعلی اسمعکم و اطوعکم لمن ولیتموا امرکم. فرمود اگر بروید کس دیگری را انتخاب کنید که او ولایت امر را بعهده بگیرد من از همه گوشم شنواتر خواهد بود و مطیع تر خواهم بود»[17]

یعنی دو خطاء در کلام رییس جمهور محترم وجود دارد:

اول آن که «لعلي» را در ترجمه نیاورده اند.

دوم آن که ظاهر کلام ایشان «موجبه کلیه» را اثبات می‌کند و آقای مطهری هم همین نتیجه را گرفته‌اند و (در توضیحی که ارسال کرده‌اند) عبارت «هر کس که...» را آورده‌اند.

به هر حال به نظر می‌رسد هر دو بزرگوار باید این جفاء را جبران کنند و کلامات حضرت امیر را به درستی ترجمه و قواعد استنتاج را رعایت نمایند.