زمان هایی که رهبری مذاکرات هسته‌ای را چند گام جلو بردند
به گزارش سرویس پیشخوان خبرگزاری رسا، رویکردی را که دولت یازدهم در عرصه سیاست خارجی پیشه کرده است، بیش از هر چیر تعامل و ارتباط با کشورهای اروپایی را دنبال می‌کند و دولت اصرار دارد به هر شکل ممکن ارتباط با این دست از کشورها را گسترش دهد.
از نگاه دولت‌مردان فعلی، راه پیشرفت و توسعه کشور از مسیر ارتباط و تعامل هر چه بیشتر با کشورهای اروپایی و امریکا می‌گذرد. همین گفتمان حاکم بر دولت موجب شده است تا در زمینه مذاکرات هسته ایران با گروه 1+5 نیز، رویکرد جدیدی از سوی دولت اتخاذ شود و تلاش دولت، ارتباط و تعامل با امریکا و کشورهای غربی به هر نحو ممکن باشد. بعید است کسی اخبار و مواضع دولت یازدهم در طول یکسال و چند ماه گذشته را دنبال کرده باشد و به شوق فراوان آنها جهت برقراری ارتباط با غرب و امریکا پی نبرده باشد.
همین مسأله موجب شده است تا در طول مدتی که از عمر دولت یازدهم می‌گذرد، تاکنون چندین بار شاهد اقدامات نابجای دولت‌مردان در مسیر یاد شده باشیم. رهبر معظم انقلاب اما همواره تلاش کرده‌اند، مانع دل بستن دولت‌مردان به نقاط خیالی شوند و زیاده خواهی‌های دشمنان را در مذاکرات یادآور شده‌اند. در ادامه به برخی از تذکراتی که رهبر انقلاب به دولت‌های مختلف در عرصه مذاکرات داده‌اند و آنها را از افتادن در دام طرف مقابل برحذر داشته‌اند، اشاره می‌شود:
تذکرات رهبر انقلاب به تیم مذاکره کننده در زمان دولت اصلاحات
نخستین بار که بحث مذاکرات هسته‌ای با کشورهای غربی مطرح شد، مربوط می‌شود به سال‌های اولیه دهه هشتاد و در زمان دولت دوم اصلاحات. آن زمان که حسن روحانی دبیر شورای عالی امنیت ملی بود و مسئولیت اداره مذاکرات را برعهده داشت، بحث مذاکرات هسته‌ای ایران با کشورهای اروپایی به یکی از مسائل اساسی دولت وقت تبدیل شده بود و کشورهای اروپایی با تمسک به این موضوع تلاش می‌کردند، اراده‌های سیاسی‌شان را بر کشور تحمیل کنند. در آن برهه نیز تیم مذاکره کننده ایران اینگونه تصور می‌کرد که با مذاکره و تعامل با کشورهای غربی می‌توان اعتماد آنها را جلب کرد و مانع خصومت بیشتر آنها شد، تصوری که در نهایت در حد همان تصور باقی ماند و هیچ گاه به واقعیت تبدیل نشد. در آن زمان رهبر انقلاب نسبت به زیاده خواهی‌های دشمنان تذکر دادند و بر منطقی بودن رویکرد جمهوری اسلامی تاکید کردند. علاوه بر این ایشان بر حفظ حقوق هسته‌ای مردم، توسط تیم مذاکره کننده و اجتناب از اجازه دادن به دشمن جهت دخالت در امور داخلی کشور، تاکید کردند:
اجازه تسلیم داده نخواهد شد
«اگر ادامه این کار به همین روالی که تاکنون طرّاحی شده، ادامه پیدا کند، هیچ ایرادی ندارد؛ اما اگر قرار باشد دشمنان یا مراکز قدرت، فزون‌خواهی کنند و سنگر به سنگر جلو بیایند و ما هم عقب‌نشینی کنیم، این می‌شود تسلیم، که به هیچ‌وجه درست نیست و اجازه چنین کاری هم داده نخواهد شد.»
هرجا احساس کنم برخلاف عزت ملی کاری انجام می‌گیرد جلویش را می‌گیرم
«ما در هر جا حرکتی کرده باشیم که به نقطه‌ای برسد که به منافع جمهوری اسلامی خدشه و تردید وارد شود، همان‌جا آن حرکت را بدون هیچ تردیدی قطع می‌کنیم. بنابراین ما راه‌های مسالمت‌آمیز و همراه با عزّت جمهوری اسلامی را برای حفظ کشور و این دستاورد طی می‌کنیم، که خطّ قرمزش این است که بخواهند در امور داخلی ما دخالت کنند. اگر بخواهند بگویند "ما می‌خواهیم اطمینان پیدا کنیم" ما حرفی نداریم و همین کاری که تا الان اتّفاق افتاده است، بعد از این هم همین کار در حدّی انجام خواهد گرفت... بنده هم مطّلع هستم و هرجا احساس کنم که برخلاف ضوابط، اهداف و عزّت ملی و جهتگیرىِ نظام اسلامی کاری انجام می‌گیرد، مطمئنّاً نخواهم گذاشت و جلوش را می‌گیرم.»
