شهر زیارتی باید بیت امام و دعوت کننده به سوی ولایت باشد/ میزان خدمت به امام و تخلق به اخلاق ایشان ملاک نزدیکی به حرم باشد نه پول و سرمایه

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، حجت الاسلام علیرضا پیروزمند، قائم مقام فرهنگستان علوم اسلامی قم، شب گذشته در دومین نشست از سلسله نشست های «گفتمان شهر» در پژوهشکده ثامن، به تبیین مؤلفه های و شاخص های شهر زیارتی، گفت: اصولا شهر، نماد مدنیت و محیطی است که بشر برای ارتقای سطح ارضاء نیازهایش از طریق مشارکت دیگران و توان افزایی، ایجاد کرده است.

وی افزود: بر این اساس، شهر اسلامی شهری است که این محیط زیست، نه صرفا برای ارضاء نیازهای انسان، بلکه برای ذکر و بندگی خدا بنا شده باشد و شهر زیارتی، به دلیل برخورداری از زیارتگاه، ظرفیتی مضاعف برای تحقق این مفهوم دارد چرا که این ذکر و بندگی می تواند بر محور ولایت امام انجام شود.

شهر زیارتی باید بیت امام و جای جای آن دعوت کننده به سوی ولایت باشد
حجت الاسلام پیروزمند تصریح کرد: هر شهر دو رکن کالبدی و محتوایی دارد؛ کالبد، مواردی مانند فضا، صدا، نور، مبلمان و خیابان ها، سیمای شهر را شکل می دهد و محتوا نیز شامل روابط انسانی و ویژگی هایی است که از این روابط پدید می آید.

کارشناس دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی خاطرنشان کرد: شهر زیارتی باید بیت امام باشد و چنان که در آیه 36 سوره نور آمده است، بیت امام بیتی است که خداوند اجازه داده است تسبیح دائمی او در آن اتفاق بیفتد.

وی ادامه داد: شهر زیارتی نیز باید همه جایش زیارتگاه، بیت امام و سرشار از احساس حضور در محضر امام بوده و همه به الزامات حضور در محضر امام پایبند باشند.

حجت الاسلام پیروزمند با بیان این که شهر زیارتی هویت خود را از جریان ولایت و احساس حضور امام اخذ می کند، افزود: این بدان معنا است که شهر با جریان ولایت امام در جای جای آن هویت می یابد و شناخته می شود؛ وقتی شهری می پذیرد که بخشی از هویتش را روشنفکری سکولار شکل دهد، یعنی هویتش بر محوریت امام نیست.

قائم مقام فرهنگستان علوم اسلامی قم به نقل از آیت الله شاه آبادی گفت: شهر اسلامی باید از دو ریسمان اخوت و ولایت تشکیل و این دو جریان در محتوا و کالبد آن جاری شود.

در شهر اسلامی، انسان گام به گام خود را فراموش و به خدا نزدیک تر می شود
وی در تبیین مؤلفه ها و سطوح روابط انسانی به عنوان محتوای شهر اظهار کرد: نقطه آغاز روابط انسانی، فرد است که یا به همان سمت منیت و فردمحوری می رود و یا به سمت ما شدن.

حجت الاسلام پیروزمند اضافه کرد: شهر اسلامی رو به همگرایی و ما شدن می رود؛ یعنی انسان قدم به قدم خود را فراموش و خود را در حلقه بزرگتری که ملحق به ولایت امام و خداوند است، می بیند.

کارشناس دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام، حلقه خود، خانواده، خویشان، همسایه و محله، جامعه شهری، امت واحد اسلامی، ارتباط با کل عالم و اتحاد با نفس ولی اعظم را حلقه های روابط انسانی و سیر او تا خدا عنوان و ابراز کرد: در شکل گیری بافت شهری، ملتزم بودن به این سیر و سلسله مراتب بسیار کارگشا است.

وی در توضیح شاخص های روابط انسانی در شهر زیارتی نیز گفت: در چنین شهری معنویت، بصیرت و موضع گیری ها نسبت به هم، بر محور امام رشد می کند. یعنی روح، ذهن و رفتار جامعه نه تنها مادی و حیوانی نمی شود بلکه در جهت مثبت ارتقا یابد.

استاد حوزه علمیه قم، طراحی داخلی، معماری، طراحی شهری، شهرسازی، برنامه ریزی شهری، جغرافیا و آمایش سرزمین را از سطوح و نور، رنگ، مبلمان شهری، معابر، مدیریت شهری، توزیع جمعیتی و غیره را از مؤلفه های کالبدی شهر معرفی کرد.

پهنه بندی شهر اسلامی، باید فرهنگ محور و با مرکزیت مسجد باشد
حجت الاسلام پیروزمند در ادامه، پهنه(فضا) های فرهنگی اجتماعی، سیاسی و اقتصادی با کاربری عبادی، زیارتی، آموزشی، پژوهشی، مدیریت استانی، شهری، صنعتی، خدماتی و درمانی را به عنوان شاخص های کالبدی شهر برشمرد.

وی در تبیین اولویت پهنه بندی در شهر زیارتی(به معنای چگونگی جریان ایده حضور در محضر امام در کالبد شهر)، گفت: پهنه بندی، پیام فرهنگی دارد و در طراحی شهری، فرهنگ را به حاشیه می برد حال آن که پهنه بندی شهر اسلامی، باید فرهنگ محور باشد.

