بررسی نگاه اندیشمندان اسلام به دشمنی شیطان

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، حجت الاسلام محمدعلی سجادی ظهر امروز در هفتاد و یکیمین جلسه دفاعیه پایان نامه های سطح 3 رشته تخصصی «کلام اسلامی» که در سالن اجتماعات مدرسه علمیه عالی نواب برگزار شد، به تبیین بحث «قلمرو فعالیت تکوینی شیطان از منظر قرآن کریم و کتاب مقدس» پرداخت.

وی اظهار کرد: در متون اندیشمندان دینی، کمتر از خود شیطان بحث شده و به غیر از علامه مجلسی و برخی تفاسیر مانند آن، جای دیگری به این موضوع پرداخته نشده است تا جایی که مرحوم علامه طباطبایی می فرمایند «جای تعجب دارد که چرا مفسرین به راحتی از این موضوع گذشته اند و بحث مفصل و دقیقی انجام نداده اند.»

وی افزود: در دوران معاصر نیز کتاب هایی در رابطه با شیطان نوشته شده اما عمدتا به روش های فریب او اشاره شده و راه های مقابله با او. در حوزه تکوینی پیرامون مسأله شیطان تقریبا بحث مفصلی انجام نشده است.

دانش پژوه این ذشته حوزوی خاطرنشان کرد: اندیشمندان در برخی متون، درباره شیطان دچار افراط و تفریط شده اند. به گونه ای که برخی برای شیطان قدرت عظیمی قائل شده اند و برخی دیگر تنها او را دعوت کننده صرف به شر خوانده اند.

وی در پایان نامه خود اظهار کرد: ما در این پایان نامه، به بررسی ریشه های افراط و تفریط چه بوده و نظر قرآن درباره شیطان چیست چرا که تا ماهیت شیطان شناخته نشود، فعالیت هایش مشخص نمی شود چرا که اقوال فراوانی در این باره وجود دارد.

حجت الاسلام سجادی ادامه داد: غیر مفسرین می گویند نفس و قوای شهوانی و غضبی همان شیطان است. برخی مفسران مانند طنطاوی می گویند شیطان میکروب است و برخی دیگر از مفسران مانند شیخ طوسی و ابن جریر طبری معتقدند شیطان از فرشتگان است اما سایر مفسران معتقدند شیطان از سنخ جن است. طبق نظر اکثر مفسران باید همان تصرفات جن را برای شیطان نیز قائل بود.

وی خاطرنشان کرد: آیات قرآن درباره قدرت شیطان به 5 دسته تقسیم می شود. اولین مورد درباره جنون رباخوار در اثر ارتباط با شیطان است که می فرماید رباخواران برنمی خیزند مگر مانند کسی که شیطان زده شده است.

حجت الاسلام سجادی افزود: این آیه بحث های جنجال برانگیزی بین مفسران در پی داشته است و هریک با مبانی خود قبول نداشتند که شیطان بتواند باعث جنون انسان شود و معتقد بودند این جنون اشاره به دوره جاهلیت دارد. این در حالی است که طبق تحقیق، کسانی که ولایت شیطان را قبول می کنند تحت تصرف او قرار می گیرند. البته این تصرفات برای همه نیست و شیطان در وهله اول نمی تواند بر انسان ها تصرفی داشته باشد.

این دانش پژوه مدرسه علمیه عالی نواب یادآور شد: یکی دیگر از آیات بحث برانگیز درباره شیطان این است که از تصرف شیطان در اولیاء خدا سخن گفته است که البته تورات هم این مسأله را قبول دارد. علتش هم طبق روایات و نظر مفسران این است که خداوند خودش برای ترفیع درجه یا معرفی درجه اخلاص پیامبران برای عامه مردم چنین اجازه ای به شیطان داده است./820/202/ب2