اقتدار علمی مقدس اردبیلی و رونق حوزه نجف

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلام حسینعلی سعدی، رییس دانشکده الهیات دانشگاه امام صادق(ع) شب گذشته در برنامه ضیافت شبکه قرآن سیما به سیره زندگی آیت الله احمد بن محمد اردبیلی نجفی معروف به «مقدس و محقق اردبیلی» پرداخت و خاطرنشان کرد: روزی پدرش در حیات خانه مشغول بوده و می بیند که آب سیبی را به خانه آنها آورده به دنیا حلالیت طلبی می رود و صاحب آن پیدا می کند و آن فرد، شرایطی را برای حلالیت می گذارد و می گوید دختری دارم که کور و کر است که باید با او ازدواج کنی؛ این فرد قبول می کند اما وقتی عروس را می‌بینید از کور و کر نبودنش تعجب می‌کند؛ می‌بینید که خانم خیلی با جمال و کمال است، پدر مقدس اردبیلی می گوید که دختر شما کور و کر که نیست؛ صاحب آن باغ سیب می گوید منظورم از کور بودن دخترم این است که چشمش نسبت به نامحرم و محرمات الهی بسته بوده و این که گفتم کر است، گوشش نسبت به محرمات بسته است و منظورم از شَل بدن دخترم این بود که نسبت به مکان های ممنوعه تحرکاتی ندارد؛ این پدر در رعایت تقوا و چنین مادری با این توصیفات، زمینه ای برای به دنیا آمدن محقق و مقدس اردبیلی می شوند؛ این نشان دهنده نقش پدر و مادر در تربیت فرزندان است.

رییس دانشکده الهیات دانشگاه امام صادق(ع) ضمن اشاره به اثر لقمه در تربیت فرزندان اظهار داشت: این داستان زمینه سعادت و شقاوت فرزند دست پدر و مادر است؛ کسی که می خواهد خوشبخت باشد، باید این مسائل را رعایت کند؛ در دوره غیبت کبری به درجه قدس و تقوا شخصی را به درجه مقدس اردبیلی نداریم.

نقش والدین در تربیت فرزندان

این کارشناس دینی درباره نقش پدر و مادر در تربیت فرزندان تصریح کرد: مادر مقدس اردبیلی گفته بوده که من فرزندم را بدون وضو شیر ندادم، لقمه شبهه ناک نخوردم و بدون طهارت نبودم؛ این ها حرف های بزرگی است؛ این طور نیست که انسان های بزرگ بدون محاسبه و مراقبه به این درجه و مقام می رسند؛ در این فضای معنوی خانواده، پدر و مادر فضایی را طراحی می کنند که فرزندی تربیت می شود که افتخار قدس و تقوا و علم و تحقیق می شود.

وی درباره تربیت شاگردانی از سوی مقدس اردبیلی پرداخت و گفت: علما به لحاظ علمی واقع مقام والایی را داشتند؛ اقتدار علمی که مرحوم محقق اردبیلی داشت، سبب رونق حوزه علمیه نجف شد که این بزرگان را به خود جذب کرد؛ صاحب معالم مرحوم سید محمد صاحب مدارک انسان های برجسته ای هستند و خدمت مقدس اردبیلی می رسند و می گویند که می خواهیم درس بخوانیم؛ نکته جالب این است که  شیوه درس خواندنشان را خود به استادشان پیشنهاد می دهند و می گویند که این فرصت را نداریم که یک کتاب را دو سه سال بخوانیم، خودمان کتاب را می خوانیم، هر مطلبی را که متوجه نشدیم، شما اصلاح کنید؛ برخی شاگردان مقدس اردبیلی در حوزه علمیه نجف به این شیوه اعتراض کردند.