جمهوری اسلامی در قراردادها زور را قبول نمی‌کند
«طرف‌های جهانی ما، چه اروپایی‌ها باشند و چه غیراروپایی‌ها -که البته درباره غیر اروپایی‌ها مسائلی چون زیاده‌خواهی و... را ندیده‌ایم؛ اما اروپایی‌ها ولو از گذشته غالباً اهداف و مطامع استعماری در ذهنشان هست - باید بدانند که جمهوری اسلامی در مبادله‌ها، قراردادها و رفت و آمدهای خود، زور، تحمیل و دخالت را قبول نمی‌کند.»
آن نیروگاهی که غربی‌ها بخواهند سوختش را هم بدهند به درد ایران نمی‌خورد
«یکی از مسائلی که در این مذاکرات جهانی مطرح شد و آن را بعضی از اروپایی‌ها و دیگران گفتند، این بود که ما نه تنها با انرژی اتمی صلح‌آمیز در ایران مخالفتی نداریم، بلکه خودمان برایشان نیروگاه می‌سازیم و خوراکش را هم می‌دهیم. از نظر ما این موضوع قابل قبول نیست؛ زیرا آن نیروگاهی که غربی‌ها بخواهند برای ما بسازند و سوختش را هم بدهند، به درد ایران نمی‌خورد؛ آن به گروگان دادن ایران و ایرانی است... اگر غربی‌ها بخواهند سوختِ نیروگاه ما را بدهند، آن را به هزاران شرط می‌دهند: چرا فلان حرف را گفتید؟ نمی‌دهیم؛ چرا فلان حرف را نگفتید؟ نمی‌دهیم! جمهوری اسلامی زیر بار این حرفها نمی‌رود. ما سوختِ نیروگاه را خودمان تولید می‌کنیم، که از لحاظ مقرّرات بین‌المللی هم مجاز است. البته تهیه سوخت دارای فناورىِ بالا و فرآیند بسیار مهم، پیچیده، حسّاس و اثرگذار در سطح عام و فناوری کشور است.»
اگر ایران به این نتیجه رسید که آنها به منطق پایبند نیستند، گفت‌وگو را ترک خواهد کرد
«مذاکره‌کننده‌ها و مأموران دولت جمهوری اسلامی دنبال این کار هستند؛ دارند حرف می‌زنند و کار می‌کنند؛ همان خط قرمزهایی را هم که مسؤولان کشور در اظهاراتِ علنی گفته‌اند، آنها هم در مذاکراتشان دنبال می‌کنند؛ لیکن آن چیزی را که باید بجد به طرف‌های مذاکره گفت و در میان گذاشت، این است که به این فکر نباشند که با حرف‌های نادرست و غیرمنطقی خود، ملت ایران را معتقد کنند که طرفها اعتقاد به منطق ندارند.
اگر ملت ایران به این نتیجه رسید که طرف‌های صحبت به منطق پایبند نیستند، گفتگو با آنها را ترک خواهد کرد؛ چون کسی که اهل منطق نیست، چه گفتگویی، چه حرفی؟! ما در یک سال گذشته نشان داده‌ایم که اهل منطق هستیم و منطق داریم. گفتند می‌خواهیم شفاف باشید؛ گفتیم خیلی خوب، مقررات جهانی است؛ نمایندگان آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای بیایند بازدید کنند تا اگر نگرانند، نگرانی‌شان برطرف شود. نظام جمهوری اسلامی منطق را شاخص کار خودش قرار داد. آن‌جایی که چیزی را قبول کرد، با منطق بود؛ آن‌جایی که چیزی را رد کرد، با منطق بود. هرجا هم خواستند زورگویی کنند، جمهوری اسلامی ایستاد و قبول نکرد.