حذف هویت محله ای به تضعیف هویت شهر منجر می شود
قائم مقام فرهنگستان علوم اسلامی با تأکید بر این که پهنه بندی شهر اسلامی باید محله محور و با مرکزیت مسجد صورت گیرد، تصریح کرد: باید به ترتیب مجموعه نیازهای فرهنگی، سیاسی، اقتصادی را در محله پیش بینی کرد؛ اگر هویت محله ای را از بین ببریم که متأسفانه متأثر از شهرسازی مدرن این کار را کرده ایم، باعث تضعیف هویت شهر می شود.

وی افزود: حاصل پهنه بندی های کنونی که ابتدا به اقتصاد و سپس به سیاست و فرهنگ محوریت داده است، این می شود که شهری مانند تهران به عنوان مرکز کشور اسلامی، از فقیرترین شهرها از نظر مسجد است در حالی که اصولا مسجد باید محور توسعه شهری قرار گیرد.

جداکردن پهنه مسکونی از پهنه های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی اشتباهی بزرگ است/ میزان خدمت به امام و تخلق به اخلاق ایشان باید ملاک نزدیکی به حرم باشد نه پول و سرمایه
حجت الاسلام پیروزمند، جداکردن پهنه مسکونی( که فضای زندگی مردم است) از پهنه های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و خدماتی را، اشتباهی بزرگ خواند و گفت: در شهر زیارتی مانند مشهد که مرکز آن حرم مطهر امام است، محوریت باید با فرهنگ باشد نه اقتصاد و بازار.

استاد حوزه علمیه قم ادامه داد: مراکز آموزشی و حوزه های علمیه باید در اطراف حرم باشند تا مردم نور ببینند نه این که بلافاصله پس از خروج از حرم در جمال و جلال دنیوی غرق شوند؛ در وهله بعد، فضاهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی قرار می گیرد.

وی با تأکید بر این که هرچه سرمایه داری از حرم دور شود، محیط فرهنگی معنوی آن سالم تر خواهد ماند، افزود: ملاک نزدیک تر بودن از نظر فیزیکی به حرم مطهر باید میزان خدمت به امام و تخلق به اخلاق ایشان باشد نه پول وسرمایه؛ کسی که ایثارگرترین و خادم ترین است باید نزدیک حرم سکونت داشته باشد.

در شهر زیارتی، هر شهروند یک خادم است/ حضور در محضر امام در همه شهر باید احساس شود
حجت الاسلام پیروزمند با تأکید بر ضرورت تعمیم مفهوم و مصداق خادم بودن در شهر زیارتی، یادآور شد: احساس حضور در محضر امام، ادب، تواضع، صداقت، مسؤولیت پذیری، اخوت و محبت می آورد و این حس نباید محدود به چهاردیواری حرم شود بلکه بایستی در همه شهر و همه افراد و اقشار وسعت یابد تا هر کس بداند چگونه و با انجام چه کارهایی می تواند خادم امام باشد.

وی با بیان این که در شهر زیارتی، هر شهروند یک خادم است، افزود: فرهنگ خادم بودن را از کودکی به فرزندان خود القا کنیم تا همواره در فکر این باشند که چگونه حق خادمی را ایفا کنند.

کارشناس دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی خاطرنشان کرد: وقتی جریان امامت در کالبد و محتوای شهر جریان یافت، زندگی افراد ولایی و وقف امام می شود؛ به عنوان مثال استاد دانشگاه این شهر به راحتی با دانش سکولار کنار نمی آید و نمی گوید اینجا محدوده کاری است، در حرم یا زندگی شخصی دین را رعایت می کنم.

جامعه اسلامی از نظر فرهنگی بر محور عبادت مهندسی شده است
حجت الاسلام پیروزمند با بیان این که از نظر کالبدی نیز این جریان ولایت امام در شهر از طریق سطوح بیت الله (مصلای خانه، مسجد و غیره) اتفاق می افتد، گفت: جامعه اسلامی از نظر فرهنگی بر محور عبادت مهندسی شده و توصیه آموزه های دینی به داشتن مصلی در خانه تا ایجاد حسینیه ها و مساجد و نماز جمعه و کعبه حاکی از این اصل است.

وی ادامه داد: جامعه از طریق ساختارهای مساجد بر محور عبادت طبقه بندی می شود و در پرتو چنین پهنه بندی ای است که خانه های امن و در نتیجه زندگی سالم خواهیم داشت.

اقتصاد محوری در توسعه شهری افراد را به خودنمایی می کشاند
استاد حوزه علمیه قم یادآور شد: شهرهای ما اکنون زیبا نیست چرا که هماهنگی و تناسب در آن رعایت نمی شود و این عدم رعایت تناسب به اقتصاد محوری در توسعه شهری برمی گردد که خودنمایی را به جای خدانمایی ترویج می کند.

حجت الاسلام پیروزمند در جمع بندی مباحث خود گفت: بیت امام محل ذکر خدا است بنابراین جای جای شهر زیارتی(به عنوان بیت امام) باید تذکاری برای دعوت به خدا باشد (نه دعوت به نفس و دنیا) و این مهم زمانی محقق می شود که شعاع وجود امام بر محتوا و کالبد شهری جاری شود و این نیز در گرو محله محوری با مرکزیت مساجد و طراحی فضای شهری با محوریت فرهنگ محقق می شود.

وی افزود: در یک جمله می توان گفت در فیزیک شهر زیارتی، عبادتگاه و در روابط انسانی آن نیز خادم و وقف امام بودن محوریت دارد.

گفتنی است سلسله نشست های «گفتمان شهر» به منظور معرفی گفتمان منسجم، یکپارچه، هویت مدار و کارآمد شهر مشهد به همت پژوهشکده ثامن برگزار می شود./930/201/ب1