بهترین روش تفسیری در استخراج سبک زندگی مبتنی بر حیات طیبه

به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از مرکز خبر و اطلاع رسانی جامعه المصطفی، حجت‌الاسلام والمسلمین محمد فاکر میبدی، عضو هیئت علمی جامعه المصطفی(ص) در نشست علمی«سبک زندگی قرآن؛ مبانی، روش‌ها و راه‌کارها» که در موسسه آل یاسین قم برگزار شد گفت: مبحث سبک زندگی سابقه چندانی در دنیا ندارد و حتی در محافل غربی سابقه صد ساله دارد و در کشور ما کاملا نوپدید و جدید است.

رئیس انجمن قرآن‌پژوهی حوزه با اشاره به مبانی، مبادی، اصول، قواعد و روش و روش‌شناسی تصریح کرد: مبانی سرچشمه‌هایی است که باید مباحث را از آن اخذ کنیم که در اینجا قرآن، احادیث، ادله عقلی و عرف مراد است؛ البته در ادبیات عرب چیزی به نام مبانی نداریم و در عرب مبانی به ابنیه گفته می‌شود بنابراین اصطلاح مبانی که در فارسی از آن بحث می‌کنیم همان اصولی است که در ادبیات عرب به کار می‌رود.

این محقق و قرآن‌پژوه بیان کرد: خاصیت و ویژگی مبانی، هست و نیست است یعنی در  مبانی از هست و نیست‌ها سخن می‌گوییم و بر خلاف آن قواعد، دستورالعمل‌های باید و نبایدی است که با هر دو در سبک زندگی سر و کار داریم.

عضو هیئت علمی المصطفی(ص) عنوان کرد: به عنوان مثال در قرآن موضوعی به نام اختلاف قرائات داریم؛ این سؤال مطرح است که اختلافات قرائات حقیقت دارد یا نه و آیا واقعیت دارد یا نه؟ به عبارت دیگر آیا قرآن یک قرائت دارد و یا تعدد قرائت را داریم؛ اگر کسی معتقد به تعدد قرائات شد در هنگام تفسیر قرآن آن هم مربوط به سبک زندگی طبیعی است که با هر دو و یا چند قرائت باید کنار بیاید و به تفسیر آیه بر اساس تمامی قرائات بپردازد اما اگر کسی قائل شد که قرآن یک قرائت بیشتر ندارد نباید به قرائات دیگر توجه کند یعنی بر اساس یک مبنا، قاعده‌ای ایجاد می‌شود.

رئیس انجمن قرآن‌پژوهی حوزه علمیه با اشاره به روش اظهار کرد: روش با روش‌شناسی فرق دارد؛ وقتی سخن از روش است هویت، مورد بحث است مثلا در سبک زندگی منبع بحث ممکن است عقلی یا نقلی باشد و در نقلی نیز می‌تواند قرآنی، روایی و ... باشد مانند اصول فقه که ترکیبی از مولفه‌های مختلف است.

آیه مبین سبک زندگی قرآنی

 این قرآن‌پژوه با بیان اینکه روش‌شناسی سبک زندگی، روش تفسیر موضوعی برون‌قرآنی است و مجموعه منابع، مبادی، قواعد و روش، روش شناسی را تشکیل می‌دهند افزود: خط سیر سبک زندگی قرآنی را  آیه مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَيَاةً طَيِّبَةً وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ(۹۷ نحل) قرآن، حیات طیبه را پیشنهاد کرده است و حیات طیبه را معمول مفسران گفته‌اند ایمان و عمل صالح است که اگر داشته باشیم در آخرت به آن می‌رسیم اما از دید علامه طباطبایی حیات طیبه در همین دنیا محقق خواهد شد؛ پس حیات طیبه آن است که رنگ الهی دارد و این حیات طیبه با سبک زندگی غربی ممکن نیست و نمی‌شود.

فاکر میبدی ادامه داد: آیت‌الله جوادی آملی می‌فرماید اگر زندگی فقط محدود به دنیا بود واقعا غربی‌ها پیشرفت کرده‌اند و در دنیای بدون آخرت موفق بوده‌اند اما اگر دنیا را منزلی از منزلگاه‌های حیات طیبه بدانیم آنان خیلی عقب هستند لذا این آیه هم ماهیت حیات و هم استمرار حیات فرادنیایی را برای ما ترسیم کرده است.

وی با اشاره به روایت « ان القرآنُ مَأدُبَةُ اللّه» تصریح کرد: مادبة هم به سفره و هم به طعام سفره گفته می‌شود؛ روایت فرموده است که قرآن سفره پهن‌شده الهی است و مجموعه طعام مورد نیاز انسان و جامعه انسانی را در خود دارد و هر قدر که می‌توانیم باید از آن بهره ببریم؛ ما مامور به این کار شده‌ایم و تاکیدات قرآن بر قرائت قرآن به قدر ممکن و تدبر در آن نیز برای همین مسئله است.

رئیس انجمن قرآن‌پژوهی با بیان اینکه برای رسیدن به سبک زندگی قرآنی چه مبانی و اصولی را باید رعایت و استنباط کنیم گفت: گستره سبک زندگی از بینش تا کنش و گرایش را شامل است و سبک زندگی قرآنی نیز بیشتر  از سنخ باید و نبایدها است و کسی می‌تواند به آن برسد که قدرت و توانایی استنباط و آگاهی به مبانی و اصول برداشت از قرآن را داشته باشد و نیمه مجتهد و قرآن‌شناس باشد وگرنه ممکن است چیزهایی را به قرآن نسبت بدهد که در مخیله دریافت‌کننده وحی خطور نکرده باشد.

عضو هیئت علمی المصطفی(ص) با تاکید بر اینکه باید باور کنیم سبک زندگی قرآنی، از تفسیر موضوعی برون‌قرآنی به دست می‌آید اظهار کرد: تفسیر قرآن مناهج و هم روش‌هایی مانند کلامی، عرفانی، علمی و ... دارد و برای سبک زندگی بهترین راه همین است. باید باور کنیم که در اسلوب تفسیر که موضوعی و ترتیبی است و موضوعی نیز دو وجه برون و درون قرآنی دارد یعنی گاهی موضوع در خود قرآن است اما گاهی باید موضوعی را از جامعه اعم از دینی و سکولار و ضد دین به قرآن عرضه و پاسخ آن را از آیات دریافت کنیم سبک دوم یعنی برون قرآنی بهترین راه است.

وی افزود: سبک زندگی همانند مقوله حقوق بشر و بسیاری از موضوعات دنیای امروز عنوانی در آیات و روایات ندارد از این رو باید این مقولات را به قرآن عرضه کنیم و از آن استنطاق داشته باشیم کاری که شهید صدر به صورت اجمالی وارد آن شد ولی نیازمند گام‌های جدی است./1325/101/ب3