درس بزرگ عاشورا ذلت‌پذیر نبودن در برابر ظلم و استکبار است
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حضرت آیت‌الله عبدالله جوادی آملی یکشنبه در درس خارج تفسیر خود در ادامه تفسیر سوره مبارکه شوری گفت: این سوره در مکه نازل شد و عناصر محوری آن که اصول دین بود بیان شد، در بخش آخری آن فرمود این کشتی‌ها که حرکت می‌کنند هم برای شما نعمت هستند و هم از نظر کلامی آیه الهی هستند، گاهی تعبیر به نعمت می‌کنند نظیر سوره الرحمان و در سوره مبارکه جاثیه و شوری از این کشتی‌ها به عنوان آیه و نشانه یاد می‌کند.
وی با بیان این که نشانه و آیه بر دو نوع است، افزود: آیت الهی دو قسم است، یک قسمت آیه و نشانه‌ای است که نشانه قدرت او است و صبغه فلسفی و کلامی او است، این می‌تواند معیار باشد برای فراگیری و صنعتی شبیه این آیت ساخته شود، این صنایع از این آیت‌ها گرفته شده است، هر چه در نظام هستی یافت می‌شود راهنمایی است برای بشر تا مشابه آن را بسازد و بخشی از آیات و نشانه‌های الهی معجزه الهی است که راهی برای شبیه‌سازی ندارد.
مفسر برجسته قرآن کریم ابراز کرد: یک وقت چیزی است که در دریا قرار می‌گیرد و راه فکری ندارد، نظیر آن چه که به مادر موسی(ع) گفتند که حضرت موسی(ع) را در دریا بینداز و اصلا فکرش را نکن و نهراس، این از سنخ معجزه است و راه فکری و مدرسه و حوزه و دانشگاه ندارد، این طور نیست که یک کسی درس بخواند و معجزه بیاورد و تنها به قداست روح آن فرد و پیامبر وابسته است، تمام معجزات راه فکری ندارد، از معجزه حضرت آدم تا خاتم راهی برای فکر نیست.
وی ادامه داد: آن کاری که کلیم خدا در دوران کودکی و در دوران نبوتش به عنوان معجزه انجام داد، آیت است اما راه فکری ندارد، اما آیات محل بحث در سوره شوری، آیات تکوینی است که انسان می‌تواند راه و رمزش را بفهمد و بر اساس آن بتواند مشابه آن را بسازد، و اگر این نشانه نبود انسان ممکن نبود که مصنوعاتی شبیه این معجزه همچون هواپیما و کشتی و مانند آن بسازد.
مشورت در امر مردم جایز است نه در امر الهی
حضرت آیت‌الله جوادی آملی با اشاره به آیه «فَمَآ أُوتِیتُم مِّن شَىْءٍۢ فَمَتَـٰعُ ٱلْحَیَوٰةِ ٱلدُّنْیَا ۖ وَمَا عِندَ ٱللَّهِ خَیْرٌۭ وَأَبْقَىٰ لِلَّذِینَ ءَامَنُوا۟ وَعَلَىٰ رَبِّهِمْ یَتَوَکَّلُونَ ﴿٣٦﴾»، درباره توکل ادامه داد: گروهی هم در مسائل اعقتادی مؤمن هستند و هم در مسائل اخلاقی حسن فعلی دارند، مسأله توکل را هرگز در برابر توسل قرار نمی‌دهند، نمی‌گویند محدوده خاصی از آن ما و در بقیه از آن خداوند و با توکل حل می‌شود، این‌ها در همه امور به خداوند توکل می‌کنند، یک بشر فقیر ویلچری که در جمیع امور چگونه می‌تواند توکل کند و ایمان بیاورد، او در همین ایمان آوردن و توسل کردن معتمد و متوکل بر خداوند است.
وی ادامه داد: جمیع کارها حرف ما، قیام و قعود و همه کارهای ما بالله است، اگر این چنین شد، آن توسل هم معنای خودش را پیدا می‌کند، اگر انسان در برابر خداوند فقیر بالقول المطلق است، هر کاری که می‌کند باید بر خداوند توکل کند، از این رو آن را هم با علی ذکر کرده‌اند، و می‌فرمایند آنان کسانی هستند که بر خداوند توکل می‌کنند.
استاد درس خارج حوزه علمیه با قرائت آیه «وَٱلَّذِینَ یَجْتَنِبُونَ کَبَـٰٓئِرَ ٱلْإِثْمِ وَٱلْفَوَ‌ٰحِشَ وَإِذَا مَا غَضِبُوا۟ هُمْ یَغْفِرُونَ ﴿٣٧﴾»، اظهار کرد: انسان بالاخره مبتلا به لغزش می‌شود و اگر گناهان بزرگ صرف‌نظر کرد از آن لغزش‌های کوچک امید گذشت است، فرمود هنگامی که نسبت به یکدیگر مشکل پیدا کردید و عصبانی شدید، هنگام غضب شما را می‌بخشند، این به آن معنی نیست که هنگام غضب هر چه خواستند به هم می‌گویند بلکه به آن معنا است که آن قدر قدرت دارند که حین غضب آن قدر قدرت دارند که جلوی خود را می‌گیرند، و گرنه اگر در حین غضب هر چه دلش خواست بگوید و بدها عفو کند، کار مردان الهی نیست.
