ادبیات حماسی، موجب امید به آینده است

به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از مهر، مهدی محقق از پیشکسوتان حوزه فرهنگ و رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی کشور به‌عنوان یکی از  اعضای اتاق فکر گفتمان ملی فرهنگ حماسه ضمن تأکید بر این که «هر کاری بتوانیم برای تحقق گفتمان ملی فرهنگ حماسه انجام می‌دهیم» درباره تعریف «حماسه» و تعیین مصادیق آن گفت: حماسه، روح سلحشوری، مبارزه، سازندگی و دفاع از میهن است که از دیرباز در بطن ادبیات و فرهنگ ما بوده است و شاهنامه، برزونامه، بیژن‌نامه، جهانگیرنامه و... از نمونه‌های ادبی آن است. ما بیش از پنجاه اثر حماسی داریم که البته شاهنامه فردوسی، بهترین نمونه آن است.

رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی کشور ادامه داد: واقعه کربلا و تاریخ عاشورا نیز حماسه است و ادبیات ما سرشار از نغزها و داستان‌های حماسی برآمده از تاریخ عاشوراست.

محقق، درباره «گفتمان ملی فرهنگ حماسه» با تأکید بر اهمیت و ضرورت بازخوانی و بازشناسی منابع و وقایع حماسی و بازگوکردن آن برای مردم گفت: گفتمان فرهنگ حماسه، دامنه وسیعی دارد و ادبیات حماسی بخشی از این گفتمان است که باید خیلی قوی به آن پرداخت؛ زیرا بر روح و فکر مردم، آثار مثبت و سازنده‌ای دارد.

وی به عنوان نمونه از ادبیات حماسی به بررسی اثر حماسی ابو طمام پرداخت و افزود: ابوطمام، دیوانی به نام «دیوان حماسه» دارد که به آن می‌گویند: «حماسه ابوطمام» این دیوان، مجموعه اشعاری است از شعرای عرب که ابوطمام ان را گردآوری کرده است که البته، انواع شعر از شعرای متعدد است؛ ولی چون بیشتر اشعار این دیوان، حماسی است به نام «حماسه ابوطمام» لقب گرفته است.

محقق افزود: در کتاب‌های ادبی، وقتی می‌گویند «قال حماسی»، منظورشان دیوان شعر گردآمده به وسیله ابوطمام است، نه سروده شده به وسیله شخص او. بعضی اشتباه می‌کنند و فکر می‌کنند «حماسی» اسم یک شخص است؛ در حالی که «حماسی» در این مقوله، اسم شخص نیست، بلکه اسم یک «دیوان» است؛ اما از آن جهت که ابوطمام، شخصیتی کاریزما(اتوریته) داشته، به او منسوبش می‌کنند و این بدان معناست که یک شخصیت کاریزماتیک را با کلمه حماسه، همراه می‌کنند؛ زیرا کلمه حماسه هم خود به نوعی کاریزماست.

وی با تحلیل و تجلیل از ادبیات حماسی گفت: ادبیات حماسی، ادبیاتی است که سلحشوری، مبارزه، مقاومت و استحکام یک ملت را در بر می‌گیرد و موجب مجد و عظمت و امید به آینده می‌شود. این است که نشر و گسترش این ادبیات، بسیار حیاتی و حائز اهمیت است.

محقق در رابطه با انجمن آثار و مقاخر فرهنگی و رابطه این انجمن با گفتمان ملی فرهنگ حماسه گفت: انجمن اقدام به بزرگداشت چهره‌ها و شخصیت‌هایی می‌کند که در زمینه زبان، ادبیات، فرهنگ و تاریخ کارهای بزرگ و ماندگاری کرده‌اند، و بدیهی است آثار حماسی و حماسه‌سرایان از این قاعده مستثنی نیستند. از ابتدای انقلاب اسلامی ایران تا کنون – که در این دوره، پانزده سال مسئولیت انجمن با من بوده است- ۱۶۰ بزرگداشت برگزار کرده‌ایم، زیرا نسل جوان نیاز دارد بزرگان خود را بشناسد و از آنها الگو بگیرد؛ در این باره، واضح است بزرگداشت آثار و اشخاص حماسی می‌تواند الگوهای حماسی به جوانان ما بدهد.

وی با اشاره به تأسیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی از ۱۳۰۴، به وسیله مرحوم ذکاءالملک فروغی، حماسه را نوعی از ادبیات دانست و گفت: حماسه از گونه‌های ادبیات (ادبیات حماسی) است که مردم را ترغیب می‌کند به میهن‌دوستی، سازندگی و دفاع همه جانبه از وطن که این ادبیات، آثار جهانی دارد. برای مثال، اخیراً شاهنامه به زبان اسپانیایی ترجمه شده و مردم آن سامان و امریکای لاتین از این ترجمه استفاده می‌کنند و تاثیر مثبت می‌گیرند و نگاه احترام‌آمیزشان به ملت ایران شکوفا می‌شود.

وی با تأکید بر لزوم نشر آثار حماسی در جامعه افزود: برای تأثیر بیشتر و عمیق‌تر بر مردم و بهسازی روحیه حماسی آن‌ها باید کتاب‌هایی که جنبه حماسی و سلحشوری دارند را بیشتر منتشر کنیم و به نحوی حمایت و تشویق کنیم که مردم این آثار را بخوانند و از محتوای آن روحیه و الگو بگیرند.

رئیس انجمن آثار و مقاخر فرهنگی سایر هنرها در نشر ادبیات و روحیه حماسی را مؤثر دانست و گفت: پیش از این، پرده خوانی داشتیم که اثر خوبی در آشنایی مردم با شاهنامه و سایر آثار و تاریخ حماسی، روحیه حماسی و قهرمانان ملی و دینی داشت و مردم با دیدن و شنیدن گذشته حماسی خودو بازخوانی تاریخ حماسی خودشان که به آن عرق و علاقه دارند، جهت و روحیه حماسی می‌گرفتند.

وی با تأکید بر ضرورت آشنا کردن مردم با ادبیات حماسی افزود: چه ادبیات حماسی (مانند شاهنامه، برزونامه، جهانگیرنامه، و...) و چه ادبیات عرفانی (مانند حافظ، مولانا، عطار، سنایی، سعدی، و...) در بهسازی جامعه و خانواده و فرد اثر بسیار چشمگیری دارند و مردم باید بیش از پیش با این‌ها آشنا بشوند.

محقق در پایان با تأکید بر این که «ما هر چه بتوانیم برای تحقق گفتمان ملی فرهنگ حماسه» انجام می‌دهیم گفت: اگر برای جوانان خود، الگوسازی نکنیم، آنها به سراغ الگوهای دیگری می‌روند؛ لذا اگر کمکی در این باره از ما بر بیاید، با کمال میل کمک خواهیم کرد./1325//102/خ