زورگویىِ طرف‌های مقابل، نشان‌دهنده‌ی بی‌منطقىِ آن‌هاست؛ منطق ندارند. "شما باید غنیسازی را تعلیق بلندمدت کنید"؛ چرا و به چه دلیل؟ چه ربطی بین شفاف‌سازی و تعلیق یا توقف غنیسازی است؟ با هم هیچ ارتباطی ندارد. با این یاوه‌گویی‌ها و حرف‌های دوران استعمار، مگر می‌شود ملتی را از حقوق و خواسته‌ها و نظرات خودش محروم کرد؛ آن هم ملت ایران؛ این ملت زنده؟ طرف‌های مذاکره بدانند ملت ایران زنده است. موجود زنده، هم اهل منطق است، هم اهل حرکت است، هم اهل تعامل است، هم اهل دفاع است، هم اهل مشت زدن است؛ آن‌جایی‌که لازم باشد.
آنچه ما در این زمینه عرض می‌کنیم، این است که بی‌منطق حرکت کردن، مورد قبول و پذیرش جمهوری اسلامی و ملت بزرگ ایران قرار نمی‌گیرد؛ و اگر به هر شکل تهدیدی در مذاکرات پیش آمد، نشان‌دهنده‌ی عدم برخورداری از منطق است. اگر منطق باشد، تهدید نیست. اگر تهدید شد، نشان‌دهنده‌ی بی‌منطقی است؛ و بی‌منطقی، ما را از اصل گفتگو و ادامه‌ی همکاری با طرف‌های مربوط به آژانس و غیره باز خواهد داشت.»
مذاکره در صورتی پیش می‌رود که فضای تهدید بر مذاکره حاکم نباشد
رهبر معظم انقلاب در زمان دولت قبل نیز بر لزوم حفظ احترام و شان نظام جمهروی اسلامی در مذاکره با کشورهای اروپایی در موضع هسته‌ای تاکید کردند:
«باید اروپائی‌ها - که طرف مذاکره‌ی ملت ایرانند - توجه داشته باشند که مذاکره در صورتی پیش می‌رود که فضای تهدید بر مذاکره حاکم نباشد. ملت ایران، ملتِ غیوری است. ملت ایران خوشش نمی‌آید که بیایند تهدید کنند که اگر شما چنین کردید، ما چنان می‌کنیم! ما از تهدید بدمان می‌آید و ملت ایران زیر بار هیچ تهدیدی هم نخواهد رفت. ما خطوط قرمز مشخصی داریم. اگر طرف‌های مذاکره با احترام به ملت ایران، با احترام به شأن نظام جمهوری اسلامی و با رعایت این خطوط قرمز وارد مذاکره بشوند، مسئولین کشور ما مذاکره می‌کنند؛ مشروط بر اینکه کسی نخواهد ملت ایران را تهدید کند. ملت در مقابل تهدید حساس است. این هم ما صریحاً گفته‌ایم: اگر کسی نسبت به جمهوری اسلامی ایران حماقتی بکند، جواب عملی جمهوری اسلامی ایران، جواب دندان‌شکن خواهد بود.»
تذکرات راه‌گشای رهبر انقلاب در زمان دولت کنونی
در زمان دولت فعلی که مذاکرات با کشورهای اروپایی و همچنین آمریکا بر سر مسئله‌ی هسته‌ای کشور به طور فشرده دنبال می‌شود و در مدت یکسال و نیم گذشته مذاکرات هسته‌ای با گروه 1+5، اصلی‌ترین فعالیت دولت بوده است، رهبر انقلاب به دفعات به دولت راهنمایی‌ها و تذکرات لازم را داده‌اند و آنها را از افتادن در دام دشمنان برحذر داشته‌اند. آخرین نمونه آن مربوط می‌شود به سخنان هفته گذشته ایشان در دیدار جمعی از فرماندهان و کارکنان نیروی هوایی، که ایشان نسبت به حربه غربی‌ها مبنی بر دو مرحله‌ای و قابل تفسیر کردن توافق تذکر دادند و بر لزوم یک مرحله‌ای و شفاف بودن توافق احتمالی تاکید کردند. موضوعی که موجب شد تا در آستانه مذاکرات مونیخ، تیم مذاکره کننده ایرانی، نسبت به خدعه دشمن آگاه شود و اجازه سوءاستفاده به آنها را ندهد. رهبر انقلاب همچنین بر لزوم انعقاد یک توافق خوب و غیرقابل قبول بودن توافق بد، تاکید کردند:
با توافق خوب موافقم؛ توافق بد نه
«بنده با توافقی که بتواند انجام بگیرد موافقم؛ البتّه توافق بد نه. آمریکایی‌ها مکرّر تکرار می‌کنند و می‌گویند "ما معتقدیم که توافق نکردن، بهتر از توافق بد کردن است"؛ بله، ما هم همین عقیده را داریم؛ ما هم معتقدیم که توافق نکردن، بهتر است از توافق بد، توافقی که به ضرر منافع ملّی است، توافقی که موجب تحقیر ملّت بزرگ و با عظمت ایران است.»