حجت الاسلام سعدی افزود: مرحوم مقدس اردبیلی به شاگردان خود در حوزه علمیه نجف می فرمود که این دو مرد را ببینید که به جبل عامل می روند و کتابهایشان را برای شما می فرستند که بخوانید و همینطور هم شد و کتاب معالم و مدارک را می نویسند و نقطه عطفی در حوزه دانش حوزه های علمیه تشیع می شوند و این هنر مرحوم محقق اردبیلی است؛ یکی از چیزهایی که می توان عظمت فردی را تحلیل کرد، عظمت شاگردان آن مکتب است.

تشرف مقدس اردبیلی به محضر امام زمان

رییس دانشکده الهیات دانشگاه امام صادق(ع) درباره تشرف مقدس اردبیلی به محضر امام زمان(عج) خاطرنشان کرد: عنوان مقدس اردبیلی برازنده این عالم است؛ در دوره غیبت کبری بحث تشرف به محضر ولی عصر(عج) بحث مهمی است که ریشه روایی و بحث های کلامی دارد؛ اگر بخواهیم در دوره غیبت کبری یک نفر را بگوییم که در تشرف و ارتباط او را امام زمان(عج) بحثی نیست، مرحوم مقدس اردبیلی است.

این کارشناس دینی درباره معنویت مقدس اردبیلی اظهار داشت: مرحوم آیت الله وحید بهبهانی حاشیه ای بر کتاب مجمع الفائده و البرهان مقدس اردبیلی زده که حاشیه ارزشمندی است و در مقدمه این حاشیه نوشته است به جانم قسم نه در نوشته های قدمای اصحاب و نه در کتب علمای متأخر و معاصر، هیچ کتابی را به جامعیت کتاب مجمع الفائده و البرهان ندیدم و این کتاب عجیب نیست از کسی که ملائکه خادم او بودند و دائما با امام زمان(عج) گفت و گو می کرد و مسائل را شفاهی از محضر حضرت حجت(عج) گرفته است؛ این عبارت را برای احدی از فقهای امامیه نداریم و این مقام قدس و معنویت مرحوم مقدس و محقق اردبیلی است.

لزوم توجه رسانه ملی به معرفی سیره علمای دین

وی به ضرورت معرفی علمای دین از سوی رسانه ملی به مردم پرداخت و تصریح کرد: باید دید که مکتب ولایت امیر مؤمنان(ع) چه بزرگان و اعاظمی را تحویل می دهد؛ جای چنین برنامه هایی در رسانه در حوزه هایی خالی است؛ وقتی مکتب ولایت حضرت علی(ع) و مکتب فقاهت امام صادق(ع) بزرگانی را می تواند تربیت کند که به این اوج قدس، تقوا و علم برسد، جای چنین برنامه هایی در صدا و سیما خالی است و باید زندگینامه و شخصیتشان در قالب فیلم سازی و مستند سازی و گفت و گو برای مردم گفته شود.

حجت الاسلام حسینعلی سعدی به مردم داری مقدس اردبیلی اشاره کرد و گفت: یکی از برجستگی های مقدس اردبیلی این بوده که همجنس مردم بوده است، یعنی درد مردم را احساس می کردند؛ مرحوم محقق اردبیلی در این که در اوج قدس و مقام علمی بوده، زندگی مردمی داشته است؛ هم درد با مردم بوده و گرسنگی مردم را لمس می کرد؛ در سالی که گرسنگی بر مردم فشار می آورده، می آید و هر چه در خانه داشته را با مردم تقسیم می کند که همسر ایشان نگران می شود و تندی می کند؛ این عالم در مسجد سهله به اعتکاف مشغول می شود و روز دوم اعتکاف، خانمش می بیند کسی می آید و گندم خیلی خوبی را می دهد و می گوید که از طرف مقدس اردبیلی می آید.

ویژگی های اخلاقی مقدس اردبیلی

رییس دانشکده الهیات دانشگاه امام صادق(ع) یادآور شد: اخلاص از ویژگی های اخلاقی این عالم بوده است؛ ایشان در اخلاص در عمل تأکید می کردند؛ رمز موفقیت بزرگان این بوده که کار را برای غیر خدا انجام نمی دادند و این تمام سخن انبیا بوده است؛ ماه رمضان ماه تمرین اخلاص است.

