ادبیات عاشورایی وامدار حضرت زینب است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلام محمدرضا زائری رییس مجتمع فرهنگی شهدای هفتم تیر در دومین نشست «اندیشه و قلم» با موضوع کارکردهای اجتماعی ادبیات عاشورایی که بعد از ظهر امروز یکشنبه اول آذرماه در فرهنگسرای اندیشه برگزار شد، با اشاره به کارکردهای ادبیات عاشورایی، گفت: ادبیات عاشورایی دارای کارکرد فردی و اجتماعی فراوان است.

رییس مجتمع فرهنگی شهدای هفتم تیر در ادامه صحبت های خود، اظهار داشت: در دوران اخیر زبان دچار تغییر و تحولاتی شده است و متن عاشورا نسبت به واقعیات به متنی اجتماعی تبدیل شده است، ادبیات عاشورایی دارای ابعاد مختلفی است، وقتی از عاشورا صحبت می کنیم منظور حقیقت باطنی و معنوی این واقعه عظیم است.

وی با اشاره به ارتباط کارکرد ادبیات عاشورایی در حوزه اجتماعی و جامعه خاطرنشان کرد: ادبیات آیینه زندگی اجتماعی است و از میان قصه ها، شعرها و کتاب ها می‌توان تصویری از جامعه را یافت به گونه ای که نویسنده اثر وقتی می‌خواهد اثری را خلق کند باید به گونه ای با مخاطب انس برقرار کند که هم‌نفس و هم افق شود و چرا که در غیر این صورت اثرش به ثمر نمی رسد.

حجت الاسلام زائری با اشاره به نمونه های دیگر از کارکردهای اجتماعی در زمینه ادبیات و آیین های عاشورایی ابراز داشت: آنچه در دوران معاصر ادبیات شاهد هستیم این است که ادبیات سوگوارانه که دارای مفهوم زنانه بوده است، در ادبیات جهانی همواره نشانه‌های داغداری و سوگوار بودن زنانه بوده است، بنابراین ادبیات عاشورایی در دوران ابتدایی خود و حتی تا دوران معاصر به صورت ادبیات زنانه و منفعل بوده است.

وی با بیان اینکه در دوران جدید ادبیات و شعر عاشورایی به صورت حماسی می شود، اظهار داشت: ادبیات عاشورایی ظرفیت عظیمی برای مطالعات اجتماعی دارد و  تغییراتی را زندگی مردم به وجود می آورد، ادبیات سوگواری زنانه در یک دوره تبدیل به ادبیات حماسی و مردانه می شود.

رییس مجتمع فرهنگی شهدای هفتم تیر با اشاره به اتفاق های که در زمینه ادبیات آیینی و عاشورایی می‌افتد، اظهار داشت: وقتی که نویسنده اثر از نقطه ای سیر و سفر می‌کند و در نهایت به زمان خودش می رسد، نویسنده حتی اگر نخواهد آن‌چه که درک کرده است در اثرش مشاهده می‌شود به همین دلیل ادبیات عاشورایی دارای کارکردهای اجتماعی متفاوت است و در حوزه شعر، داستان و فیلمنامه، رفتار و زندگی مخاطب را مورد هدف و برنامه خود قرار داده است.

حجت الاسلام زائری در ادامه صحبت های خود عنوان کرد: ادبیات عاشورایی وامدار حضرت زینب(س) است که او نیز یک زن بود اما وقتی حضرت زینب(س) خطبه کربلا را خواند گفته می شد که گویا حضرت علی (ع) سخن گفته است. بنابراین وقتی این متن را می خوانید متن مردانه و حماسی است درحالی که گوینده آن یک بانو است.