باید تکریم، حرمت و پیشرفت ملت ایران محفوظ شود
«ما با پیشرفت این کاری که مسئولین دولتی ما شروع کرده‌اند و تلاش هم دارند می‌کنند - واقعا دارند تلاش می‌کنند و وقت می‌گذارند و نیرو صرف می‌کنند - موافقیم؛ به یک توافق خوب هم اگر برسد موافقیم. بنده هم موافقم، مطمئنّم که ملّت ایران هم آن توافقی را که در آن عزّت او محفوظ بماند، احترامش محفوظ بماند، منافعش حفظ بشود، مخالفتی ندارد، موافقت خواهد کرد؛ منتها باید این خصوصیات، بلاشک ملاحظه بشود؛ باید تکریم و حرمت ملّت ایران و مسئله‌ی اساسیِ مهمّی که عبارت است از پیشرفت ملّت ایران، محفوظ بشود و محفوظ بماند. ملّت ایران عادت نکرده است که به زورگوییِ دشمنان گوش فرا بدهد و تسلیم زورگویی و باج‌خواهی بشود؛ آن‌طرف هرکه باشد، آمریکا باشد[یا دیگران].»
توافق بر جزئیات و کلیات، با هم
«این حرفی هم که حالا انسان می‌شنود که می‌گویند که "در یک برهه‌ای درباره‌ی اصول کلّی توافق کنیم، بعد درباره‌ی جزئیات"، این را هم بنده نمی‌پسندم؛ این را من نمی‌پسندم. با تجربه‌ای که از رفتارهای طرف مقابل داریم، احساس می‌کنم که این وسیله‌ای خواهد شد برای بهانه‌گیری‌های پی‌درپی برسر جزئیات. اگر توافق می‌کنند، جزئیات و کلّیات و همه را در یک‌جلسه‌ی واحد تمام بکنند، امضا کنند. اینکه کّلیات را جداگانه توافق کنند، و بعد بر اساس آن کلّیات -که یک‌چیزهای مبهمی است، تفسیرپذیر است، تحلیل‌پذیر است- بروند سراغ جزئیات، نه، این منطقی نیست.»
توافق باید روشن و غیرقابل تفسیر باشد
«همه‌ی آنچه هم قرارداد بسته می‌شود بین مسئولین ما و بین طرف مقابل، باید روشن، واضح، غیر قابل تفسیر و تأویل باشد. این‌جور نباشد که طرف مقابل - که با دبّه‌کردن و چک‌وچانه زدن، کار خود را پیش می‌برد - بتواند باز سر قضایای گوناگون، بهانه‌گیری کند، دبّه در بیاورد، کارها را مشکل بکند؛ نه، همه‌ی این‌ها برای این است که سلاح و حربه‌ی تحریم از دست دشمن خارج بشود. اگر بتوانند این کار را بکنند خوب است. البتّه باید به معنای واقعی کلمه تحریم از دست دشمن خارج بشود، تحریم برداشته بشود؛ توافقِ به این صورت[ بشود]؛ والّا اگرچنانچه در این زمینه به توفیق نرسیدند، ملّت ایران و مسئولین و دولت محترم و دیگران، راه‌های فراوانی دارند و یقینا باید آن راه‌ها را طی کنند برای اینکه بتوانند حربه‌ی تحریم را بی‌اثر کنند و کُند کنند.»
سخن پایانی
نگاهی به رویکرد رهبر انقلاب اسلامی در مواجهه با غرب و آمریکا و در زمینه مذاکرات هسته‌ای با این کشورها، نشان می‌دهد که ایشان همواره نسبت به خدعه‌ها و زیاده‌خواهی‌های آنها توجه داشته‌اند و توطئه‌های آنها را به تیم مذاکره کننده هسته‌ای یادآور شده اند. به نظر دیدبان رهبر انقلاب علاوه بر اینکه همواره به تیم مذاکره کننده یادآوری کرده‌اند که باید در مذاکرات، حقوق هسته‌ای ملت را در نظر بگیرند و در دام حیله‌های طرف غربی نیفتند؛ به طرف مقابل نیز با قاطعیت هشدار داده‌اند، که مذاکرات هسته‌ای به هیچ عنوان دلیلی نخواهد بود که آنها بتوانند با تمسک بر آن، در امور داخلی کشور دخالت کنند و به زعم خودشان موجب تسلیم ملت ایران شوند./907/د101/
منبع: دیدبان