این کارشناس دینی خاطرنشان کرد: احترام به بزرگان به همراه حریت رأی از دیگر ویژگی های این عالم بود؛ اصل تربیت در نظام دانشگاهی و حوزوی، احترام به بزرگان است؛ در عین این که این عالم یک آزاد اندیش به معنای دقیق کلمه بود، در رد سخنان برخی از بزرگان احترام به پیشکسوتان علم و فقاهت در سخنان او اوج می زند؛ این که رهبر معظم انقلاب بر کسی های آزاد اندیشی توصیه می کنند، خوب است که مقدس اردبیلی سرمشق مسأله آزاد اندیشی باشد.

در این برنامه، حجت الاسلام حسینعلی سعدی، رییس دانشکده الهیات دانشگاه امام صادق(ع) و همچنین پخش مستندی از زندگی آن عالم و سخنانی از علما و بزرگان به زندگی نامه و شخصیت این عالم پرداخته شد که در ادامه به بخشی از این مطالب اشاره می کنیم:

احمد اردبیلی فرزند محمد در قرن ۱۰ قمری در اردبیل زاده شد؛ وی معاصر شیخ بهایی و شاه عباس اول بود؛ علوم نقلی و فقه را نزد سید علی صائغ و دیگر استادان حوزه علمیه نجف فرا گرفت؛ اردبیلی مدتی به شیراز مهاجرت کرد و نزد جمال الدین محمود علوم عقلی را فراگرفت.

در زهد و تقوا به درجه‌ ای رسید که به «مقدس» شهرت یافت و در تحقیق و ژرف ‌نگری علمی به اندازه‌ ای تبحر داشت که به «محقق» معروف شد.

سال ها تحصیل و تحقیق در پرتوی زهد و تقوا از مقدس اردبیلی فقیه و عالمی کم نظیر ساخته بود و طولی نکشید که ریاست و زعامت شیعه و حوزه علمیه نجف را عهده دار شد؛ هنگامی که پا به عرصه فعالیت های علمی و تبلیغی گذاشت، نجف بسیار خاموش و بی تحرک بود و دانش پژوهان اندکی در آنها مشغول تحصیل بودند و حوزه آن از شکوه دوران شیخ طوسی بی بهره بود و در این زمان احیاگری سراسر پاکی و فضیلت قیام کرد و با زهد خود به مقابله با کمبودها و با تقوا و صبر خود به رفع کاستی ها برخاست.

مقدس اردبیلی خود را در برابر شاگردانش بسیار کوچک می‌شمرد و آنها را مورد تکریم و احترام قرار می داد؛ اخلاص در کار تعلیم و تدریس از خصلت های بارز مقدس اردبیلی بوده است.

زواری در حیاط حرم حضرت علی(ع) نشسته بودند و آنها خیال کردند که این عالم همانند برخی از افرادی است که لباس ها را می گرفتند و برای شست و شو می بردند و پولی بهشان داده می شود؛ لباس ها را به این عالم داد که برای شست و شو ببرد؛ مقدس اردبیلی هم این کار را انجام داد و لباس ها را آورد؛ در این هنگام، آن زائران پولی می خواستند پولی را به او بدهند، افرادی بودند و گفتند که ایشان آیت الله محقق اردبیلی است و آن افراد تعجب کردند و دست ایشان را بوسیدند و گفتند که ما به شما جسارت کردیم و در جواب گفت که شما برادران ما هستید و خدمت به شما، خدمت به امیر مؤمنان(ع) است؛ همین کارها سبب گسترش تشیع شده است.

مقدس اردبیلی پس از عمری تلاش و كوشش در راه اسلام و معنویت، سرانجام در ماه صفر سال 993 قمری در نجف اشرف به رحمت ایزدی پیوست و در جوار قبر حضرت علی(ع) مدفون شده است./822/پ201/ی