چهار عنصر مسجد، مدرسه، بازار و دارالحکومه در تبیین ماهیت شهر اسلامی نقش موثری دارند

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، نخستین همایش ملی نقش آینده پژوهی در شهر های اسلامی، با همکاری پژوهشگاه شاخص پژوه و با حضور اساتید و نخبگان و پژوهشگران، امروز در هتل پردیسان مشهد مقدس برگزار شد.

 امیر محمودزاده، رییس پژوهشگاه شاخص پژوه در این همایش با بیان این که رهبر معظم انقلاب مدافع اندیشمندان و دانشمندان اسلامی است، اظهار کرد: آینده پژوهی در اسلام از مهمترین موضوعاتی است که باید به کار گرفته شود. استکبار برای ورود پژوهشگران و دانشمندان ما به عرصه جهانی علمی و پژوهشی جنگ دارد، به رغم این که 37 سال از انقلاب اسلامی می گذرد، هنوز نتوانسته ایم از استکبار دور شویم و الگوسازی در مبحث شهر اسلامی داشته باشیم.

وی گفت: با توجه به این که سال 2017 مشهد مقدس، پایتخت فرهنگی جهان اسلام خواهد بود، به دنبال این هستیم که با یک برنامه ریزی صحیح، بتوانیم طی دو سال باقیمانده، شهر مشهد را با ویژگی های شهر اسلامی که مورد انتظار و هم راستا با اعتقادات ما است را الگوسازی کنیم.

محمودزاده با اشاره به این که یکی از سیاست های کلی نظام، هویت بخشی به شهرها است، افزود: اینجا نماد همدلی و همزبانی است که در کنار کار تخصصی و ارزشمند علمی بستری را فراهم می کند تا از ظلمت و تاریکی به سمت نور و روشنایی حرکت کنیم و برای اثر بخشی همایش ها در قوانین و مدیریت های کشور به سمت عملیاتی کردن همایش ها پیش رویم.

مهم ترین گزینه در آینده پژوهی، موضوع توسعه پایدار است

 محمدرضا سعید آبادی، دبیر کل کمیسیون ملی یونسکو در ایران، مهم ترین موضوع در آینده پژوهی شهر اسلامی را توسعه پایدار معرفی و اظهار کرد: توسعه پایدار در ایجاد شهر اسلامی سه رکن، رشد اقتصادی و توسعه اقتصادی، پایداری زیست محیطی، فرهنگ و اجتماع و هویت مردمی دارد که نیازمند آموزش سازی است.

وی در ادامه افزود: در ایجاد شهر اسلامی و در کنار رشد اقتصادی بدون در نظر گرفتن پایداری زیست محیطی در گسترش شهرها و بافت و ساخت و ساز و رشد توسعه فیزیکی شهری به مشکل بر می خوریم. توسعه شهر اسلامی مبتنی بر فرهنگ و هویت مردم آن است و بدون آن نیز با شکست مواجهه می شود. 

سعیدآبادی با بیان این که دهه ای در یونسکو بر آموزش توسعه پایدار برنامه ریزی شد، افزود: در زمینه آموزش در ایران چقدر فعالیت داشته ایم؟.

وی، آینده نگری، اهداف بلند، تفکر سیستمی، تفکر نقادانه، بین بخشی بودن و تصمیم گیری از پایین به بالا و به عکس را از مهم ترین ویژگی های توسعه پایدار با مختصات آینده پژوهی عنوان کرد و گفت: چهار برنامه مهم یونسکو با موضوع شهر اسلامی در حوزه فرهنگ اسلامی در حال بررسی و اجرا است. برای دیده و مطرح شدن شهر اسلامی در دنیا در یونسکو، آثار و میراث فرهنگی ملموس از جمله مساجد و اماکن باستانی، میراث فرهنگی ناملموس همانند آیین و سنت های مذهبی و مردمی، میراث مکتوب همانند کتب و افراد برجسته علمی و فرهنگی، شناسایی و مورد بررسی و ثبت جهانی قرار می گیرند.

دبیر کل یونسکو در ایران اضافه کرد: برای این که در سطح بین الملل نقش موثرتری داشته باشیم باید در توسعه شهر اسلامی و آینده پژوهی، از پایداری و هویت اسلامی و برنامه ریزی دقیق و کاربردی، بیشتر استفاده کنیم.

چهار عنصر مسجد، مدرسه، بازار و دارالحکومه در تبیین شهر اسلامی نقش موثری دارند

در ادامه این همایش، حجت الاسلام مرویان حسینی، مدیرکل تبلیغات اسلامی خراسان رضوی، نقش چهار عنصر، مسجد، مدرسه، بازار و دارالحکومه را در تبیین شهر اسلامی دانست و گفت: اگر در یک شهر اسلامی، این عناصر متوازن با هم رشد نکرده باشند، شهری اسلامی نخواهیم داشت.

وی افزود: مسجد هنگامی می تواند منشأ اخلاق و فرهنگ، مدرسه منشأ دانش و تخصص، بازار منشأ ثروت و زیبایی و دارالحکومه منشأ اقتدار و انسجام، باشد  که این چهار عنصر از یکدیگر پشتیبانی کنند و از یک روح مشترک برخوردار باشند؛ با این روح مشترک می توان شهراسلامی زنده را ایجاد کرد.

