تنها ائمه میتوانند بار علم به اسمای الهی را تحمل کنند/ اسم اعظم یک حقیت خارجی است نه لفظ و مفهوم
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حضرت آیت‌الله عبدالله جوادی آملی، امروز در مسجد اعظم به ادامه تفسیر سوره مبارکه احقاف پرداخت و گفت: شعور همتای با هستی است و علم از سنخ ماهیت نیست، بلکه از سنخ مفهوم است، اگر یک معنایی هم بر ذات اقدس اله اطلاق شود و هم بر غیر خدا، چون ذات اقدس اله منزه از ماهیت است، معلوم میشود این عنوان عنوان ماهوی نیست، حیات و علم از این قبیل نیست، اگر چیزی بر واجب و ممکن هر دو اطلاق میشود، معلوم میشود این از سنخ مفهوم است، هستی درجاتی دارد و علم هم مراتبی دارد.
وی افزود: قواعد کلی و احکام الهی همچنان ثابت است، اما تطبیق عناوین بر مصادیق تطبیقپذیر است، نه این که این حکم گاهی باشد و گاهی نباشد، اداره مملکت و تدبیر مملکت جزو مصادیق آن عناوین است، به چه کسی سمت بدهند و به چه کسی سمت ندهند، در کجا جنگ باشد و در کجا صلح باشد، حکم خدا تغییرپذیر نیست، بلکه حکم خدا در مدار مصلحت میچرخد، مصادیق خارجیه تغییرپذیر است، گاهی جنگ مصلحت است گاهی صلح و گاهی رابطه مصلحت است و گاهی قطع رابطه مصلحت است.
مفسر برجسته قرآن کریم با اشاره به این که کل جهان با اسمای الهی اداره میشود و اسمای الهی هم لفظ و مفهوم نیستند بلکه حقایق خارجیه هستند، اظهار کرد: اسم اعظم یک لفظ نیست و مفهوم نیست، چون با لفظ و با مفهوم ذهنی اسم اعظم کار نمیکند، بلکه با آن حقیقت خارجی که کمال روح است، کار صورت میپذیرد.
وی ابراز کرد: اسمای الهی را خداوند به انسان کامل یاد داد و بعد فرشتگان آن صلاحیت را ندارند که شاگرد بلاواسطه «الله» باشند که اگر داشتند خداوند اسما را به فرشتگان یاد میداد و فرشتگان نه تنها شاگرد بلاواسطه «الله» نیستند در حدی نیستند که عالم به اسما شوند، بلکه در حد گزارش باید بدانند، آن حد علم را نمیتوانند بکشند و اهلبیت(ع) این بار را میتوانند تحمل کنند.
حضرت آیت‌الله جوادی آملی با بیان این که ذات اقدس اله همه علومی که در جهان امکان نازل کرده است به این ذوات قدسی، اهلبیت(ع) داده است، اظهار کرد: چیزی نیست که فرشته بداند و ائمه معصومین علیهم السلام ندانند، اما چرا در قرآن درباره پیامبر(ص) فرموده است که من علم غیب نمیدانم و هم در تاریخ میبینیم که بسیاری از اهلبیت(ع) به شهادت رسیدهاند و ترور شدند یا آب مسموم نوشیدهاند؟ وقتی ما درباره امامت امام یا رسالت یک رسول بحث میکنیم، مقطعی و جزیرهای فکر نکنیم، میدانی باید ببینیم.
وی اظهار کرد: کل جهان یک اموری دارد که باید بگذرد، اینها به آن نقشه کل آگاه هستند، نقشه کل آن است که فلان امام در فلان وقت باید مبارزه کند و شهید بشود و امام بعدی بیاید، اهلبیت(ع) به هندسه جهان عالم هستند، این مجموعه ضروریالوقوع است و باید این امر اتفاق بیفتد، اگر این اتفاق نیفتد لاجرم امام باید تا آخر جهان بماند.
صاحب تفسیر تسنیم بیان کرد: جواب دیگر این است که درست است که اهلبیت(ع) علم دارند اما تکلیف آنان جدا است، آنها مکلف به مبارزه هستند ولو شهید بشوند، مکلف به جهاد هستند، جواب دیگر این است که علم غیب مانند علم عادی نیست که اثر فقهی داشته باشد، علم غیب کاربرد فقهی ندارد، شما میبینید که وجود پیامبر(ص) یک اصل کلی را گفتهاند که خودش و دوازده امام بعد از ایشان به این اصل عمل کردهاند که گفتهاند من در محکمه قضا تنها بر اساس شاهد و بینات حکم میکنم.
وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به این که علم انسان را از گناه نجات نمیدهد، ابراز کرد: ما یک متولی اندیشه به نام عقل نظر داریم و از متولی انگیزه به نام عقل عملی یاد میشود، زیرمجموعه آن هم چهار گروه هستند، برخی هم خوب میفهمند و هم خوب عمل میکنند، برخی عقل نظریشان فعال است اما مشکل انگیزه دارند، علم پنجاه درصد قضیه است، گروه سوم بخشی عملیاش خوب است اما نمیفهمد و گروه دیگر هم هیچ کدام را ندارند، نه عقل عملی را دارند و نه عقل نظری را دارند./914/پ202/ج1