وی با قرائت آیه «وَٱلَّذِینَ ٱسْتَجَابُوا۟ لِرَبِّهِمْ وَأَقَامُوا۟ ٱلصَّلَوٰةَ وَأَمْرُهُمْ شُورَىٰ بَیْنَهُمْ وَمِمَّا رَزَقْنَـٰهُمْ یُنفِقُونَ ﴿٣٨﴾»، ادامه داد: اینان دعوت پروردگار را اجابت کردند و نماز را که عمود دین است، اقامه کردند، هرگز ما نداریم که نماز را بخوانید، اگر چنین دینی که نماز را عمود نامیده است، بگوید نماز بخوانید معلوم است که حکیمانه سخن نگفته است، وقتی شما گفتید که نماز ستون دین است باید مواظب نماز باشید.
حضرت آیت‌الله جوادی آملی درباره جایگاه مشورت و این که مشورت در احکام الهی جایز نیست، خاطرنشان کرد: خداوند می‌فرماید در امر مردم مشورت کن نه در امرالله، در احکام و مسائل فقهی در آیات الهی، در بهشت و جهنم این‌ها امرالله است و امرالله با مشورت بشر حل نمی‌شود، ما اقتصاد این کشور را چگونه حل بکنیم با کشاورزی یا صنعتی این‌ها امر مردم است، اما باز هم در نهایت تصمیم نهایی با تو است، «فإذا عزمت فتوکل علی الله»، هنگامی که تو تصمیم گرفتی نه این که مردم تصمیم گرفتند، بر خدا توکل کن و به آن تصمیم عمر کن.
مردان الهی ذلت‌پذیر نیستند
استاد درس خارج حوزه علمیه خاطرنشان کرد: خداوند در ادامه آیه می‌فرماید آنان کسانی هستند که از روزیشان انفاق می‌کنند، نه تند و نه کند می‌روند و انفاقشان نه اسراف و نه تبذیر است، این جا هم از روزیشان انفاق می‌کنند، این مال از آن خودشان نیست، خداوند اصل مالکیت را امضا کرده است اما وقتی ما جامعه را نسبت به یکدیگر می‌سنجیم، انسان مالک است اما نسبت به ذات اقدس اله نباید بگوییم مالک هستیم، بلکه باید ببینیم او چگونه دستور داده است، نباید اسلامی حرف بزنیم و قارونی فکر کنیم، تمام نعمت‌های علمی همه از آن خداوند است، در سوره نمل و امثال نمل فرمود حواستان جمع باشد.
وی گفت: ما حتی نسبت به اعضای بدن خود باید امین باشیم، همان طور که به نعمت‌های الهی در بیرون امین هستیم، آن کسی که در هیچ جا، جای خالی او نیست، او خداوند است، کسی که هیچ مشکلی نمی‌تواند او را از پا دربیاورد او خداوند است، مالک چشم و گوش او است، اگر کسی نباشد که در حال احتضار چشم انسان را ببندد و انسان در همان حال بمیرد این منظره بدی دارد، در برابر ذات اقدس اله کسی واقعا مالک نیست، اما در برابر ذات اقدس اله بگوید این مال مال من است، این درست نیست.
حضرت آیت‌الله جوادی آملی با قرائت آیه «وَٱلَّذِینَ إِذَآ أَصَابَهُمُ ٱلْبَغْىُ هُمْ یَنتَصِرُونَ ﴿٣٩﴾»، ابراز کرد: بر اساس این آیه حرکت امام حسین(ع) معنا می‌شود، پیامبر اکرم(ص) فرمود اگر ملتی بشنود که حاکمی دارد ستم می‌کند و بنشیند، این هر دو در آتش داخل می‌شوند، آن مستضعف ستم‌پذیر در حکم ظالمی است که ظلم می‌کند، خدا در قرآن می‌فرماید هم برای مستکبران و هم برای مستضعفان عذاب دو برابر است، مردان الهی کسانی هستند که اهل انتصار یعنی انتقام هستند.
وی گفت: در سوره مبارکه محمد(ص) فرمود خدای سبحان اگر می‌خواست از آنان انتصار می‌گرفت، یعنی از آنان انتقام می‌گرفت اما می‌خواست شما را بیازماید و ببیند که آیا شما ملت ظلم‌پذیر هستید، پس زیر بار ظلم نروید، فرمود اگر سنگی آمد از آن جا که آمد برگردانید، به کسی سنگ نزنید اما سنگ آمده را برگردانید، ذلت‌پذیر نباشید، مردان الهی اهل انتقام هستند، نه حمله بکنند اما اجازه حمله هم نمی‌دهند./914/پ201/ج