حجت الاسلام مرویان حسینی ادامه داد: روح ولایت ائمه اطهار(ع) است که از چشمه سار ولایت الله منشأ می گیرد و به سایه سار ولایت فقیه منجر می شود.

 شهرسازی اسلامی از احکام عبادیه و نظامیه  پیروی می کند
 

وی تصریح کرد: در شهرسازی اسلامی دو نوع احکام عبادیه و نظامیه لازم است که  اجرا شود و با این احکام، فناوری ها و علوم و توانمندی هایی که محصول فکر و سخت کوشی بشر است، نظام امامت در آرمان نظامی بشر قرار گیرد.

مدیرکل تبلیغات اسلامی خراسان رضوی در مورد برنامه های آینده پژوهی شهر مشهد گفت: دبیرخانه طرح توسعه کمی و کیفی زیارت در طول سه سال گذشته با همت نخبگان و مدیران شهری و استانداری خراسان رضوی طرح زیارت از مبدأ تا مبدأ را تبیین کرده است تا افزون بر بعد زیارتی اماکن متبرکه، ابعاد فرهنگی و اجتماعی سفر نیز مورد بررسی و اجرا قرار گیرد.

وی افزود: بر اساس این آینده پژوهی، توسعه استان خراسان رضوی از کلید زیارت باید صورت گیرد و مدل سازی و نماد و شاخص سازی، آموزش دست اندر کاران در مقوله زیارت، تقویت کانون های خلاق در زمینه خدمات زیارت و گسترش محورهای شهروندی در حوزه فرهنگ رضوی زیارت، تبیین شده است و به مرحله اجرا در خواهد آمد.

حاشیه نشینی از موانع تحقق شهر اسلامی است

 سید ابوالفضل رضوی، رییس کمیسیون مناطق محروم کشور نیز در ادامه، آینده نگری را از شرایط هر انسان سالم و فعال عقلی برشمرد و اظهار کرد: آینده پژوهی در شهر اسلامی متصل به پیشرفت و جذابیت روستا ها نیز هست.

وی گفت: اگر قرار است شهر اسلامی داشته باشیم باید به روستاها نیز توجه داشته باشیم و به طمع ملک بیشتر، سعی در نفوذ در روستاها نداشته باشیم.

رییس کمیسیون مناطق محروم کشور با بیان این که یکی از معضلات دولت، بحث حاشیه نشینی شهر ها است، افزود: حاشیه نشینی معلول است و تا زمانی که حاشیه نشینی داشته باشیم امکان داشتن شهر اسلامی را نخواهیم داشت.

رضوی یادآور شد: حاشیه نشین ها پیشتاز در خلق مسأله هستند و مقامات شهری را به واکنش انفعالی وا می دارند نه به واکنش تدبیری و اگر حاکمان شهری بر واکنش انفعالی مشغول باشند از پژوهش و تدبیر عقب می مانند.

وی اضافه کرد: مادامی که ما در وضعیت ملی و محلی و منطقه ای، مسأله توسعه را همه جانبه بررسی نکنیم و عزم ملی  نداشته باشیم، امکان داشتن شهر و روستای اسلامی را نداریم.

الگوی اسلامی ساخت و ساز در یک شهر منوط به برخورداری معماران از باور اسلامی است

حسین نژاد، معاون شهرسازی و معماری شهرداری مشهد، الگوی اسلامی ساخت و ساز در یک شهر اسلامی را منوط به برخورداری معمار از باور اسلامی دانست و اظهار کرد: برای معماری اسلامی و ساخت و ساز اسلامی باید باورهای اسلامی در درون آن وجود داشته باشد تا خلق اثر داشته باشیم.

وی با اشاره به بیانات رهبری در خصوص تأثیرگذاری معماری و نمای ساخت‌و‌ سازها بر فضای سبک زندگی افزود: باید هرچه ممکن است، محیط زندگی شهر به گونه‌ای طراحی و ساخته شود که تحقق سبک زندگی اسلامی راحت‌تر امکان‌پذیر باشد.

حسین نژاد، در خصوص رسیدن به شهر آرمانی اسلامی، گفت: اگر اسلامی فکر شود و درون آن باور اسلامی وجود داشته باشد به سمت ساخت و ساز اسلامی پیش می رویم و شهر اسلامی خواهیم داشت.

سرشت و ماهیت شهرهای اسلامی در گذر زمان

احمد پور احمد، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران، سیر تحول شهر اسلامی را به چهار دوره، شاخص های کالبدی و ماهیتی، بر اساس کارکردهای اقتصادی و فرهنگی، ماهیت شناسی بر اساس سنت و عرف، بر اساس ظهور نگرش های جدید، عنوان کرد و افزود: در دوره ای قرار گرفته ایم که آنچه مربوط به گذشته بوده است امروزه جذابیت و محبوبیت را ندارد و باید به نظم ارگانیک شهرهای اسلامی پرداخت.

وی گفت: دیدگاه های جدید در حوزه شهر اسلامی، به عینیت بخشی و نیاز های واقعی می پردازد و ماهیت شهر اسلامی از بررسی آراء و مراحل مختلف نشأت می گیرد؛ شهر اسلامی، شهر متون ذهنی و نظر شخصی نیست بلکه شهر مسلمان است و با همه جزییات از اعتقادات و تاریخ و فرهنگ و ساختار اجتماعی در ساختن شهر اسلامی کمک می گیرد و به دنبال شعار و واژه سازی نیست./930/پ201/ب5