راهپیمایی اربعین، نمایش قدرت نرم امت اسلامی

به گزارش سرویس پیشخوان خبرگزاری رسا، این روزها، منطقه غرب آسیا صحنه تحولات سریع و گسترده‌ای است و کشورهای قدرتمند جهان، هرکدام می‌کوشند به شیوه‌های مختلف بازیگر اصلی در این تحولات باشند. یکی در این مسیر به دنبال حضور نظامی است، دیگری می‌کوشد با حمایت از گروه‌های تروریستی و ارائه کمک‌های مالی و تسلیحاتی پیروز این معرکه باشد و برخی دیگر از کشورها حضوری امنیتی و اطلاعاتی را دنبال و تلاش می‌کنند از این مسیر به اهداف خود دست پیدا کنند اما واقعیت آن است که جمهوری اسلامی ایران عرصه‌ای نوین را برای تأثیر گذاری در این تحولات پیگیر است؛ عرصه‌ای که از مسیر دیپلماسی مردمی عبور می‌کند.

در حوزه نقش مردم در دیپلماسی دو نگرش کلی را می‌توان مورد توجه قرار داد؛ نگرش نخست مردم را به‌عنوان توده‌های منفعل تعریف می‌کند که قدرت اثرگذاری بر بازی پیچیده و دشوار سیاست خارجی را ندارند. این دسته از مردم تفکراتشان محصول سیستم تبلیغاتی دولتی است و حکومت از این مسیر به دنبال استثمار فکری جامعه است.نتیجه چنین نگاهی به جایگاه مردم در سیاست خارجی، پیگیری نوعی دیپلماسی سنتی است که تنها به حمایت از دیپلماسی رسمی دولت می‌پردازد.

در مقابل این نگاه، اندیشه‌ای دیگر وجود دارد که نه تنها نقش مردم در سیاست خارجی کشورها را منفعلانه و بی‌اهمیت نمی‌شمارد بلکه از بازیگران غیردولتی در راستای اهداف دیپلماسی کشور استفاده می‌کنند.این موضوع نه تنها باعث تقویت تحرکات بین المللی کشور می‌شود بلکه زمینه ایجاد مشروعیت سیاسی نیز برای حاکمیت پدید می‌آورد.

اربعین عرصه دیپلماسی مردمی

 در این مسیر شاید بتوان یکی از مهم‌ترین عرصه‌های دیپلماسی مردمی را مراسم راهپیمایی عظیم اربعین عنوان کرد؛ مراسمی که هرساله میلیون‌ها نفر از مردم ایران با شور و شوق در آن شرکت می‌کنند.اگرچه این حضور تنها به مردم ایران خلاصه نمی‌شود و میلیون‌ها نفر از شیعیان دیگر کشورها، دوشادوش مردم ایران در این راهپیمایی عظیم شرکت می‌کنند، به گونه‌ای که سال گذشته بیش از 17 میلیون نفر در این راهپیمایی عظیم شرکت کردند.

 تجربیات جهانی

حال اگرچه نمی‌توان نمونه‌‌ای همچون راهپیمایی بزرگ اربعین در دنیا مشاهده کرد اما بد نیست به مواردی اشاره کرد که راهپیمایی‌های بزرگ چه تحولات مهمی در جوامع ایجاد کرده‌اند.واقعیت آن است که راهپیمایی‌های بزرگ وسیله‌ای برای بیان خواسته‌هاست؛ مسئله‌ای که می توان آن را زیرمجموعه بحث قدرت نرم نیز محسوب کرد؛ مفهومی که چند سالی است به صورت جدی وارد عرصه ادبیات سیاسی دنیا شده است. حال باید گفت که در طول تاریخ راهپیمایی‌های بزرگ زیادی وجود داشته که سبب تحولات عمیق درکشورهای دنیا شده است که از نمونه های معروف آن می توان به راهپیمایی چندین هزار کیلومتری طرفداران حزب کمونیست چین اشاره کرد که در سال 1949 زمینه پیروزی این حزب را در مقابل طرفداران ملی‌گرایی چینی فراهم کرد.

نمونه معروف دیگری که در این خصوص می‌توان به آن اشاره کرد، راهپیمایی بزرگ نمک توسط گاندی رهبر استقلال هند است که برای استقلال این کشور با همراهان خودبرای اعتراض به آنچه مالیات نمک توسط حکومت استعماری خوانده می‌شد، روندی را آغاز کرد که به استقلال هند ختم شد.

