کرسی ترویجی روش‌شناختی هنر دینی در قم برگزار شد
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، کرسی ترویجی روش شناختی هنر دینی به همت قطب علمی فلسفه دین وابسته به پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، با همکاری دانشکده صدا و سیما و هیأت حمایت از کرسی‌های نظریه پردازی، نقد و مناظره، در سالن آمفی تئاتر دانشکده صدا و سیما قم برگزار شد.
در این نشست تخصصی که با هدف بررسی مبانی معرفت‌شناسی و روش‌شناختی هنر دینی در مقایسه با هنر غیردینی پیش از ظهر امروز 26 بهمن‌ماه برگزار شد حجت‌الاسلام سیدحمید میر خندان به ارائه بحث پرداخت و سیدمحمد علی دیباجی و محمد علی خبری این دیدگاه را نقد کردند.
حجت‌الاسلام میر خندان در ابتدای سخنان خود با اشاره به ماهیت و مفهوم هنر اسلامی، حوزه دخالت و تأثیر دین در ساحت هنر را مورد بررسی قرار داد و گفت: دین اسلام در مضمون اثر هنری تأثیر می‌گذارد.
وی با بیان این‌که هنرهای نمایشی از مضمون‌های دینی به شمار می‌روند، افزود: ممکن است مضمونی مدنظر قرار گیرد که در دیدگاه اسلامی دارای ویژگی‌هایی باشد اما در نگاه انسانی مبتنی بر نگاه اخلاقی با آن ویژگی‌ها نباشد.
استاد حوزه و دانشگاه با طرح این سئوال که آیا دین در ساختار و فرم هنر باید تأثیر بگذارد و آیا می‌توان گفت تدوین یک فیلم دینی است، اظهار داشت: تناسب بین فرم و محتوا در بحث هنرهای دینی مطرح است.
تأثیر سبک دینی بر هنر، دخالت دین در ژانر هنری و دین فراتر از ژانر از دیگر مطالب مطرح شده از سوی حجت‌الاسلام میرخندان بود که وی معتقد بود در بحث روش‌شناسی هنر دینی می‌توان این مباحث را مورد بررسی قرار داد.
این پژوهشگر حوزه و دانشگاه تصریح کرد: اسلام با ابعاد مختلفی که دارد می‌تواند در عرصه‌های مختلف چه حوزه مضمون و چه حوزه ساختار و فرم و چه ژانرهای هنری تأثیر بگذارد تا تعریف دقیقی از هنر اسلامی ارائه شود.
وی در ادامه با اشاره به تعریف فرهنگ و دین ابراز کرد: باید بررسی شود که نسبت و ارتباط دین با فرهنگ چیست، تعبیر فرهنگ اسلامی و فرهنگ اسلامی ایرانی به چه معناست و آیا دین غیر از حضور در فرهنگ، حقیقت وجود دیگری دارد.
استاد حوزه و دانشگاه ارتباط بین دین و فرهنگ را از عوامل مهم در روش‌شناسی هنر دینی برشمرد و تأکید کرد: براساس مبانی اسلامی معتقدیم که حقایقی فراتر از فرهنگ و تاریخ وجود دارد که وقتی پا به عرصه اجتماعی می‌گذارد، تبدیل به فرهنگ و باورها و رسومات به عنوان مؤلفه‌های آن می‌شود.
وی با بیان این‌که فرهنگ اسلامی دارای مراتبی است، اما معنای آن مطلق نیست، توضیح داد: در جوامع مختلف می‌توان فرهنگ‌های مختلفی داشت اما این فرهنگ‌ها با اسلام منافاتی نداشته باشند، بلکه مانند رسم عید نوروز و صله رحم مورد تأکید دین نیز قرار گرفته باشند.
حجت‌الاسلام میرخندان گفت: جنبه‌های دینی در برخی از مؤلفه‌های هنری مطرح می‌شود، اما قرار نیست که یک اثر هنری هرچه را در اسلام هست بگوید، بنابراین باید ویژگی‌های اثر هنری در ارتباط با دین و رابطه دین با فرهنگ برای حل تکثر هنر اسلامی در فرهنگ‌های مختلف بررسی شود.
در ادامه این نشست تخصصی، سیدمحمد علی دیباجی در جایگاه ناقد با اشاره به اصطلاحات مطرح شده از سوی حجت‌الاسلام میرخندان مانند معرفت‌شناسی، تعریف این اصطلاحات و امکان اجرای آن را در ساحت واقعیت ضروری خواند.
وی با طرح این‌که چگونه می‌توان جایگاه هنر را با سه مقوله سنگین معرفت‌شناسی، ارتباط فرهنگ و دین و نگاه تاریخی یا فراتاریخی به هنر نشان داد، اظهار داشت: باید با زبان واحد از مقوله هنر دینی سخن گفت که روش‌شناسی هنر دینی با سه زبان مختلف قابل جمع نیست.
محمد علی خبری دیگر ناقد حاضر در جلسه نیز گفت: امروزه با توجه به نیازهای جدی در حوزه هنر اسلامی، با طرح بحث صرفا روش‌شناسی و فلسفی در این زمینه، قضاوت به تبیین‌ها، نقدها و تناقض‌های بسیاری خواهد رسید.
وی با بیان این‌که باید ارتباط معنادار بین مسائل اندیشه‌ای، نظری و حوزه تولید صورت گیرد و صرفا مسائل در حوزه نظر مطرح نشود، افزود: اگر ارتباط با هنرمند و تولید اثر هنری نباشد اثرپذیری در مخاطب دیده نمی‌شود، چراکه مخاطب در این رویکرد یک مصرف‌کننده صرف و هنرمند یک تولیدکننده صرف است.
این استاد حوزه و دانشگاه بررسی صحیح ساختار و فرم هنر را برای برقراری ارتباط آن با دین ضروری خواند و اظهار داشت: با حضور هنرهای مدرن مانند سینما و تئاتر، چگونه می‌توان بستر هنر دینی را گسترش داد و با آنها ارتباط معنادار برقرار کرد تا آثار خود را به خوبی نشان دهند./920/پ202/ی