تبیین تفاوت نظام های توده ای، مدنی و ولایی بر اساس دیدگاه اسلامی
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، آیت الله سید احمد علم الهدی صبح امروز در دومین جلسه درس تفسیر قرآن خود که در مدرسه علمیه سلیمانیه برگزار شد، به تفسیر آیه چهارم سوره مبارکه حجرات پرداخت و گفت: ضمیر عبارت «أکثَرهُم لایَعقِلون» در این آیه به کسانی برمی گردد که پیامبر(ص) را از پشت دیوار خانه ایشان صدا می زدند؛ این اقدام آن ها مصداقی برای عنوان «مراجعه بدون نظم به رهبری» و «رعایت نکردن ادب رجوع به رهبری» است.
وی با اشاره به این که خداوند در آیه مذکور عدم رعایت نظم در مراجعه به رهبری را به «فقدان عقل» نسبت می دهد، در تبیین علت اطلاق این صفت به اکثریت قبیله بنی العنبر، اظهار کرد: یکی از آدابی که در بین اعراب مرسوم بوده و اسلام هم آن را تأیید کرد و سپس به صورت یک جریان فرهنگی بین همه رایج شد، این بود که وقتی می خواستند افرادی را توبیخ کنند، همه آن ها را مورد توبیخ قرار نمی دادند، بلکه جلوگیری از بروز مشکل و درگیری، اکثر آن ها را توبیخ می کردند.
امام جمعه مشهد مقدس افزود: مسأله بی نظمی یکی از مسائلی است که شایسته انسان نبوده و در زندگی حیوانات وجود دارد؛ نظم مبتنی بر برنامه در جریان های رفتاری حیوانات وجود ندارد و از همین رو اگر انسان هایی بی نظم شدند، فاقد ویژگی‌های انسانی مربوط به عقل و فکر هستند چرا که نظم مبتنی بر برنامه با اندیشیدن و تدبیر در زندگی به وجود می آید.
آیت الله علم الهدی با بیان این که برخی عبارت قرآنی «أکثَرهُم لایَعقِلون» را دلیلی بر «نفی اکثریت در اسلام» گرفته اند، به این شبهه پاسخ داد و گفت: در قرآن هر جا که فقدان عقل به اکثریت نسبت داده شده، ضمیر اکثریت مشخص بوده و قرآن آن را مربوط به طائفه و جمع خاصی کرده است؛ برای نمونه مقصود این آیه اکثر کسانی است که در ارتباط با رهبری بی نظم هستند، از این رو هیچ وقت در قرآن عبارت «أکثَر النّاسِ لایَعقِلون» نداریم، این در حالی است که عبارت «أکثَر النّاس لایَعلَمون» 7 بار در قرآن آمده است.
وی به تبیین علت غیر عالم خواندن اکثریت مردم از سوی قرآن پرداخت و یادآور شد: در هر حال اکثر مردم در مقام دانش بی سوادند؛ اصولا در همه اجتماعات اکثریت علم ندارند چرا که تحصیل کرده ها علم شان در یک رشته است و در تخصص های دیگر فاقد علم هستند؛ ممکن است فردی در رشته ای تا حد نبوغ هم رشد کند اما در رشته دیگری از عوام هم ساده تر باشد مثل متخصصی که مسأله اولیه شرعی را هم نداند؛ البته افرادی هم هستند که جامع العلوم هستند و از هر علمی تا اندازه ای بهره برده اند که این ها یک عده قلیل هستند.
امام جمعه مشهد مقدس در پاسخ به سؤالی پیرامون «میزان قابل تأمل بودن رأی توده از نظر شرعی»، نظام توده ای را یک نظام ضد ارزش دانست و با اشاره به تفاوت نظام ولایی با نظام های توده ای و مدنی خاطرنشان کرد: خصوصیاتی که جامعه مدنی می خواهد با آن ها تشکیل شود، با جامعه ولایی ما نمی سازد، همان طور که کشیش ها نمی توانند جامعه مبتنی بر نظریه ولایت فقیه تشکیل دهند.
آیت الله علم الهدی تصریح کرد: برخی در جواب بیشتر کارهای حزب اللهی که ما انجام می دهیم، می گویند این اقدامات از خواص جامعه توده ای است و توده ارزشی ندارد، مانند جریان 9 دی که چند میلیون نفر به خیابان می ریزند و از رهبری و نظام دفاع می کنند؛ اما وقتی خودشان رأی می آورند همین جمعیت را مردم می نامند.
وی در پایان ضمن تأکید بر مردود بودن جامعه مدنی از دیدگاه اسلام، افزود: با این تفسیر که جامعه توده ای که یک جامعه بی بندوبار و بی نظم و غیر مبتنی بر اصول خاصی است، این جامعه ضد ارزشی می شود اما اگر جامعه مبتنی بر اصولی چارچوب جامعه مدنی غربی را نداشت مانند جامعه ولایی، این جامعه دیگر توده ای نیست./820/پ201/ج