وی با اشاره به رفتارهای دینی در ارتباط با عاشورا که در جوامع امروزی مشاهده  می‌شود، اظهار داشت: وقتی صحبت از آیینگی در ادبیات می شود منظور تحمیل یک موضوع به ادبیات نیست بلکه این است که آن نگاه ناخودآگاه و ناخواسته است که بر افراد تأثیر می‌گذارد، بنابراین در کارهای رئال و واقعی شدت و وضوح کارکردهای اجتماعی بیشتر مشاهده می شود.

رییس مجتمع فرهنگی شهدای هفتم تیر با بیان این‌که جامعه امروزی در حال تغییر و تحول است، ابراز داشت: باید با واقعیت اجتماع هماهنگ شویم، اگر نتوانیم با واقعیت اجتماعی هماهنگ شویم به معنی کمبود مخاطب نیست، حتی یک روحانی اگر نتواند با مردم به خوبی ارتباط برقرار کند نباید گفت که مردم دین‌دار نیستند چرا که با تغییر و تحول جهان ذائقه مخاطبان نیز در حال تغییر است.

صادق کرمیار نویسنده رمان نامیرا در ادامه این نشست با اشاره به کارکردهای ادبیات اجتماعی گفت: در رابطه با ابنکه آیا ما ادبیات عاشورایی و دینی داریم بیش از 100 سال است که بحث شده است، برخی بر این باورند که ادبیات بازتاب رویدادهای اجتماعی است، ادبیات دارای رویدادهای اجتماعی نیست، بخشی از ادبیات رئال و  واقعی آیینه جامعه بوده است اما با شکل گیری ادبیات مدرن و پست مدرن این آیینه ها در جامعه وجود نداشت تا دیدگاه‌های نویسنده را انعکاس دهد.

وی با اشاره به وضعیت درحال تغییر در ادبیات عنوان کرد: جای تردید دارد که بگوییم ادبیات کارکرد دارد، مدیران فرهنگی از ادبیات همان انتظاری را دارند که در ادبیات شوروی است و آن را ابزاری برای پیش بردن قدرت و سیاست‌ها می دانند.

کرمیار در ادامه صحبت های خود با بیان اینکه این نگاه به شکست منتهی شد، تصریح کرد: عده‌ای معتقدند بودند که نگاه دینی به ادبیات نگاه بر حق است عده ای دیگر نیز از آن طرف بام افتادند و ادبیات را از چرخه فرهنگی خارج کردند.

نویسنده رمان نامیرا خاطرنشان کرد: نویسنده باید ساختاری را به گونه ای انتخاب کند که براساس آن مخاطبان را گزینش کند یا به دنبال ساختاری باشد که موضوع داستان نیاز به آن دارد.

وی با بیان اینکه ادبیات عامه پسند به دنبال جذب مخاطب است، ابراز داشت: ادبیات عامه‌پسند وقتی به ابتذال کشانده شود که ساختار داستان بر اساس موضوع نباشد، همیشه نویسنده به دنبال مخاطب نیست و مجبور نیست که سطح درک و دریافت خود را طوری بنویسد که مخاطبان بپسندند چرا که ممکن است یک اثر  با گذشت 50 سال دیگر مخاطب خود را پیدا کند، ممکن است که نویسنده ساختار و موضوع داستان و هم مخاطب را در خلق اثرش در نظر بگیرد.

نویسنده کتاب نامیرا در پایان صحبت های خود با بیان اینکه طرح نوشتن جلد دوم کتاب نامیرا را در برنامه دارد، گفت: نوشتن این اثر نیاز به یک سال وقت است چرا که در کنار آن آثاری را در رابطه با امام جواد(ع) و امام علی(ع) نیز در دست تألیف دارم.

شایان ذکر است، در این نشست که با موضوع بررسی اثرات و نتایج ساحت‌های مختلف ادبیات عاشورایی بر جامعه برگزار شد، حجت الاسلام  محدرضا زائری و صادق کرمیار نویسنده کتاب نامیار به بحث و تبادل نظر در رابطه با ادبیات عاشورایی پرداختند./818/201/ب1