در طول جنگ سرد نیز بارها راهپیمایی‌های بزرگی برای مقاصد مختلف از جمله اعتراض به رقابت‌های تسلیحاتی دو قدرت غرب و شرق شکل گرفته است.حرکت هایی مشابه نیز در کشورهایی همانند امریکا، چین و کشورهای اروپایی صورت گرفته که البته سطح آن بسیار محدودتر است.

قدرت نرم شیعه

حال باید گفت که راهپیمایی بزرگ شیعیان در روز اربعین را می‌توان مصداق واضحی از یک قدرت نمایی نرم دانست؛ قدرت نرمی که در اختیار شیعیان قرار دارد و جمهوری اسلامی ایران به عنوان بزرگ‌ترین کشور شیعه باید به بهترین نحو از آن استفاده کند.در همین ارتباط باید گفت که مهم‌ترین کارکرد راهپیمایی اربعین انتشار پیام جهانی عاشورا برای سایر ملت‌های جهان و به خصوص در جهان اسلام است.به طور حتم این راهپیمایی عظیم که از نجف آغاز و به کربلا ختم می‌شود، می تواند تجدید بیعتی باشد با تمام آنچه درکربلا گذشته است.علاوه بر این باید گفت که باتوجه به آنکه این حرکت یک حرکت کاملاً مردمی و خودجوش است، امکان انتساب آن به جریان‌های دولتی و اتهامی که هر از چندگاهی از سوی برخی حکومت‌های مغرض مطرح می‌شود، به دور است. علاوه بر اینها حضور میلیونی مردم در مراسم اربعین حسینی پیام روشنی به استکبار و وابسته‌های آنهاست که هرگز زیر بار ذلت نخواهند رفت و با الهام از پیام عاشورا هرگز در مقابل مستکبران کوتاه نخواهند آمد.

راهپیمایی امنیت‌آفرین

تمامی این روند در حالی اتفاق می‌افتد که کشور عراق دو سالی است که درگیر مبارزه با گروهک تروریستی داعش است و این گروه طی دو سال گذشته تلاش زیادی کرده از طریق تهدیدات مختلف باعث کمرنگ شدن شکوه این مراسم عظیم شود؛ تهدیداتی که پاسخی عکس به همراه داشت و سال پیش و امسال شیعیان جهان شاهد پرشکوه ترین مراسم اربعین در طول تاریخ خود بوده‌اند. وقوع حملات تروریستی در عراق و سوریه و تهدید کربلا و اماکن متبرکه توسط گروه تکفیری در سال گذشته یک دفعه موجی از عشاق حسینی را به سوی سرزمین عراق کشاند و جمعیتی بی‌نظیر در این پیاده‌روی بدون حادثه تروریستی حضور پیدا کردند.گروه های تروریستی نیز شوکه شده بودند این همه جمعیت چگونه در مسیری راهپیمایی می‌کنند که آنان تهدید به بمب گذاری و عملیات تروریستی کردند.حرکت شیعیان و حضور گسترده آنان نشان داد، آنچه برای عاشقان اباعبدالله‌(ع) اهمیت دارد نه جان بلکه حفظ اصل اسلام است و همین موجب شد دشمنان بفهمند در برابر حملات به عتبات چه هزینه گزافی باید بدهند.در واقع داعش و تکفیری‌های مناطق مختلف که روزی سخن از نابودی ضریح متبرکه ائمه(ع) در عراق می گفتند امروز می دانند اگر بخواهند خطایی در این حد مرتکب شوند، شعله نابودی خود را سریع‌تر از گذشته روشن می کنند و دامشنشان را خواهد گرفت.بر همین اساس اصل حضور شیعیان نوعی خنثی سازی تهدیدات و زیاده گویی گروه های تروریستی و تکفیری علیه مناطق و مراکز متبرکه مسلمانان و میلیون ها شیعه عزادار است.

نکته جالب در این مراسم آنجا بود که به رغم وجود این خیل عظیم از زوار و فراهم بودن شرایط اقدامات تروریستی، هیچ موردی از این تحرکات در مراسم مشاهده نشد تا این موضوع به اثبات برسد که همین حضور خود عاملی برای ایجاد امنیت است./998/د102/ف

منبع : روزنامه جوان