اهل کتاب در لسان فقها

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در تبریز، آیت الله محسن مجتهد شبستری، نماینده ولی فقیه در آذربایجان شرقی در جلسه درس خارج فقه جهاد با بیان اینکه در ابتداء اهل کتاب در سیره نبی مکرم اسلام(ص) دعوت آنها به اسلام بود، اظهار داشت: اگر دعوت به اسلام را قبول نکردند باید برای زندگی مسالمت آمیز جزیه بدهند.

وی ادامه داد: ایرانیان اهل کتاب و به دین زرتشت بودند و رومیان نیز از اهل کتاب مسیحی بودند، حکومت ایران و روم علاوه بر عدم قبول دعوت به اسلام مانع پیشرفت اسلام نیز بودند، از این رو جنگی رخ داد، اهل کتابی که اسلام را قبول نکرد و جزیه نیز پرداخت نکردند در این صورت باید با او جنگید.

امام جمعه تبریز با اشاره به روایتی به نقل  از محمد کلینی که به محمد بن مسلم متصل است، گفت: از امام درباره اهل ذمه پرسید که چه چیزی بر عده اهل ذمه است، امام در پاسخ فرمودند که باید خراج دهند، اگر اهل کتاب جزیه را دادند در زمین آنها مشکلی برای آنها پیش نمی آید؛ اگر زمین دادند سرانه جزیه لازم نیست.

وی ادامه داد: از کتب عامه مانند احکام سلطانیه ماوردی آمده است که بین جزیه و خراج مشترکات و مفترقاتی وجود دارد، از جمله مشترکات سالانه بودند و جزء بیت المال بودن آنها است، افتراق آنها در این است که جزیه نص و مقدار آن مشخص است اما خراج بستگی به افراد دارد و بر اساس مصلحت عمل می کند.

عضو مجلس خبرگان رهبری با بیان اینکه حداقل جزیه مشخص است اما اکثر آن با اجتهاد مشخص می شود، افزود: در خراج حداقل و حداکثر آن بر اساس استنباط حاکم است، مشهور فقها جزیه را به سرانه اطلاق می کنند و خراج را به اراضی می دانند، بنابراین بیان ماوردی را اکثر فقها قبول ندارند.

وی ادامه داد: مشهور فقها اهل کتاب را سه طایفه دانسته اند، یهود و نصاری قدر مسلم از اهل کتاب است، اما در مجوس تردید وجود دارد، برخی در نبوت و رسالت زرتشت تشکیک کرده اند، رواندی در فقه القرآن اهل کتاب را نصاری، یهود و مجوس می داند، محقق در شرایع اهل کتاب را یهود، نصاری و مجوس که در آن شک است، می داند.

آیت الله مجتهد شبستری با اشاره به آیه 17 سوره مبارکه حج، ادامه داد: در این آیه از قرآن عبارت مجوس آمده است برخی مفسران مجوس را از اهل کتاب دانسته اند، بر اساس بیان اکثر فقها پیروان سه مذهب یهود، نصاری و مجوس را از کسانی می دانند که باید از آنها جزیه گرفت./854/202/ب2